Oud en nieuw brengt niet alleen gezelligheid en goede voornemens met zich mee, maar ook een zorgwekkende bijwerking, namelijk een grote hoeveelheid fijnstof. Dat fijnstof schadelijk is, is niet onbekend. Er wordt gezegd dat er ieder jaar ongeveer 9000 mensen vroegtijdig sterven door fijnstof. In de strijd tegen deze luchtvervuiling is de ‘Snuffelfiets’ geïntroduceerd. Dit is een apparaat voor aan een fiets wat fijnstofgehaltes in kaart brengt. Tijdens oud en nieuw kan deze meter tot wel 40 keer meer fijnstof aangeven dan “normaal” is.

Arjen de Boer, medewerker bij de gemeente Houten, is een deelnemer van het Snuffelfiets-project. Hij fietst vrijwel dagelijks en heeft zich in naam van de wetenschap aangemeld.

Ondanks dat hij het gevoel heeft dat het project in zijn gemeente een beetje uit elkaar aan het vallen is, heeft hij nog elke dag trouw het apparaat aan zijn fiets hangen: ‘Als ik het idee heb dat het ergens vuil is, dan zal ik daarlangs fietsen. Juist omdat ik die waardes wil meten, niet voor mezelf, maar meer voor de wetenschap.’

Vaak zijn de effecten van een slechte luchtkwaliteit op de gezondheid op lange termijn pas te zien. Maar dat ze op korte termijn bijna niet te zien zijn, betekent niet dat ze er niet zijn. Uit het rapport van de Gezondheidsraad (2018) blijkt dat fijnstofdeeltjes ontstekingsreacties in de longen kunnen veroorzaken. Die reacties kunnen weer leiden tot schade aan de bloedvaten. Ook zijn er aanwijzingen dat deze ontstekingsreacties neurologische aandoeningen zoals Parkinson of Alzheimer kunnen veroorzaken. Zoals eerder aangehaald kan het fijnstofgehalte tijdens oud en nieuw tot wel 40 keer meer zijn dan op een normale dag.

Ook Arjen merkte dit aan zijn fijnstofmeter: ‘Toen met oud en nieuw van 2018 naar 2019 was het zo bizar. Ik reed tegen de stoeprand aan op een plek waar ik heel goed bekend ben, waar ik heel vaak kom, maar je kon het gewoon niet zien.’
Hij vertelt dat hij zich kan herinneren dat de fijnstofwaardes toen wel rond de 1000 waren. Pas na gemiddeld vijf dagen zijn de fijnstofwaardes weer terug naar normaal.

Verdeling van de fijnstof

Fijnstofgehaltes per jaar

Volgens Arjen is het weer op normale dagen de grootste invloed op de hoeveelheid fijnstof. Als we kijken naar verschillende weerelementen zien we dat wind voor een sterke verspreiding van fijnstofdeeltjes zorgt, met als gevolg lagere concentraties. Uit de onderstaande grafieken kun je zien dat wind inderdaad een grote invloed is op het fijnstofgehalte PM10. Hierin worden per jaar het fijnstofgehalte met de windsnelheid vergeleken.

Fijnstof en windsnelheid tijdens oud en nieuw

Dus wanneer is het dan een goed idee om weer naar buiten te gaan na oud en nieuw? Het weer speelt hierbij een cruciale rol, aangezien het van invloed is op de hoeveelheid fijnstof in de lucht. Het is altijd handig om aandacht te besteden aan de weersomstandigheden na oud en nieuw. Als we terugkijken naar de gegevens van voorgaande jaren, kunnen we zien dat de kwaliteit van de lucht op 6 januari doorgaans weer acceptabel is. Dit zou een geschikt moment kunnen zijn om weer naar buiten te gaan en te genieten van schonere lucht. Om een overzichtelijk beeld te geven van wanneer het weer gezond is om naar buiten te gaan kunt u ons advies uit de onderstaande tijdlijn aanhouden.

Dataverantwoording

Omdat wij als groep hebben besloten onderzoek te doen met de snuffelfiets data hebben we via het dataplatform (https://ckan-dataplatform-nl.dataplatform.nl/) de bewerkte snuffelfiets data opgehaald. Op het dataplatform staat per week de opgehaalde data over een periode van begin 2020 tot het heden (oktober 2023). Omdat wij slechts kijken naar de drie weken rondom nieuwjaar hebben we slechts negen weken aan data nodig. Voor ieder jaar beginnen we bij 25 december en eindigen we met 14 januari.  

De opgehaalde bewerkte data is te filteren op datum. Per dag nemen we de gemiddelde fijnstof, luchtdruk en luchtvochtigheid van alle verzamelde snuffelfiets data. Hiernaast voegen wij nog weer gerelateerde data toe zoals de temperatuur, neerslag, windsnelheid en richting. Deze data is afkomstig van het KNMI. Ook voor deze data pakken we de gemiddelde waardes per dag.  

In de opgehaalde data van het dataplatform staan soms wat onrealistische uitschieters. Bijvoorbeeld fijnstof waardes van meer dan vijftigduizend (normaal tussen de nul en dertig). Voor deze gevallen hebben we de sensor die niet correct lijkt te meten eruit gefilterd en van de resterende waardes het gemiddelde te pakken. Daarnaast is de opgehaalde weer data van het KNMI niet in tabelvorm beschikbaar en zijn de waardes handmatig overgenomen uit een grafiek. Er is dus de kans dat deze niet 100% accuraat zijn.