De Vrije School bestaat al sinds 1919, wat betekent dat dit jaar het 100-jarige jubileum wordt gevierd. In 1919 is de Vrije School, ook wel de Waldorf school, opgericht. “Wereldwijd heet de Vrije School de Waldorf school. Dat heeft te maken met de fabriek waar de eerste school gestart is, in Stuttgart in 1919. Die was eerst eigenlijk alleen voor arbeiderskinderen en al snel ook voor andere kinderen.”
(Eerder gepubliceerd op Zeist.hu.nl)
Frans Lutters werkt al 35 jaar aan de Vrije School, waarvan tot 2000 aan een basisschool in Driebergen en daarna aan de Stichtse Vrije School in Zeist. Hij geeft de vakken levensbeschouwing en geschiedenis. Hij is daarnaast onderwijsdeskundige en ook onderzoeker aan de hogeschool Leiden, naar de waarde van het Vrijeschoolonderwijs. Daarnaast is hij ook nog representant voor Nederland in de internationale Vrije School, de beweging wereldwijd. “Ik doe dus aardig veel, maar het allerbelangrijkste en het leukste vind ik echt het lesgeven.”
De naam ‘Vrije School’ brengt vaak wat verwarring met zich mee, omdat het suggereert dat alles vrij en niet ingevuld is. “Het idee van het onderwijs is dat je het beste leert als kinderen van verschillende niveaus zo lang mogelijk bij elkaar blijven, zowel in de basisschool als op de middelbare school. Dat je een breed aanbod aan lessen hebt en dat die lessen ook altijd verbonden zijn aan eigen waarnemingen, eigen oordeelsvorming en veel kunstzinnige vakken.” Het leerplan van de Vrije School is zo ontwikkeld dat het probeert aan te sluiten bij de ontwikkeling waar de leerling zich bevindt. Daarin heeft de Vrije School een bepaalde filosofie.
Het Vrije School onderwijs verschilt heel wat met het reguliere onderwijs. “Als ik de leerlingen zelf vraag wat zij een verschil vinden met ander onderwijs, en dat vraag ik ze vaak, is een van de antwoorden dat het contact tussen leerling en leraar heel belangrijk is.” Op de Vrije School is het normaal om de leerlingen een hand te geven bij het binnenkomen. Het contact tussen de klassen en docenten is heel anders dan op andere scholen. “De klassen zijn heterogene klassen, maar blijven wel bij elkaar. Daardoor hebben ze veel gemeenschappelijke sociale projecten, activiteiten, toneelstukken, kunstreizen en eindreizen. Dat geeft dat het klimaat van de Vrije School vaak wordt ervaren als veilig, sociaal en creatief.”
Bij het kiezen van een school wordt op verschillende dingen gelet. Sinds 2000 is er bij de Vrije School steeds meer instroom vanuit het reguliere onderwijs. “Dit zorgt ervoor dat de klassen wat gemêleerder zijn. Dit is totaal niet storend. Het is dus helemaal niet erg als je pas vanaf de middelbare school ontdekt dat er Vrije Scholen zijn.” Het kiezen voor het Vrije School onderwijs kan dus allerlei redenen hebben. “Over het algemeen gaat die keuze over de sfeer die ze zo aanspreekt, over dat we zo veel verschillende vakken hebben en ook over hoe de leerlingen onderling met elkaar omgaan, dus dat het een sociaal positief klimaat heeft.”
De Vrije School bestaat in Zeist al heel lang, die bestond al voor de oorlog en is heel klein begonnen. “De Vrije School in Zeist was een van de zeven eerste Vrije Scholen in Nederland. Inmiddels hebben we in Nederland ruim 100 Vrije Scholen.” De school blijft ieder jaar groeien. “We willen de school niet te groot laten worden. We vinden het belangrijk dat leerlingen iedereen kennen, ook al is het maar van gezicht. We willen dat docenten de leerlingen ook allemaal kennen. We hebben nu ongeveer 750 leerlingen en willen het maximaal laten uitbreiden tot 800 leerlingen. Maar we willen geen selectie maken van wie wel of niet hier naar school mag, iedereen is welkom.”
Om het 100-jarige jubileum te vieren worden er wereldwijd, op allerlei continenten, verschillende activiteiten georganiseerd. In totaal zijn er nu 1.100 Vrije Scholen wereldwijd en deze doen allemaal andere activiteiten tijdens het jubileum. Tijdens het jubileum staan de concerten centraal. De Vrije School in Zeist organiseert ook verschillende activiteiten. “Hier in Tivoli is op 29 oktober een groot concert van onze school door oud leerlingen. De inschrijving om mee te doen zijn twee weken geleden geopend en er hebben zich in die twee weken tijd al 380 oud-leerlingen ingeschreven. Er was dus veel belangstelling voor. Op 20 september hebben wij nationaal een soort feestdag en is het ons gelukt om De Fabrique, tussen Utrecht en Maarn, af te huren. Hier zal dan een groot congres zijn, maar bijvoorbeeld ook allerlei bijeenkomsten.”
Het wereldwijde thema van de Vrije School is dit jaar ‘Bees and trees’, dus wereldwijd worden er voor bomen en bijen acties gevoerd. “Dit jaar werken wij samen met de gemeente Zeist en met een organisatie die samen met ons werkt om een bijenbos te realiseren. We hebben al een locatie gekozen en hierbij zijn veel mensen betrokken. Mensen van de gemeente, maar ook leerlingen. Zo’n actie wordt namelijk altijd door de leerlingen zelf gedaan en georganiseerd en wij als school ondersteunen dat. Leerlingen uit de hoogste klassen, van 17 à 18 jaar, komen altijd zelf met ideeën en zo ook bij deze actie. ”