Een Gouden Film wordt uitgereikt aan Nederlandse films die meer dan 100.000 bezoekers hebben getrokken in de Nederlandse bioscopen. In de afgelopen jaren zijn er diverse films met een vrouwelijke hoofdrolspeler geweest die deze mijlpaal hebben bereikt en dus in aanmerking kwamen voor een Gouden Film.
Zo won de film ‘Tonio’ (2017) een Gouden Film met Rifka Lodeizen in de hoofdrol, en de film ‘Singel 39’ (2019) met actrice Lies Visschedijk in de hoofdrol. Ook waren er in 2020 diverse Gouden Films gewonnen met daarin vrouwelijke hoofdrolspelers, zoals ‘April, May en June’ met Linda de Mol, Elise Schaap en Tjitske Reidinga en ‘Mi Vida’ met Loes Luca in de hoofdrollen.
Saïda van der Reijd is Casting Director en cast verschillende Nederlandse films en series. Zij is ervan overtuigd dat hoe meer vrouwelijke scenarioschrijfsters er in de filmwereld komen, hoe meer vrouwelijke hoofdrollen worden gespeeld. Uit een onderzoek van 2019 van de Nederlandse Filmacademie toonde aan dat er een duidelijke toename is van vrouwelijke scenaristen en regisseurs in de Nederlandse filmindustrie. Deze vrouwen hebben vaak een andere kijk op de verhalen die verteld worden en hechten meer belang aan vrouwelijke personages. Dit kan daardoor bijdragen aan de toename van vrouwelijke hoofdrolspelers in Nederlandse films. Saïda maakt zich ook sterk om zoveel mogelijk bijrollen een vrouwelijke voorkeur te geven. “Ik ontvang het script en hierin is vaak de hoofdpersoon al bepaald of dat een man of een vrouw gaat worden. Maar ook bij de bijrollen merk ik dat er veel van uit wordt gegaan dat het een mannelijke acteur moet zijn. Als er bijvoorbeeld mannelijke huisarts staat, maak ik me sterk om hier een vrouwelijke huisarts van te maken”.
Ook een onderzoek van de Filmfonds Monitor uit 2020 van het Nederlandse Filmfonds liet zien dat er in Nederlandse films steeds meer ruimte is voor vrouwelijke hoofdrolspelers. Zo waren er in 2019 bijna evenveel vrouwelijke als mannelijke hoofdrolspelers te zien. Dit was in 2010 nog heel anders toen waren er meer mannelijke hoofdrolspelers dan vrouwelijke. Deze ontwikkeling wordt onder andere door de Filmfonds gestimuleerd door subsidies te verlenen aan filmprojecten met een diversiteit aan personages.
Nog een belangrijke factor is de veranderende rol van vrouwen in de samenleving en de maatschappelijke ontwikkeling die hiermee samengaan. Niet langer spelen vrouwen alleen maar de bijrol in het leven van mannen, maar nemen ze ook steeds vaker zelf de hoofdrol in. Dit zie je ook terug in de filmindustrie, waar we steeds meer vrouwelijke personages zien die hun eigen verhaal vertellen. Bijvoorbeeld de film ‘Soof’ (2013), waarbij de vrouwelijke hoofdrolspeler een zelfstandige vrouw is die haar eigen weg in het leven aan het vinden is.
Er is nog steeds een lange weg te gaan voordat er sprake is van een volledige gendergelijkheid in de Nederlandse filmindustrie. Zo zijn er op dit moment nog steeds meer mannelijke producenten en regisseurs dan vrouwelijke, en worden er nog steeds meer films met mannelijke hoofdrolspelers gemaakt. Ook speelt daarna nog dat er vooroordelen en stereotypen beelden zijn over vrouwen in de filmindustrie, die de kansen voor de vrouwelijke actrices kunnen beperken.
Al met al lijkt het dat er in de afgelopen jaren een toename is van vrouwelijke hoofdrolspelers in films die een Gouden Film hebben gewonnen, en dat er ook meer aandacht aan wordt besteed aan diversiteit in de selectie van films. Hierdoor ontstaat er een meer gevarieerd en interessant aanbod van Nederlandse films met vrouwelijke personages in de hoofdrol.
Dataverantwoording:
Voor mijn onderzoek heb ik de Gouden Films van 2010 tot en met 2023 genomen. Hieruit heb ik de animatie- en de natuurfilms niet meegenomen in mijn onderzoek. Een hoofdrol/ hoofdpersonage van een film is de belangrijkste persoon van het verhaal. Ik heb alle Gouden Films per jaartal op een rijtje gezet. Hieruit heb ik de hoofdpersonages ingedeeld bij het mannelijk of het vrouwelijk geslacht. Per jaartal heb ik alle mannelijke en alle vrouwelijke hoofdpersonen bij elkaar opgeteld. Zo kwam ik op een totaal aan mannelijke- en vrouwelijke hoofdrolspelers per jaartal. Door het totaal van beide geslachten bij elkaar op te tellen, kwam ik op een totaal aan hoofdrolspelers per jaartal. Om een zo duidelijk mogelijk beeld te creëren, heb ik van zowel het mannelijk als het vrouwelijk geslacht deel/ geheel gedaan met het totaal aan hoofdrolspelers. Zo krijg je een percentage van de geslachten per jaartal van 2010 tot en met 2023. De percentages van de mannelijke en vrouwelijke hoofdrolspelers heb ik samen met het totaal aantal hoofdrolspelers en de jaartallen in Flourish gezet. Ik heb gekozen voor een Bar Chart (stacked) visualisatie, omdat ik denk dat deze visualisatie het percentage mannelijke- en vrouwelijke hoofdrolspelers het meest duidelijk weergeeft. Dan heb ik de mannelijke hoofdrolspelers een blauwe kleur gegeven en de vrouwelijke- een roze kleur. Dit is het makkelijkst om de link tussen de geslachten te leggen. Klik op Data visualisatie excel voor de gehele Excel sheet.
