Tekst door Emma Daverveld

OOG IN AL – Privacy wordt een steeds groter onderdeel van de samenleving, al wordt het wel een steeds minder belangrijk onder de bevolking. Mensen weten vaak niet waar ze nou eigenlijk toestemming voor hebben gegeven tijdens het downloaden van een app. Het aantal datalekken blijft stijgen. Dit blijkt uit onderzoek van de AP. Ook uit onderzoek van Westkant Courant blijkt dat veel respondenten niet weten wat persoonsgegevens zijn.  

Iedereen downloadt wel eens een app of een spelletje. Tijdens het downloaden van een app, wordt er verwacht van je dat je de algemene voorwaarden accepteert. Dit zijn vaak lange lijsten, en het is voor vele mensen moeilijk te begrijpen wat er nu eigenlijk echt staat. Ook in Utrecht West worden natuurlijk ook voortdurend apps en spelletjes gedownload, Oog in Al is daar onderdeel van. Maar hoeveel mensen lezen nou die voorwaarden, en hoeveel mensen accepteren die? Een groot aantal mensen leest deze voorwaarden niet, dat blijkt uit de enquête die wij hebben uitgezet in Oog in Al. 127 mensen geven aan dat zij deze niet lezen, zeventien mensen geven aan dat ze dat wel doen en zeven mensen zeggen dat ze het gedeeltelijk lezen.

Risico’s

Er zijn een aantal risico’s die je kunt lopen als je je persoonsgegevens overal op zou gaan delen. Als er namelijk slechte beveiliging is van een app kan dat ertoe leiden dat de persoonsgegevens in de handen van anderen komen. Ook verzamelen bedrijven vaak meer gegevens dan ze eigenlijk nodig hebben. Door de app te gebruiken geef je op dat moment dus meer gegevens weg dan je eigenlijk zou willen. Daarnaast zijn ze soms niet duidelijk genoeg in het toestemming vragen.

106 mensen geven aan dat ze bang zijn dat hun persoonsgegevens op straat komt te liggen door een datalek. 28 mensen van de respondenten denken dat ze helemaal geen risico’s lopen.

Als de persoonsgegevens in de handen van een ander zou komen te liggen, heet dat een datalek. Bij een datalek gaat het om de toegang tot persoonsgegevens zonder dat dit eigenlijk mag of dat dit de bedoeling is. Een voorbeeld van een datalek is de inbreuk op de integriteit. Dit betekent dat dat de persoonsgegevens zijn gewijzigd door iemand die daar niet bevoegd voor is, of dit is per ongeluk gebeurd. Uit onderzoek van de AP (Autoriteit Persoonsgegevens) blijkt dat het aantal gemelde datalekken in 2021 met 88% is gestegen. In 2020 was er nog een stijging van 30% ten opzichte van het jaar daarvoor.

Delen van persoonsgegevens

Doordat mensen vaak te veel delen dan eigenlijk nodig is kan dit makkelijk gebeuren. 106 mensen geven aan dat ze gewoon toestemming geven, ze geven dus toestemming voor al hun persoonsgegevens op dat moment. Maar 26 ondervraagden zeggen goed geïnformeerd te zijn over de privacyverklaring.

‘Mensen vertrouwen anderen heel erg snel, en dus ook bij het downloaden van een app. Ze vertrouwen erop dat er niks zal gebeuren met hun persoonsgegevens. Gelukkig wordt opletten met wat je deelt en spammails steeds meer benadrukt in het dagelijks leven’, zegt Eric Wakermans van Privacy Minds.

Verschillende persoonsgegevens

Er zijn een aantal persoonsgegevens. Dit zijn bijvoorbeeld de NAW-gegevens (naam, aders en woonplaats), geboortedatum, BSN, locatiegegevens, foto’s, video’s, creditcardgegevens en medische gegevens. Een grote groep mensen weet wat de persoonsgegevens zijn, maar toch zijn er een paar mensen die denken dat bijvoorbeeld gegevens van overleden personen ook een persoonsgegeven is. Maar dat is dus niet zo.

‘Een van de grootste bronnen waar het echt best vaak mis gaat, is je e-mailadres. Hier worden namelijk bijvoorbeeld alle documenten op gedeeld met anderen. Het meest onveilige op het internet is dus je e-mail. Het meest veilige dat je kunt doen is een soort code gebruiken, die je moet invoeren om bijvoorbeeld bij het bestand te kunnen komen’, zegt Eric. ‘Mensen moeten eigenlijk nadenken over wat ze allemaal delen, want de ontwikkelaars van de apps hebben niet altijd jouw gegevens nodig al denk jij van wel. Je geboortedatum is bijvoorbeeld niet altijd nodig als informatie voor een app.’

Datalek

Als er een datalek van de persoonsgegevens zou zijn, zou je verschillende dingen kunnen doen. Je zou het kunnen melden bij de AP, maar veel mensen weten niet wat ze moeten doen als dit de situatie zou zijn. 129 mensen geven namelijk aan dat ze niet weten welke rechten zij hebben. Ook in het onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) blijkt dat slechts 12% wel eens gebruik heeft gemaakt van een privacy recht. Mensen weten namelijk niet hoe ze dat moeten doen, vinden het een gedoe of niet belangrijk genoeg. Ook is er gevraagd wat mensen doen als hun rechten worden geschonden. 62% zegt eerst contact op te nemen met de organisaties en 59% van de ondervraagden zegt een klacht in te dienen bij de AP.

Zorgen om privacy

Uit onderzoek van de Autoriteit Persoonsgegevens blijkt dat 94% van de Nederlanders zich zorgen maakt om de privacy. 32% daarvan maakt zich (zeer) veel zorgen. En slecht 6% maakt zich geen zorgen hierom.

Uit onderzoek van Westkant Courant blijkt dat 42% zich veel zorgen maakt, en 43% zegt zich weinig zorgen te maken hierom. Respondenten maken zich vooral zorgen doordat ze vele spammails binnenkrijgen na het accepteren van de lange lijsten van voorwaarden. Ook hebben sommige respondenten last van datalekken, en vinden ze niet dat ze transparant zijn.

Er wordt wel steeds meer nagedrukt dat mensen voorzichtig om moeten gaan met hun persoonsgegevens, al is dit vaak veel moeite. Maar tegenwoordig moeten we erg letten op wat we wel delen en wat niet.

Verantwoording

Het onderzoek van Westkant Courant is op basis van de antwoorden uit een steekproef die 154 anonieme respondenten uit Oog in Al hebben gegeven. De respondenten hebben een leeftijd van 13 tot en met 77. Hiervan is 68 man, 79 vrouw en 5 anders. Deze enquête is uitgezet in week 11 van 2023. De eerste dag dat deze enquête is uitgezet was 13 maart 2023. Hierbij zijn er multiplechoicevragen gevraagd over of de respondenten ooit de algemene voorwaarden lezen, of ze weten wat persoonsgegevens zijn en of ze weten wat voor rechten zij hebben als hun persoonsgegevens op straat zouden liggen. De twee open vragen die gesteld werden gingen over de ervaringen van de respondenten, bij het delen van de persoonsgegevens. Deze data zijn vervolgens verwerkt in Microsoft Excel waarbij alle antwoorden aan bod zijn gekomen. Vanuit Microsoft Excel zijn, alleen de grafieken en diagrammen die relevant zijn voor het nieuwsverhaal, verwerkt.