Algemeen is bekend dat roken de grootste veroorzaker is voor vroegtijdige ziekte en sterfte. In tabaksrook zitten duizenden chemische stoffen, waarvan er zeker 70 kankerverwekkend zijn. De belangrijkste probleemveroorzakers: teer, koolmonoxide en nicotine. Langdurig roken kan onder andere aderverkalking, hartklachten, hersenbloedingen of – infarcten, bronchitis, longemfyseem, longkanker en keel-, slokdarm- en strottenhoofdkanker tot zijn gevolg hebben. Het is dan ook geen verassing dat het verminderen van het percentage rokers bij menig landbestuur een actueel agendapunt is. Het verhogen van de sigarettenprijs is een voorbeeld van een getroffen maatregel, maar is deze wel zo effectief als we allemaal denken?
Gemiddeld 18,4% van de bevolking van de Europese Unie rookte in 2020. Dit zijn met alle 27 lidstaten bij elkaar, in totaal ongeveer 82,4 miljoen mensen die niet van de sigaret af kunnen blijven. Per land, verschilt het percentage rokers. Zie de visualisatie hieronder:
https://public.flourish.studio/visualisation/10376583/
Wat opvalt, is dat er in 2019 in de koudere EU-landen zoals Zweden, IJsland, Finland en Noorwegen veel minder werd gerookt dan in bijvoorbeeld Bulgarije. Dit land steekt er met zijn 28,7% rokende bevolking, met kop en schouders bovenuit. Bij de meeste EU-landen is wel een daling te zien ten opzichte van het eerdere meetpunt in 2014. Kijk naar bijvoorbeeld Nederland. In 2019 telde ons land 17,2% rokers en in 2019 was dit aantal gedaald met 2,6%, positief dus. Bulgarije blijkt in 2014 helaas minder rokers te tellen: 27,3%. Het aantal rokers is hier dus gestegen met 1,4%. En in Duitsland zijn er in die vijf jaar al helemaal veel rokers bijgekomen: in 2019 is het aantal rokers hier met 6,9% toegenomen in vergelijking met 2014, terwijl de prijzen van sigarettenpakjes hier juist enorm waren gestegen, namelijk met 22,33% in vier jaar. Zie de visualisatie hieronder.
https://public.flourish.studio/visualisation/10356809/
In bovenstaande grafiek is de prijzenstijging in vier jaar van sigaretten, samen met de daling van het aantal rokers in procentpunt uiteengezet. De prijzenstijging is gecorrigeerd op koopkracht. Elk land gaat anders met zijn sigarettenprijzen om. Zo is te zien dat de sigaretten in Estland helemaal niet duurder zijn geworden tussen 2014 en 2018, maar dat er wel een flinke daling in het aantal rokers is, namelijk 2,8%. Noorwegen, Spanje, Nederland, Oostenrijk en Frankrijk zijn mooie voorbeelden om te laten zien dat prijzenstijging van sigarettenpakjes wél zou helpen bij het verminderen van rokers onder de bevolking. Bij elk van deze landen is een prijzenstijging te zien samen met een daling in het aantal rokers door de jaren heen. in Ierland gebeurt weer het tegenovergestelde: hun sigarettenprijs is met een forse 34,3% toegenomen, maar er zijn ook rokers bijgekomen: 1,1% van de bevolking.
Of het omhooggooien van de sigarettenprijs daadwerkelijk zo goed werkt als men denkt, is onduidelijk. Er zijn veel landen in de Europese Unie die dit standpunt bevestigen, maar ook tegenvallers. Zo vertelt Roos, een 21-jarige, Utrechtse student, de redactie dat ze die peuken ‘toch’ wel koopt: ”Of ze nou €8 of €11 per pakje kosten, ik blijf ze halen.” Het blijkt niet zo zwart op wit te zijn: kijk naar bijvoorbeeld Estland, Bulgarije, Duitsland en Ierland.
Verantwoording: de datavisualisaties zijn gemaakt via Flourish. Data over het percentage rokende bevolking komt uit het rapport ‘Daily smokers of cigarettes by sex, age and income quintile’ van Eurostat. Hier is er gerekend met data van 2014 en 2019 (meest recente data). Data over de prijs van een sigarettenpakje komt van de data-afdeling ‘Retail price for a pack of 20 cigarettes’ van de World Health Organisation. Hier is er gerekend met data van 2014 tot 2018. Dit om het effect van de prijzenstijging te kunnen waarnemen in de andere data (die tot 2019 gaat). De data staat aangegeven in procenten.
