Op 13 december 2007 kwamen regeringsleiders en staatshoofden van alle 27 EU-landen samen in het Hiëronymus-klooster in Lissabon voor de ondertekening van het Verdrag van Lissabon. Het verdrag moest de EU ‘effectiever en democratischer’ maken. Bijvoorbeeld doordat het Europees Parlement (EP) meer zeggenschap zou krijgen in belangrijke onderwerpen, zoals landbouw en visserij. Wie kijkt naar het aantal aangenomen richtlijnen (directives) binnen de EU, ziet echter dat de efficiëntie van de EU sinds het verdrag van Lissabon sterk is gedaald. Ook is de macht van het Parlement ten opzichte van de Commissie niet aanzienlijk veranderd. 

Dat terwijl snelle wetgeving op het niveau van de Europese Unie juist van groot belang is voor het aanpakken van aanstaande problemen, zoals klimaatverandering, concludeerde de European Environment Agency. Daarnaast staan er een hoop landen te popelen om onderdeel van de EU te worden, maar is de EU daar op deze manier totaal niet klaar voor. Zo zei minister-president Mark Rutte aan de NOS: ‘”De EU heeft al 27 lidstaten en als er meer landen bij komen dan worden besluitvorming en allerlei andere zaken nog ingewikkelder.”

Over de oorzaak van deze afgenomen efficiëntie bestaat geen eenduidig beeld. Zo zouden de financiële crisis van 2008, de migratiecrisis, Brexit, de COVID-19 pandemie en de inval van Rusland in Oekraïne allemaal invloed hebben gehad op de efficiëntie van de EU-wetgevingsprocedure, aldus kennisinstituut Carnegie Europe. Maar onderzoek laat zien dat op de wetgevingsgebieden waar het EP sinds Lissabon zeggenschap over heeft, de besluitvorming tijd meer dan verdubbeld, onder meer omdat het EP het vaak niet eens kan worden met de Raad. 

De vertraging is niet onbekend binnen de EU. In maart 2021 organiseerde de EU een conferentie over de toekomst van Europa, waar inwoners hun input mochten geven over het verbeteren van de EU. Daar kwamen meer dan 49 concrete voorstellen uit, veelal gefocust op het stroomlijnen en verbeteren van de besluitvorming. Maar voor een groot deel van de voorstellen zou er een nieuw verdrag moeten worden ondertekend. Of de lidstaten daar in deze tijd van crisis de tijd voor hebben, is nog maar de vraag.