Het Eurovisie Songfestival is officieel een viering van muziek, diversiteit en spektakel. Maar steeds vaker gaat het óók over iets anders: politiek. De spanningen rond de deelname van Israël in 2024 maakten dat meer dan duidelijk. Demonstraties, oproepen tot boycot, en zelfs kritiek op de media – politiek was ineens overal.
Maar hoe politiek is Eurovisie eigenlijk? En moet het festival daar niet gewoon iets mee doen?
Eurovisie en Politiek
Deelnemende landen hebben het evenement vaak gebruikt om politieke boodschappen over te brengen of nationale trots te tonen. Dit gebeurde bijvoorbeeld in 2016, toen Oekraïne het festival won met een lied dat indirect refereerde aan de spanningen met Rusland, wat leidde tot veel discussie. Andere landen, zoals Rusland, hebben soms ook het festival gebruikt om politieke boodschappen te verbergen in hun liedjes of door hun deelname zelf als politiek statement te zien. Deze situaties laten zien hoe muziek en politiek in elkaar kunnen overlopen tijdens het festival.
Politieke spanning in Nederland
De afgelopen weken stond Hilversum meerdere keren op scherp. Demonstranten protesteerden bij AVROTROS tegen de deelname van Israël aan het Eurovisie Songfestival. Ze beschuldigden de Nederlandse media van propaganda en riepen op tot een boycot. Volgens een peiling van Ipsos (in opdracht van EenVandaag) vond 44 procent van de Songfestival-fans de Israëlische deelname dit jaar onacceptabel. Ongeveer 1 op de 10 geïnteresseerde kijkers gaf zelfs aan het festival te skippen vanwege de situatie in Gaza.
Songfestival-fan Frits Huffnagel vindt het belangrijk dat artiesten niet de dupe worden van politieke spanningen: “Je moet artiesten niet belasten met een politieke situatie. Joost Klein vertegenwoordigt Nederland ook niet namens Geert Wilders, toch?”
Geen Politiek van de EBU
De European Broadcasting Union (EBU), de organisatie achter het Eurovisiesongfestival, probeert echter altijd een strikte scheiding te maken tussen muziek en politiek. De regels van de EBU zijn helder: politiek mag niet centraal staan in de optredens. In de reglementen wordt benadrukt dat deelnemers zich dienen te onthouden van politieke boodschappen of symbolen in hun liedjes, teksten of tijdens de act. Het doel van deze regel is om het festival een neutrale ruimte te laten blijven, waar muziek en culturele diversiteit centraal staan, zonder de invloed van politieke spanningen. Wanneer een land een politieke boodschap probeert over te brengen, kan dit leiden tot diskwalificatie of censuur van het optreden.
In deze podcast sprak verslaggever Lara Zevenberg over haar ervaring in Malmö: “Het lijkt onmogelijk om politiek volledig buiten te sluiten. Juist omdat Eurovisie zo zichtbaar is, gebruiken landen het als podium.”
Buurlanden
Landen stemmen tijdens het Songfestival opvallend vaak op hun buren of politieke bondgenoten. Dat blijkt uit onderzoek van Maynooth University (2023). Volgens de onderzoekers is dat geen toeval: culturele, historische en politieke relaties spelen een grote rol. Ook wordt er soms strategisch gestemd, bijvoorbeeld om de eigen kansen te vergroten of een concurrent tegen te werken. Dat lijkt meer op politiek dan je misschien zou denken
Kaart van Europa – © FreeWorldMaps.net
Check hier een visualisatie van de stemverdeling per land voor Eurovisie 2024:
Het Songfestival is meer dan alleen zang en glitter. De manier waarop landen op elkaar stemmen, laat zien dat het soms ook draait om politiek en vriendschappen tussen landen. Juist dat maakt het festival zo interessant: het laat zien hoe muziek en de wereld om ons heen met elkaar verbonden zijn.
Dataverantwoording
De data die gebruikt zijn voor deze visualisatie komen uit de cijfers van het Eurovisie Songfestival 2024, zoals gepresenteerd op de website Eurovision World. De visualisatie toont het stemgedrag van landen tijdens het festival, met inachtneming van de samenwerking en wederzijdse stempatronen. De weergegeven data zijn representatief voor de informatie die beschikbaar was op het moment van publicatie en kunnen wijzigingen ondergaan naarmate het Eurovisie Songfestival verder evolueert. Let op: de visualisatie is bedoeld om een inzicht te geven in de stemrelaties tussen de landen, maar reflecteert mogelijk niet alle nuances van het stemgedrag of de invloed van andere factoren, zoals politieke invloeden of culturele voorkeuren.
