Volgens een artikel uit de telegraaf worden de vervoerskosten steeds duurder, zo duur dat 1 op de 3 Nederlanders deze niet meer kunnen betalen. Zij komen met de kop; Voor zeker één op de drie Nederlanders zijn auto en openbaar vervoer veel te duur. De kop is gebaseerd op onderzoek van het Nibud, waarin beschreven wordt dat mensen met een modaal of lager salaris, steeds meer moeite ervaren met het betalen van mobiliteitskosten. Hoewel de kop erg sprekend is, klopt deze claim wel.
Deze factcheck is geschreven op 04-10-2024 met de kennis van dat moment.
Het Nibud bracht de genoemde informatie naar buiten in het nieuwe mobiliteitsonderzoek van 2024. Hierin beschrijven ze de problemen die Nederlandse huishoudens kunnen ervaren met hun vervoerskosten. Het belangrijkste punt van het rapport zijn de problemen die ervaren worden met de verkeerskosten. 40% van de respondenten geeft aan moeite te hebben de vervoerskosten te denken, waarvan het merendeel een modaal salaris, of een lager inkomen verdient. Alleenstaanden of verdieners zonder kinderen hebben minder moeite met het betalen van de vervoerskosten, met een kleiner huishouden, maar huishoudens met kinderen ervaren hier meer moeite mee. “Alles is de laaste jaren duurder geworden”, vertelt Jan-Derk van ‘t Rot, sociaal geograaf. “Het is dan ook niet heel verassend dat het Nibud dit onderzoek doet”.
Stedelijk of niet stedelijk
Verschillen tussen stedelijke huishouden en niet stedelijke huishouden worden ook geëvalueerd in het rapport. Hoewel de groep van niet stedelijke huishouden (minder dan 9 miljoen) kleiner is dan de groep stedelijke huishouden (meer dan 9 miljoen) ervaren beide problemen met mobiliteit. Niet stedelijke huishouden ervaren meer problemen met mobiliteit door het afleggen van grotere afstanden naar werk, school of recreatie.”Het gaat ook over of je ergens kan komen”, Aldus Jan-Derk. “Ja het (mobiliteitsarmoede) is er, en het neemt ook toe, maar het is breder dan alleen het kostenplaatje”. Stedelijke huishoudens ervaren deze problemen minder, maar kunnen nog steeds financiële uitdagingen tegenkomen hebben zij hogere wensen van mobiliteit. Deze hogere wensen kunnen zich uiten in meer flexibiliteit, kwaliteit en gebruik van het vervoer, door middel van het openbaar vervoer of een auto.
Prijsstijgingen
Het vervoer ziet ook een stijging in kosten sinds 2015. Uit het achtergrondrapport ‘Betaalbare mobiliteit?’ van de het Kennisinstituut voor mobiliteit (KiM) blijkt dat de vervoerskosten hoger zijn gestegen dan andere kosten. De vervoerskosten zijn van 2015 tot 2023 met 30% gestegen, waar de prijs van kleding maar met 17% steeg. Ook de prijs van huis, water en energie, meestal de grootste uitgaven pot van huishoudens, steeg maar met 28% in dezelfde periode.
Overheidsingrepen
De stijgende prijzen van het ov komen ook ter sprake in de tweede kamer. Hier is motie Bikker voor opgezet. Deze motie zorgt ervoor dat het decentrale ov niet in prijs zal stijgen. Ook kan er door de overheid geld worden aangevraagd via de Europese unie met het Social climate fund. Deze middelen zijn beschikbaar huishoudens die kwetsbaar zijn voor energie- of vervoerarmoede. Nederland kan hiervan op 720 miljoen aanspraak maken, mits zij 25% cofinancieren.
Conclusie
De claim dat voor 1 op de 3 Nederlander het openbaar vervoer en de auto veel te duur zijn klopt. Hoewel de kop een groter gat suggereert in het kunnen betalen van deze kosten en het salaris van Nederlandse huishoudens, is er wel te spreken van financiële uitdagingen om de mobiliteit van de huishoudens te kunnen bekostigen. Reden hiervoor zijn de stijgende vervoerskosten, die van 2015 tot 2023 een toename zien van 30%. Oplossingen voor deze mobiliteitsarmoede zouden vanuit de EU kunnen komen. Hier kan Nederland op 720 miljoen aanspraak maken, met een cofinanciering van 25%.
