De hogere kosten in de gezondheidszorg door laaggeletterdheid in onze samenleving zorgt gemiddeld voor 257 miljoen euro aan maatschappelijke kosten per jaar voor de overheid. Dat komt naar voren uit een rapport van Stichting Lezen en Schrijven. Deze kosten zouden flink kunnen dalen wanneer er een voedselcampagne komt om laaggeletterden gezonder te laten eten.
Laaggeletterden leven vaker ongezond, hebben meer chronische ziekten en kunnen medicatie verkeerd gebruiken. Hierdoor stijgt het aantal huisarts- en ziekenhuisopnames, geeft Stichting Lezen en Schrijven aan. Docent Cobi Storm geeft al ruim 15 jaar les aan volwassenen om hen beter te leren lezen en schrijven en licht de oorzaak toe: ‘De informatie over gezonde leefstijl is vaak te moeilijk om te begrijpen als je nog niet goed kunt lezen en schrijven. Vaak kunnen ze wel technisch lezen wat er staat, maar begrijpen ze het niet genoeg om bijvoorbeeld tekstverbanden te leggen of hoofd- van bijzaken te onderscheiden. Hierdoor wordt een bijsluiter van een medicijn, een informatiefolder van het ziekenhuis of een mail of brief gewoon verkeerd begrepen.’
Bij een bijsluiter of etiket van een medicijn worden bijvoorbeeld vaak afkortingen gebruikt. Denk bijvoorbeeld aan el (eetlepel), tl (theelepel), ml (milliliter) of dl (deciliter). Hierdoor worden er fouten gemaakt met het innemen van medicatie. Doordat mensen minder goed kunnen schrijven, maken ze ook fouten met bijvoorbeeld een vragenlijst invullen bij de diëtiste. Doordat vragenlijsten en formulieren tegenwoordig ook digitaal ingevuld moeten worden, wordt dit probleem steeds groter aangezien ze niet genoeg computervaardig zijn.
‘Wat ik ook vaak zie bij mijn studenten is dat ze niet in staat zijn de juiste vragen te stellen aan een zorgverlener om een bepaald behandelplan goed te begrijpen. Het lukt vaak niet om de zaken goed te ordenen en ze vinden het ook lastig om vooruit te denken. Alles bij elkaar zorgt ervoor dat deze mensen niet sociaal redzaam zijn op dit gebied en daardoor toch ook vaak ongezond leven’, licht Storm toe.
Als gevolg hiervan zijn de maatschappelijke kosten door laaggeletterdheid op het gebied van de gezondheidszorg dus opgelopen tot wel 257 miljoen per jaar voor de overheid. Om tot nieuwe inzichten te komen, zijn er berekeningen gemaakt door middel van Exel die verwerkt zijn tot het staafdiagram. Dit model laat zien wat voor gevolgen het voor de kosten in de gezondheidszorg zou hebben als de overheid investeert om laaggeletterden gezonder te laten eten, bijvoorbeeld door middel van een simpele voedselcampagne die voor iedereen goed te begrijpen is.
Hierbij is uitgegaan van 2,5 miljoen laaggeletterden in Nederland. Dit cijfer is afkomstig van de OESO, de wereldwijde Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. Als het de overheid lukt om elk jaar een deel van de laaggeletterden gezonder te laten eten, zie je dat de kosten elk jaar dalen. Hoe groter dit percentage laaggeletterden is wat gezonder is gaan eten, hoe meer de kosten per jaar dalen. Als in bijvoorbeeld 2023 25% van de laaggeletterden gezonder is gaan eten, zullen de kosten dalen naar 145 miljoen per jaar. Als in 2024 de helft van de laaggeletterden gezonder is gaan eten, zijn de kosten zelfs van 257 naar 32 miljoen gedaald. Het investeren om laaggeletterden gezonder te laten eten is dus een zeer effectieve aanpak om de hoge kosten in de gezondheidszorg door laaggeletterdheid te verlagen.
