Op de foto voor het kasteel van prinsessen zoals Doornroosje en Assepoester of op bezoek bij tovenaarsleerling Harry Potter op Zweinstein: het kan in de verschillende Disney- en Universalparken. Met stukken grond die elkaar bijna raken en met elk een grote set van bekende personages uit films, series en (strip)boeken, concurreren beide pretparkgrootmachten elkaar al jaren de pan uit. Met de aanschaf van een grote lap grond net buiten Londen, kruipt Universal in de toekomst nog meer richting het koninkrijk van de wereldberoemde zwarte muis toe; na alle andere Disneyparken is het tijd om ook Disneyland Parijs te voorzien van een grote, ‘gevaarlijke’ buur. Is het einde van het pretparktijdperk van Mickey Mouse nabij?
Al sinds de opening van het eerste Universalpark in Los Angeles in 1964 stijgen de gemiddelde bezoekersaantallen van het park hard. Als vanaf 1990 het Universal Resort in Orlando Florida van de grond komt, beginnen de bezoekers nog meer binnen te lopen; het Harry Potter-themagebied is een van de grootste aanstichters. Ondertussen blijft ook de magie van de verschillende Disneylands bestaan, waardoor de verscheidene parken in de Verenigde Staten (Californië en Orlando Florida), Azië (Hongkong, Shanghai en Tokio) en Europa (Parijs) nog altijd de meeste bezoekers trekken. De concurrenten doen het beide goed en weten dat ook; ze doen zowat aan een soort wapenwedloop wat betreft het openen van nieuwe attracties met allerhande innovatieve snufjes en andere vormen van gethematiseerd entertainment, zoals (avond)shows die tegenwoordig voorzien worden van drones, vuurwerk en watergordijnen. Ditzelfde geldt dus voor het neerzetten van parken in bepaalde delen van de wereld.
Alhoewel de Universalparken met merken zoals Harry Potter en Jurassic Park, de Disneyparken (in totaal zijn dit er twaalf ten opzichte van vijf parken van Universal) ‘gevaarlijk’ in de ogen kijken, heeft Disney niks te vrezen, vertelt attractie- en pretparkspecialist Pieter Cornelis: ‘Beide bedrijven zijn meesters in de wereldwijde entertainmentindustrie, maar bedienen door hun verschillende IP’s (intellectueel eigendom) elk een andere doelgroep. Waar Disney zich richt op gezinnen en kinderen, is het Universal waar je terechtkunt voor meer actie en sensatie, wat meer volwassenen en groepen jongeren aantrekt.’
De bekende Harry Potter franchise is in dit geval echter een lastige factor. ‘Beide bedrijven zijn best wel ten opzichte van elkaar gepositioneerd, maar de Britse tovenaarsleerling is aantrekkelijk voor zowel gezinnen als kinderen; laat dat nu net de specifieke doelgroep van Disney zijn’, voegt Cornelis toe. ‘Zowel Universal als Disney zijn meesters in het vertalen van mediale content naar de fysieke omgeving en beide werken goed met allerlei technisch vernieuwende snufjes, die echt uniek zijn in de branche. Deze kracht levert ook de parken van Universal grote aantallen bezoekers op; het bedrijf staat op de tweede plek wereldwijd als het gaat om bezoekersaantallen. Mocht Mickey Mouse ooit de magie verliezen, is het Universal die de koning van pretparkland wordt.’
Dataverantwoording:
Alle gebruikte data in dit verhaal komen uit jaarlijkse Global Attractions Attendance Reports. Deze rapporten worden sinds 2006 op jaarbasis uitgebracht en komen tot stand door samenwerking van AECOM, een bedrijf in de design en engineering industrie, en de TEA (Themed Entertainment Association). Bij dit data-onderzoek is gebruikgemaakt van de uitgebrachte rapporten sinds 2012. Het meest recente rapport komt uit het jaar 2022, aangezien het rapport over 2023 nog gepubliceerd moet worden. Wat betreft de data is er dus gekozen om te kijken naar een tijdsperiode van tien jaar. In de eerste visualisatie is gebruikgemaakt van het gemiddeld aantal bezoekers per jaar. De tweede visualisatie laat de meest recente situatie, in 2022, zien: het aantal bezoekers per park.
Als we kijken naar de manier waarop de TEA in samenwerking met AECOM aan de resultaten komt, is het goed om te vermelden dat sommige bezoekers vaker dan eens naar een pretpark gaan, denk aan bezoekers met een jaarabonnement. Ook is het zo dat Disney een systeem gebruikt waarbij alleen het park meegeteld wordt waar je je verblijf/bezoek begint. De verschillende parken staan, in hetzelfde gebied, meestal dicht op elkaar, waardoor meerdere parken op één dag bezocht kunnen worden. Zo kan het dus dat er onder de Disneyparken een aantal uitschieters is.
