Utrecht West – Een recente enquête, uitgevoerd door de Westkant Courant, werpt een blik op een opmerkelijk fenomeen dat plaatsvindt bij zelfscan kassa’s in supermarkten. Van de 91 jonge respondenten tussen de 18 en 25 jaar uit Utrecht West, hebben 42 personen toegegeven regelmatig producten niet af te rekenen. Het onderzoek is gericht op het begrijpen van de motivaties achter dit gedrag, zonder vooroordelen te vormen.
Bij navraag naar de redenen voor het niet afrekenen, gaven 22 van de 42 respondenten aan dit te doen omdat ze de producten te duur vinden. Het gevoel van onvrede over de prijzen van bepaalde producten heeft hen ertoe aangezet deze niet te scannen. Daarnaast gaven 12 respondenten ethische redenen aan als motief om producten niet af te rekenen. Het is belangrijk op te merken dat deze enquête zich niet richt op de ethische kwestie zelf, maar eerder op het begrijpen van de beweegredenen achter het gedrag.
Respondenten in de enquête noemden verschillende ethische redenen voor het niet afrekenen van producten bij zelfscan kassa’s. Een aantal van deze redenen hielden verband met dierenwelzijn, waarbij sommige mensen bezorgd waren over de omstandigheden waarin dieren worden gehouden of geslacht. Anderen gaven aan dat ze bepaalde producten niet afrekenden vanwege milieubewustzijn, waarbij ze zich bewust waren van de negatieve impact op het milieu, zoals overbevissing of het gebruik van schadelijke chemicaliën in de landbouw. Daarnaast was er een groep respondenten die het niet afrekenen zag als een manier om voedselverspilling tegen te gaan, omdat ze producten anders zouden moeten weggooien. Tot slot waren er ook mensen die het niet afrekenen van producten motiveerden vanuit hun streven naar sociale rechtvaardigheid en eerlijke handel, waarbij ze protesteerden tegen oneerlijke distributie van middelen en onrechtvaardige behandeling in de toeleveringsketen.
Interessant genoeg blijkt uit de enquête dat vlees/vis en groenten/fruit de producten zijn die het meest frequent niet worden afgerekend. Negen respondenten gaven aan deze categorieën van producten niet te scannen bij de zelfscan kassa’s. Hoewel deze resultaten aangeven welke producten vaak betrokken zijn bij het niet afrekenen, kunnen we hieruit niet concluderen dat dit gedrag bij andere categorieën minder vaak voorkomt. Het onderzoek is uitsluitend gericht op de genoemde producten en biedt geen breder perspectief op het niet afrekenen bij zelfscan kassa’s.
Uit de enquête komen ook enkele inzichten naar voren over de emoties van mensen wanneer ze worden gecontroleerd terwijl ze producten niet hebben gescand. Eén respondent gaf aan in eerste instantie angstig te zijn, uit vrees dat ze in de problemen zouden komen. Tot hun opluchting bleek dit echter niet het geval te zijn, waardoor ze de neiging hadden om door te gaan met het niet afrekenen van producten, omdat ze dachten er gemakkelijk mee weg te komen. Een andere respondent gaf aan geschrokken te zijn en meteen spijt te hebben gehad van hun acties.
Een medewerker van de Albert Heijn aan de Damstraat in Lombok reageerde ‘We zijn ons bewust van dit gedrag en nemen het zeer serieus. Hoewel we begrijpen dat er diverse motivaties kunnen zijn, willen we benadrukken dat het niet afrekenen van producten niet acceptabel is. We blijven investeren in technologie en training van ons personeel om dit gedrag te ontmoedigen en de integriteit van het zelfscansysteem te waarborgen. We willen een eerlijke en verantwoordelijke winkelervaring bieden aan al onze klanten en zullen daarom blijven werken aan het voorkomen van deze situaties.’
