Annemiek is slechtziend: ‘Ik zie alles door een koker’ (begrijpelijke taal)

Audiodescriptie headerbeeld: Annemiek zit op een boomstam in het bos. Links van haar zit haar geleidehond Yoko, een Oudduitse herder. Annemiek is een witte vrouw met bruin haar, en ze kijkt opzij naar haar hond. Ze draagt een oranje jurk met een bruine legging. Foto: Annemiek van Munster

Klik hieronder voor de audiodescriptie:

Volgens De Van Dale is een handicap¹ een belemmering². ‘Iemand wordt belemmerd in bepaalde dingen die hij of zij zou willen doen, maar vanwege een handicap niet (of beperkt) kan doen,’ schrijft het woordenboek. Maar die belemmering hoeft geen hindernis te zijn. Denk maar eens aan Lucille Werner³, die een lichte fysieke⁴ handicap heeft, en onlangs gekozen werd bij de Tweede Kamer⁵ verkiezingen. Veel mensen met een beperking⁶ zijn geen kasplantjes, maar staan midden in het leven. We spreken drie personen die ondanks een handicap een vol leven leiden, carrières⁷ hebben, en zich tegelijkertijd inzetten voor lotgenoten⁸. Dit keer: Annemiek van Munster.

Annemiek van Munster (45) is slechtziend¹. Ondanks dit maakt ze YouTube-video’s en schrijft ze boeken. Ik spreek haar over de telefoon over haar slechtziendheid, werk, geleidehond en meer.

Kun je iets over jezelf vertellen?

‘Ik ben redacteur² en schrijf veel. Ik ben nu bezig met mijn derde boek. Deze heet “Geleidehond Yoko”. Het boek komt uit in september. Daarvoor heb ik al twee andere boeken geschreven. Die boeken gingen ook over mijn slechtziendheid. Daarnaast word ik veel gevraagd voor workshops en presentaties als motivational speaker (motiverende spreker)³. Ik heb Communicatiewetenschap⁴ gestudeerd, met een voorkeur naar de schrijvende journalistiek.’

Je bent slechtziend. Wat betekent dat voor jou?

‘Ik ben vanaf mijn geboorte al slechtziend. Voor mij betekent dat dat ik in mijn rechteroog blind ben. Met links zie ik 16% qua scherpte. Ik heb ook een beperkt gezichtsveld⁵. Ik kijk eigenlijk door een brede koker. Het gevolg daarvan is dat ik het overzicht mis. Ik moet heel erg om me heen kijken om alles te zien.

Daarnaast ben ik heel gevoelig voor licht. Ik heb altijd een zonnebril op. Het is net alsof ik altijd tegen de zon inkijk. Verder is wat ik zie erg verstrooid. Ik zou het omschrijven alsof je door gehamerd glas van een douchewand heen kijkt. Zo zie ik alles. Ik zie ook geen diepte. Daarom zijn afstapjes lastig in te schatten. Van dichterbij kan ik iets beter zien dan veraf. Dat betekent dat ik grote letters nog wel kan lezen. Als er iemand aan komt lopen van veraf, zie ik wel dat er iemand aankomt. Maar ik kan diegene niet herkennen. Kleur kan ik gelukkig wel zien als er genoeg contrast⁶ is.’

Audiodescriptie: Op deze foto is Annemiek’s zicht te zien, vergeleken met 100% zicht. Foto: +23 door Annemiek van Munster

Klik hieronder voor de audiodescriptie:

Je benoemde net al je geleidehond⁷ Yoko. Waar kan ze jou bij helpen?

‘Yoko helpt mij op straat. Ik heb haar vast in een soort tuig en ik geef haar commando’s⁸ over waar ik naartoe wil. Zij loopt met mij om paaltjes en andere obstakels heen. Ze kan ook het zebrapad opzoeken. Ook kan ze de deur van de bus voor mij vinden of de ingang van een winkel. Ze zorgt ervoor dat ik veilig over straat kan.’

Audiodescriptie: Annemiek staat met haar geleidehond Yoko voor een donkerblauwe schuur. Ze kijkt de camera in en draagt een bruine leren jas, een blauwe blouse, een blauwe spijkerbroek en bruine laarzen. Annemiek is een witte vrouw met bruin haar. Foto: Annemiek van Munster

Klik hieronder voor de audiodescriptie:

Heb je naast een geleidehond nog meer hulpmiddelen?

