Met de huidige trend rondom duurzaamheid, kan ook bewustwording over de luchtkwaliteit niet achterblijven. Studenten van de Hogeschool Utrecht deden, in samenwerking met Snuffelfiets, onderzoek naar de luchtkwaliteit op twee verschillende fietsroutes van Utrecht Centraal naar het Utrecht Science Park. Snuffelfiets is een project van Samen Meten Utrecht, waarbij inwoners van de Provincie Utrecht met een sensormeetkastje al fietsend data over onder andere de fijnstofconcentratie in de lucht verzamelen als incidator voor de luchtkwaliteit. Hoe gezond zijn deze fietsroutes en welke aspecten spelen mee in de hoeveelheid fijnstof in de lucht?
De eerste route gaat vanaf Utrecht Centraal, via het Wilhelminapark, richting het Utrecht Science Park. Dit is een route waarbij je het eerste stuk volledig door het centrum van Utrecht fietst. Vanaf Tivoli tot aan de kruising met de Stadsschouwburg zijn welgeteld vier bushaltes te vinden en een groot deel van deze route is enkel bestemd voor bussen en taxi’s. Verder wordt de route op twee punten gekruist door een snelweg. Beide factoren zouden grote invloed kunnen hebben op de luchtkwaliteit.
De tweede route oogt als een iets rustigere route die niet door het centrum gaat. Dit is de route vanaf Utrecht Centraal, via de Koningsweg, naar het Utrecht Science Park. Het eerste deel van de route leidt langs de Catharijnesingel, een drukke weg met veel autoverkeer. Verder wordt de route tweemaal gekruist door een snelweg.
In bovenstaande visualisatie wordt de luchtkwaliteit op beide routes weergegeven. Hier wordt de luchtkwaliteit vergeleken met de waarden die als gezondheidsdoelen in het Schone Lucht Akkoord zijn vastgesteld. Het Schone Lucht Akkoord is een overeenkomst die is gesloten tussen het Rijk, provincies en tientallen gemeenten in Nederland, waaronder Utrecht. Het gemiddelde van 25mg/m3 per jaar in dit akkoord is gebaseerd op de door de EU wettelijk vastgestelde grenswaarden.
Opvallend om te zien is dat op het stuk waar de meeste bushaltes zijn en de meeste bussen rijden, de luchtkwaliteit het slechtste is. Van de tweede route is de slechtste luchtkwaliteit gemeten rondom de sportvelden van Kampong. Dit kan te maken hebben met het feit dat vlak achter de sportvelden de ring van Utrecht loopt. Op de groene stukken vlakbij het Utrecht Science Park is de luchtkwaliteit het beste. Hier is het ook relatief groener en is iets minder verkeer.
Door de gemiddelde concentraties gemeten fijnstof op beide routes naast elkaar te leggen en deze te vergelijken met de gezondheidsdoelen van het Schone Lucht Akkoord en advieswaarden vastgesteld door de WHO kunnen grote verschillen worden gesignaleerd.
Allereerst verschillen de door de EU wettelijk vastgestelde grenswaarden en de WHO-advieswaarden flink van elkaar. Het WHO- advies gaat uit van de laagste fijnstofconcentraties waarbij in wetenschappelijk onderzoek een meetbare toenamen van sterfte is waargenomen.
Wanneer de Snuffelfiets-gegevens vergeleken worden met de EU-grenswaarden, zien we dat de meetwaarden op geen van beide routes worden overschreden. Daarentegen worden de WHO-advieswaarden, vergeleken met de Snuffelfiets-data, bij 7 op de 22 metingen overschreden. Het overschrijden van deze advieswaarden gebeurt voor merendeel op de route Koningsweg en voornamelijk op doordeweekse dagen.
Welke route is dus gezonder om te fietsen als je van Utrecht Centraal naar het Utrecht Science Park fietst? Uit ons onderzoek is gebleken dat de route via het Wilhelminapark de route is, die de meeste fijnstof bevat, wat betekent dat de route via de Koningsweg gezonder is om te fietsen. Echter is naar voren gekomen dat de hoeveelheid fijnstof op de route Koningsweg grote uitschieters bevat op een aantal dagen. Over het algemeen kunnen we wel concluderen dat als je naar het Utrecht Science Park fietst, je voor je gezondheid het beste af bent op de route via de Koningsweg, ookal of juist omdat deze iets langer is.
Verantwoording
De route via de Koningsweg en de route via het Wilhelminapark zijn de meest gebruikte routes tussen Utrecht Centraal en het Utrecht Science Park. Door data verzameld met Snuffelfiets-meetkastjes te filteren over de weken van 26 september en 9 oktober zijn er genoeg datapunten gevonden voor een goede betrouwbaarheid. De gekozen data is geselecteerd, omdat er op dit moment geen coronamaatregelen van toepassing waren en de zomervakantie voorbij was. Dit betekent dat mensen hun reguliere dagelijkse handelingen weer gingen verrichten en dus weer naar hun werk en opleiding gingen. Door de gefilterde data van Snuffelfiets af te zetten tegen de Grenswaarde Schone Lucht Akkoord en Advieswaarden WHO hebben wij de data in de nodige context geplaatst. Omdat niet voor elk datum meetwaarden voor de uitgelichte routes beschikbaar waren, visualiseren wij voornamelijk een trend en staat bij deze dagen ook een nb (niet beschikbaar) vermeld.
Visualisaties en publicatie gedaan door: Demi Bleckman, Ryquenco Echteld, Matthijs van Heiningen en Lara Oostveen van de minor Datavisualisatie en Infographics aan de Hogeschool Utrecht.
