ZEIST- Op 10 november breekt de jaarlijkse Dag van de Mantelzorg aan. Een landelijke dag om de zo’n 4,4 miljoen mantelzorgers in Nederland steun en erkenning te geven. Janine van Diest (27) werkt bij de Mantelzorglijn en komt bijna dagelijks in aanmerking met deze doelgroep. In het kantoor van Mantelzorg NL in Zeist helpt Janine vanaf de andere kant van de lijn mantelzorgers verder met hun vragen.

Janine van Diest studeerde Bedrijfs-en Consumentenwetenschappen aan de Universiteit in Wageningen. Na haar Master Social Policy and Public Health in Utrecht op haar 24^e te hebben afgerond, startte ze haar baan als medewerker van de Mantelzorglijn. Met een team van zes medewerkers behandelt de hulplijn tussen de 350 en 400 vragen per maand.

Wat is jullie voornaamste rol?
‘Vanuit de landelijke vereniging Mantelzorg NL geven de werknemers van de mantelzorglijn informatie en advies. In de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) staat vastgelegd dat gemeenten mantelzorgers moeten ondersteunen dus wat wij hier vooral doen is mensen door verwijzen naar de juiste plek. Telefonisch, via whatsapp en via de mail zijn wij bereikbaar.’

Wat voor mantelzorgers zoeken contact met jullie?
‘De doelgroep van mantelzorgers die wij te spreken krijgen is best wel breed. Bij mantelzorg denken mensen vooral aan volwassenen die voor ouderen zorgen. In tegenstelling gaat het ook om studenten die zorgen voor een broer of zus, of een ouder die zorgt voor een ziek kind. Geliefden van mantelzorgers kunnen chronisch ziek, psychisch ziek of gehandicapt zijn.’

Zijn de mensen die jij spreekt zich bewust van het feit dat ze mantelzorger zijn?
‘Eer je op onze lijn komt heb je vaak al rond gegoogeld. Toch krijgen wij veel bellers waarbij hun eerste opmerking is ‘ik weet eigenlijk niet zeker wanneer ik mantelzorger ben.’ Ze toetsen dan eerst bij ons of dit zo is en daarna stellen zij hun vraag. Er heerst dus nog twijfel over. Je hebt gewoon iemand in je omgeving die zorg nodig heeft en die help je. Veel mensen weten niet dat wij dat mantelzorg noemen.’

Is er geen algemene definitie van mantelzorg?
‘Ik weet dat veel gemeenten er bijvoorbeeld tijdsgebonden naar kijken. Zorg je meer dan een x aantal uur per week voor iemand dan ben je pas ‘echt’ mantelzorger. Wij vanuit Mantelzorg NL gebruiken voor de definitie van mantelzorg het breedste kader. Iedereen die vrijwillig iemand uit zijn of haar sociale netwerk zorg verleend dat verder gaat dan gebruikelijke hulp, is voor ons mantelzorger.’

Wat krijg je zoal voor vragen binnen?
‘Mantelzorgers bellen voor hun naasten met de vraag waar zij hulp in kunnen schakelen maar ook voor hunzelf, waar kunnen zij hulp krijgen? Daarbuiten gaan de vragen die ik krijg over van alles. Denk aan problemen met wonen, financiële vragen, het combineren van werk en mantelzorg etc. Alles waar je tegen aan kan lopen als mantelzorger komt aan bod.’

Loop je dan wel eens tegen een muur aan? Dat je een vraag echt niet beantwoorden kunt?
‘Ja, mijn collega’s en ik hebben geen geneeskundige achtergrond dus specifieke vragen over zorg kunnen wij niet beantwoorden. Soms zijn mensen op zoek naar een vorm van zorg dat niet bestaat. Ik kan dan alleen maar uitleggen wat de zorgwetten en mogelijkheden in Nederland zijn. De mantelzorglijn gaat voor mensen op zoek waar zij in hun gemeente terecht kunnen. Voor sommige gemeenten geldt dat wij het zelf niet eens kunnen vinden terwijl wij precies weten waar we moeten zoeken. Dat zegt wel wat, vind ik.’

Merk jij dat de mantelzorger in alles waar hij/zij tegen aanloopt een stukje erkenning mist?
‘Dit merk ik wel ja. Het heeft denk ik te maken met hoe breed mantelzorg is. Zelfs al heb je contact met iemand die ook mantelzorger is, kan diegene alsnog in een hele andere situatie zitten. De een zorgt voor zijn of haar meervoudig beperkte kind waar de ander zorgt voor zijn of haar ouder. Bijna iedereen heeft te maken met een ander ziektebeeld.’

Zoeken mantelzorgers het begrip dat zij missen dan ook bij de mantelzorglijn denk je?
‘Mensen bellen ook wel eens omdat zij gewoon hun verhaal kwijt willen. Iemand geeft dan aan dat het makkelijker is om bij mij zijn of haar verhaal te doen omdat ik een soort anoniem persoon ben. Een mantelzorger hoeft mij na het telefonisch contact nooit meer te spreken. Een vriend of kennis wel.’

Voelt het fijn dit voor mensen te kunnen doen?
‘Zeker. In dit hele ‘zorgland’ worden heel veel mensen van het kastje naar de muur gestuurd. Je hebt zoveel zorgwetten en instanties waar je als mantelzorger mee te maken krijgt dat je soms door de bomen het bos niet meer ziet. Ik kan met mijn werk iemand helpen en tot rust brengen zodat diegene weer verder kan. Dat geeft heel veel voldoening.’

Leveren de gesprekken met mantelzorgers je veel nieuwe inzichten op?
‘Hoe langer ik hier zit, hoe meer nieuwe inzichten ik krijg. Je ziet wat er emotioneel speelt bij mantelzorgers. Wij spreken mensen wel over praktische vragen maar daaronder zit ook vaak een stuk rouw en verlies. Ik vind het belangrijk om mijzelf daarin te verdiepen en na te gaan wat ik in dat opzicht nog voor mensen kan betekenen.’

Maak je je zorgen over de ondersteuning van mantelzorgers in Nederland?
‘Ik maak me wel zorgen. Ik zie in het beleid en waar het hele Nederlandse zorgstelsel naar toe gaat dat er steeds meer van mensen zelf wordt verwacht. Ik geloof wel dat dat kan, maar het moet gefaciliteerd worden. Naar mijn mening gebeurt dat nu nog niet genoeg.’