‘Als Yoko een dagje vrij heeft, loop ik met een taststok⁹. Verder heb ik een bril voor dichtbij. En ik heb een kijkertje om letters mee te vergroten. Ik doe aan aangepast sporten, voornamelijk skieën en snowboarden. Daarvoor heb ik een hesje waarop “blind” staat. Degene waarmee ik sport, heeft ook een hesje aan. Daarop staat “guide” (gids). Zo zien mensen dat wij bij elkaar horen en dat ik een handicap heb. Ik heb ook een apparaatje dat ik op mijn bril kan zetten. Dat leest teksten voor.’

Je vertelde net dat je bezig bent met je derde boek. Kun je iets vertellen over je boeken?

‘Mijn eerste boek heet +23. De titel is een verwijzing naar de sterkte van mijn contactlens. Met die contactlens zie ik 16%, maar als ik deze uit heb zie ik nog maar 2%. +23 gaat over de periode dat ik in een revalidatiecentrum¹⁰ voor blinden en slechtzienden zat. Het is een autobiografisch¹¹ verhaal over alles wat ik daar geleerd heb. Het gaat over hoe ik psychisch¹² heb leren omgaan met mijn slechtziendheid. Daar heb ik ook praktische zaken geleerd, zoals computervaardigheden, het huishouden doen en aangepast sporten. Het tweede boek, Expeditie Ribbelroute, gaat over alles wat er na dit revalidatieproces¹³ is gebeurd. Het boek gaat ook over hoe ik mijn slechtziendheid in het dagelijks leven ervaar. Nu heb ik een boek geschreven vanuit het standpunt van mijn geleidehond Yoko. Yoko is een hele lieve, blije hond. Ik maak altijd zulke leuke dingen met haar mee. Ik ben een Facebook-pagina begonnen over haar. Dat werd zo populair, en mensen waren zo enthousiast, dat ik besloten heb een boek over Yoko te schrijven. Het boek is informatief¹⁴, maar zeker ook grappig. Het blijft gewoon een hond, en die heeft ook weleens diarree. Dat moet ik dan opruimen. Maar dat kan ik natuurlijk niet zien.’

Audiodescriptie: De twee boeken die Annemiek heeft geschreven. Links is het boek +23 te zien. Op de cover van dit boek is Annemiek te zien. Ze kijkt naar links en is omringd door roze bloemen. De achtergrond is wit. Rechts is het boek Expeditie Ribbelroute te zien. Op de cover is Annemiek aan de rechterkant te zien met haar Oudduitse herder Yoko aan de linkerkant. De achtergrond is grijs. Annemiek draagt een gestreepte blouse en een zilver horloge.

Klik hieronder voor de audiodescriptie:

Je zet je in voor andere slechtzienden, met Radio509 bijvoorbeeld. Zou je daar iets over kunnen vertellen?

‘Radio509 is een radiostation door en voor blinden. Maar eigenlijk kan iedereen er naar luisteren. Ze draaien hele goede muziek. De radio wordt voornamelijk gemaakt door mensen met een visuele beperking¹⁵. Ik zit daar regelmatig aan tafel om wat te vertellen over onderwerpen die met visuele beperkingen te maken hebben. Bijvoorbeeld met Prinsjesdag¹⁶. Dan we hebben we het over wat de nieuwe regels dan betekenen voor blinden en slechtzienden. Of we hebben het over nieuwe films met audiodescriptie¹⁷. Dat houdt in dat een stem vertelt wat er te zien is in de film. Dat is heel handig voor blinden en slechtzienden. Verder maak ik reportages op locatie voor Radio509.’

Voor Annemiek is audiodescriptie bij films en televisie van groot belang. In onderstaand fragment vertelt ze waarom dat zo belangrijk is voor blinden en slechtzienden:

Transcript audiofragment:

‘Ik vind dat er veel meer audiodescriptie moet komen op televisie en zeker voor de publieke omroep vind ik dat het bijna een verplichting moet worden. Die staan gewoon voor toegankelijkheid. De publieke omroep is voor iedereen, dus ook voor mensen met een handicap dus moet je dat ook laagdrempelig maken. Ook actualiteitenprogramma’s en grote belangrijke programma’s zoals Wie is de Mol?, dat is dan wel amusement maar het is ook een heel groot deel van een sociaal leven. Mensen praten over Wie is de Mol?, je doet mee met poules. Het is niet alleen dat je nieuwswaarde van audiodescriptie moet voorzien, maar ook amusement, waardoor je kan meepraten met wat er is gebeurd.’

