De rooms-katholieke gemeenschap in Nederland is in een negatieve spiraal beland die niet lijkt te stoppen, dat blijkt uit een onderzoek van Trouw samen met onderzoekscollectief Spit. Een meerderheid van de parochies lijdt verlies. Het lijkt erop dat deze situatie niet gauw gaat veranderen.
Bij elkaar opgeteld leden de 640 Nederlandse parochies (Rooms katholieke gemeenschappen) vorig jaar een verlies van 15 miljoen euro. Omdat de parochies Anbi-instellingen zijn (wat betekent dat giften aan de parochies aftrekbaar zijn van de inkomstenbelasting), zijn deze verplicht om een verkort overzicht van hun inkomsten en uitgaven te publiceren. Toen deze inkomsten en uitgaven door Trouw en onderzoekscollectief Spit naast elkaar werden gelegd bleek er niets goeds over te zeggen.
Groter verlies tijdens de corona pandemie
Het verlies aan inkomsten van de kerk is tijdens de corona pandemie alleen maar toegenomen. In 2019 was het verlies volgens de jaarcijfers van de Parochies bij elkaar opgeteld zo ongeveer 10 miljoen euro. Het jaar ernaar nam deze toe met 50 procent. Hester den Boer, die namens onderzoekscollectief Spit onderzoek deed vertelt dat de kosten vooral hoog zijn door het langdurig onderhoud. ‘’De kerk is geen winstgevende instantie waardoor ze voortbestaan door giften van hun leden. Daarnaast hebben sommige parochie recht op subsidie als ze een monumentaal gebouw bezitten.’’
De kosten lopen hoog op, hierdoor moeten parochie vaak zelf uit eigen zak betalen. Dit proberen ze te voorkomen door verschillende acties op te zetten. Ook laten kerken hun diensten streamen online op YouTube waardoor deze is terug te kijken. Ze vragen tijdens de live-streams ook aandacht om online even een kleine donatie over te maken. Pastoor Eric van de Nicolaasbasiliek in Amsterdam laat weten dat deze kleine dingen erg belangrijk. ‘’Minder inkomsten hebben we zeker. De kleine dingen zijn belangrijk. Zoals het online doneren. Sinds we steeds minder mensen in de kerk mogen hebben.’’
Vergrijzing en ontkerkelijking
De rooms-katholieke kerk in Nederland is het grootste kerkgenootschap van het land, met zo’n 3,7 miljoen leden. Maar voor een heel groot deel van hen blijft het bij een lidmaatschap op papier. Ongeveer 30 procent van de katholieken doet jaarlijks een financiële bijdrage via de Actie Kerkbalans, de inzamelingsactie waarmee de kerk een groot deel van de inkomsten binnenhaalt. De groep gelovigen die nog met enige regelmaat naar de kerk gaat is geslonken tot zo’n 150.000, dat is 4 procent van alle katholieken in Nederland.
De toekomst van de rooms-katholieke kerk
Als we naar de toekomst kijken van de rooms-katholieke kerkgemeenschap ziet het er nog niet zo rooskleurig uit. Steeds minder mensen gaan naar de kerk en de kans dat de groei van het aantal minder actieve leden groeit is toekomstmuziek. Volgens den Boer kunnen we verwachten dat steeds meer kerken gaan samenvoegen en er steeds minder actieve kerkgemeenschappen zijn. ‘’Het samenvoegen van kerken gebeurt nu al. Hierdoor kan een nog grotere groei ontstaan van mensen die niet meer naar de kerk gaan. Dit omdat sommige mensen liever niet ver reizen om naar de kerk toe te gaan. Of dit nog veel meer gaat gebeuren is afwachten. De kans is er zeker. Als we kijken naar het aantal parochies van nu versus het aantal van voor de eeuwwisseling in Nederland is dit zeker gehalveerd.’’