Afgelopen dinsdag vond de herdenking van het begin van de bevrijding van Zuid-Nederland plaats; ook in het plaatsje Schijndel in de gemeente Meierijstad stonden bewoners stil bij precies 80 jaar vrijheid. In september 1944 was Brabant en een deel van Limburg al bevrijd, maar dat gold niet voor andere grote delen van Nederland. ‘De laatste maanden van de oorlog zijn voor Noord-Nederland traumatisch geweest’, vertelt schrijver, historicus en journalist Bram de Graaf.
Dolle dinsdag
‘Jarenlang vroegen de Duitsers zich af waar de geallieerden het tweede front zouden openen; uiteindelijk gebeurde dat op D-day, 6 juni 1944, in Normandië. In Nederland dacht iedereen dat het land snel bevrijd zou worden, maar dat duurde langer dan verwacht. ‘Pas drie maanden later stonden de geallieerden aan de Nederlandse grens’, vertelt Bram de Graaf. Voor de bevrijding van Nederland werden eerst op 3 en 4 september Brussel en Antwerpen bevrijd door de geallieerden. In Nederland hoopte men de dag na de bevrijding van België op de bevrijding van Nederland: ‘Dinsdag 5 september 1944 ging de geschiedenisboeken in als Dolle Dinsdag. Die dag gingen mensen overal de straat op, want volgens radioberichten van Radio Oranje waren de geallieerden al in Breda en Rotterdam. Tot grote teleurstelling werd Nederland die dag helemaal niet bevrijd’, vertelt de Graaf. De schrijver, historicus en journalist vertelt dat dit komt door: ‘een tekort aan benzine, voedsel en munitie van de geallieerden. De maanden in aanloop naar september 1944 hadden de soldaten zo’n snelle opruk gemaakt door Europa dat ze geen voorraden meer hadden. Het leger moest daarom in België wachten tot ze opnieuw bevoorraad konden worden.
Montgomery
‘Iedereen had gehoopt dat het sneller zou gebeuren, maar uiteindelijk was het veldmaarschalk Montgomery die het plan bedacht om Nederland zo snel mogelijk te bevrijden. Het plan was om zo snel mogelijk de bruggen te bezetten over de grote Nederlandse rivieren. Daarvoor werden er allemaal parachutisten gedropt in Arnhem, Nijmegen en in de buurt van Eindhoven’ aldus de Graaf. Ook in Schijndel, waar afgelopen dinsdag een herdenking was, sprongen 80 jaar geleden parachutisten naar beneden om Nederland te bevrijden.
De rest van Nederland
Een deel van Zuid-Nederland werd bevrijd, maar de tegenstand bij Arnhem bleek groter dan verwacht. Dus najaar 1944 werd Zuid-Nederland bevrijd, maar de rest van Nederland nog niet. ‘In de maanden van oktober en november werd er nog hard gevochten, maar toen stagneerde het front en werd het winter’, aldus Bram de Graaf. Vooral in de Randstad had de Nederlandse bevolking het zwaar tijdens de hongerwinter: ‘Veel mensen gingen op hongertocht vanuit de stad naar bijvoorbeeld Drenthe of Overijssel. De honger was niet het enige gevaar. Inmiddels was het aantal Duitsers in Nederland flink toegenomen doordat andere delen van Europa al bevrijd waren. Daarbij werd het verzet veel harder bestreden en er vonden veel represailles plaats. Volgens de Graaf zijn de laatste maanden voor Noord-Nederland echt traumatisch geweest. ‘Want de heftigste dingen zijn gebeurd in het laatste half jaar voor de bevrijding van Nederland.’
Onze verslaggever, Justine van Overeem, was aanwezig bij het Airborne & Air event in Schijndel. Ze sprak met parachutisten Bill en Faith en burgemeester Kees van Rooij over het belang van de 80e herdenking van het begin van de bevrijding van Zuid-Nederland