Je hebt een eigen website en maakt vlogs¹⁸ voor YouTube. Ben je daarvoor ook veel bezig met toegankelijkheid¹⁹?

‘Daar ben ik zeker mee bezig. De vlogs voorzie ik bijvoorbeeld van ondertiteling. Ik probeer erop te letten dat ik in mijn vlogs vooral veel praat. Ik beschrijf heel veel van wat ik doe. Ik probeer niet alles te laten zien op camera. Ik moet wel zeggen dat ik met mijn boeken en vlogs wel graag óók de “ziende” wereld wil bereiken. Ik wil laten zien wat mensen met slechtziendheid nog wel kunnen. En hoe zij hun leven leiden en waar ze tegenaan lopen.’

Liever luisteren dan lezen? Dat kan hieronder:

Woordenlijst intro:

1. Handicap = Een handicap is een aangeboren dan wel door ziekte of ongeval opgelopen beperking van lichamelijke, verstandelijke, psychische en/of sociale aard.
2. Belemmering = Iets dat je last bezorgt.
3. Lucille Werner = Een Nederlandse televisiepresentratrice en sinds 31 maart 2021 Tweede Kamerlid voor het CDA. Door zuurstofgebrek bij de geboorte heeft ze hersenbeschadiging waardoor ze moeilijk loopt.
4. Fysiek = Lichamelijk.
5. Tweede Kamer = De Tweede Kamer vormt samen met de Eerste Kamer de Nederlandse Staten-Generaal, de landelijke volksvertegenwoordiging voor Nederland.
6. Beperking = Iets in je lichaam waardoor je niet zonder medische hulp kunt leven.
7. Carrière = Het werk dat je in je leven hebt gedaan.
8. Lotgenoot = Iemand in dezelfde (vervelende) omstandigheden. 

Woordenlijst interview:

1. Slechtziend = Als je niet goed ziet.
2. Redacteur = Een journalist die meestal in een of meer bepaalde onderwerpen is gespecialiseerd.
3. Motiverende spreker = Iemand die toespraken houdt met de bedoeling mensen in het publiek te inspireren of enthousiast te maken.
4. Communicatiewetenschap = Een studierichting waarin de menselijke communicatie bestudeerd wordt, in al haar vormen en contexten.
5. Gezichtsveld = Wat je kunt zien zonder je te verplaatsen.
6. Contrast = Het verschil tussen tegenstellingen.
7. Geleidehond = Een hond die er speciaal op afgericht is om mensen met een handicap binnen en buiten het huis te helpen.
8. Commando = Opdracht die je direct moet gehoorzamen.
9. Taststok = Een hulpmiddel (stok) voor blinden en slechtzienden waarmee ze hindernissen kunnen ontdekken.
10. Revalidatiecentrum = Een diagnose- en behandelingscentrum voor personen met een handicap.
11. Autobiografisch = Wanneer de gebeurtenissen waargebeurd zijn en over de schrijver zelf gaan.
12. Psychisch = Als het met je geest te maken heeft.
13. Revalidatieproces = Herstel na een ongeval, ziekte of medische ingreep zoals een operatie.
14. Informatief = Als iets veel informatie geeft.
15. Visuele beperking = Slechtziend.
16. Prinsjesdag = De derde dinsdag van september, wanneer de Koning de Troonrede voorleest.
17. Audiodescriptie = Een ingesproken beschrijving voor blinden en slechtzienden van wat er te zien is in een film.
18. Vlog = Een internetdagboek in de vorm van een video.
19. Toegankelijkheid = Hoe gemakkelijk iets bereikbaar of beschikbaar is.

Dit interview is ook beschikbaar in braille.

Klik hier voor het portret van Robert van der Vijver.

Klik hier voor het portret van Claudia Koehoorn.