De toekomst van musea, hoe ziet die eruit? Als we naar de data van onder andere het Centraal bureau voor de Statistiek (CBS) en de Museumvereniging kijken wordt het al gauw duidelijk, er is een daling in het aantal gemiddelde bezoekers per museum en er moet ingegrepen worden.
De Museumvereniging roept de overheid op om het voor musea mogelijk maken om te investeren in een duurzame toekomst. In 2020 en 2021 daalde namelijk het aantal musea bezoeken erg veel. Het aantal bezoekers daalde van 13,2 miljoen in 2020 naar 11,8 miljoen in 2021, tegen 32,6 miljoen in 2019. Daarnaast nam het aantal tijdelijke tentoonstellingen met een daling van 37% af. Gecombineerd met de noodsteun voor lokale cultuur die niet voldoende ten goede kwam aan musea, maakt dit het voor voornamelijk gemeentelijke musea het moeilijker om te kunnen investeren.
De Nederlandse musea ontvingen in 2020 gemiddeld bij elkaar ruim 65 procent minder bezoekers, met flinke uitschieters naar beneden, vooral in Amsterdam en de rest van de Randstad. Uit de dataset van het Centraal Bureau van Statistiek blijkt dat er in Noord-Holland in 2020 gemiddeld 1/3 van het aan museumbezoekers kwamen. Dit is te verklaren doordat door heel Nederland veel invloed is van toerisme en het grote aantal toeristen die niet naar ons land konden, waaronder tijdens de lockdown
Zuid-Holland & Utrecht & Flevoland komen qua bezoekers aantallen in 2020 al gauw in de buurt bij bezoekersaantallen van Noord-Holland dan eerdere jaren. Gemiddeld haalde Noord-Holland meer dan het dubbelle aantal bezoekers van beide provincies, maar niet tijdens Corona. Dit komt doordat Noord-Holland een provincie is war de meeste al vroeg besloten om hun musea tijdelijk te gaan sluiten tijdens het begin van de coronapandemie. Hierdoor namen de bezoekersaantallen al gauw af.
Als je naar een provincie kijkt zoals Drenthe of Gelderland was er nog maar gemiddeld de helft van het aantal museumbezoekers van voorheen in 2019. Er is hier een meerderheid aan bezoekers van musea te zien, veel groter dan in de randstad in 2020. De Museumvereniging roept het kabinet op de extra middelen voor cultuur uit het Regeerakkoord in te zetten. Vera Carasso, directeur Museumvereniging is blij dat eer creativiteit in de sector aanwezig is. ”Het vraagt veel om te kunnen anticiperen op opeenvolgende moeilijke omstandigheden. Eerst de pandemie, nu inflatie en stijgende lasten.” Om in de toekomst nog toegankelijk te blijven voor het brede publiek, is een gezonde basis noodzakelijk om op te bouwen. ”Er zal bij de overheid geld vrijgemaakt moeten worden om te investeren… om aanbod voor nieuw publiek te kunnen ontwikkelen. Als we dat niet doen, lopen we het risico dat veel musea het uiteindelijk niet redden.”
Musea moeten overeind blijven, maar hoe proberen ze dat? Dit proberen ze onder andere door actief gebruik te gaan maken van sociale mediakanalen, iets wat bijna niet meer te missen is uit onze hedendaagse generatie. Facebook, Instagram, TikTok en YouTube. Museum tv is een organisatie die zich bezighoudt met promoten van musea. Volgens hen moet er veel gebeuren voordat een musea zich goed op sociale media promoot. MuseumTV draagt bij aan de naamsbekendheid door korte documentaires te maken voor musea waarin zij hun collectie/tentoonstelling kunnen laten zien. Deze video’s kunnen musea vervolgens zelf gebruiken in hun promotie. Daarnaast promoot MuseumTV de video’s natuurlijk zelf ook en zijn we te zien voor mensen met een KPN of Ziggo abonnement. Zo produceren we dus niet alleen een video, maar dragen we ook een steentje bij aan de promotie van de musea. ”Goede programmering, investeren in naamsbekendheid (d.m.v. advertentiecampagnes) en creatieve initiatieven zoals Museumnacht kunnen daarbij helpen.”
Jaarlijks publiceert het CBS-cijfers over musea. Deze cijfers geven een beeld van onder meer bezoekersaantallen, collecties, personeelsbezetting en de financiële situatie van musea. Om de gegevensverzameling, analyse en publicatie van cijfers over musea beter op elkaar af te stemmen, voeren het CBS en de Museumvereniging samen dit onderzoek uit. De data die Museum Vereniging over 2021 gepubliceerd heeft wordt elkaar jaar door CBS bewerkt omdat zij een andere mening hebben over wat precies een echt museum en wat niet. Om te zien of het aantal musea bezoeken dit jaar is toegenomen zal u nog even moeten wachten. Dat wordt gepubliceerd in december 2023.
Dataverantwoording:
De gegevens gebruikt voor de visualisaties zijn afkomstig uit de dataset ‘Musea naar provincie en type, 2009-2020’ van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Deze bestaat uit cijfers over musea in Nederland, het aantal bezoeken en kenmerken van bezoekers, werknemers, collecties en financiën over de periode van 2009 tot en met 2020 en de impact van corona in 2020.Journalist Joëlle de Boer filterde de cijfers over het aantal museabezoekers en het aantal musea uit de dataset en combineerde dit om zo het gemiddeld aantal bezoekers per museum vast te stellen. Ze gebruikte hierbij de dataset van CBS, de museumvereniging zelf heeft geen datasets heeft om te bewerken en hun data iets minder volledig is dan het CBS. Er is gekozen om de kleinere provincies bij elkaar in een datavisualisatie te zetten en de grotere provincies bij elkaar in een datavisualisatie te zetten om de kleinere provincies niet te laten onder sneeuwen waardoor je bijna niet het verschil kon zien tussen de stijging en de daling van het gemiddeld aantal musea bezoekers per museum.
