Oktober is de Maand van de Geschiedenis, het grootste geschiedenis evenement van Nederland. Tijdens deze maand worden door heel Nederland verschillende historische verhalen uitgelicht. Dorine Maat is conservator stadsgeschiedenis bij Museum Flehite in Amersfoort. Zij brengt in beeld hoe de lokale geschiedenis aansluit bij de landelijke en wereldwijde ontwikkelingen. In dit artikel vertelt ze waarom geschiedenis nog altijd zo belangrijk is. Maat gaat in op hoe geschiedenis een dimensie aan het heden geeft. De kennis van het verleden helpt ons volgens haar om het heden beter te begrijpen.

Hoe zou u Museum Flehite omschrijven, wat maakt dit museum zo bijzonder?                                                                 ‘Het is een stadsmuseum in Amersfoort. Wat ons bijzonder maakt is dat wij eigenlijk het enige museum in Amersfoort zijn dat over de stad en haar geschiedenis gaat. Het gaat echt vooral om lokale geschiedenis, maar wel in verbinding met de landelijke context. Je ziet bijvoorbeeld de invloed van de rest van het land en de wereld, zoals het koloniale verleden. Bovendien is onze locatie hier in de muurhuizen uit 1540 ook zeer uniek.’

Waarom vindt u het belangrijk dat mensen nog in aanraking komen met geschiedenis, en wat merkt u van hun kennis daarover?
‘Geschiedenis geeft een dimensie aan het heden. Veel problemen en machtsverhoudingen in de wereld komen voort uit het verleden. Als je de oorsprong kent, kun je beter begrijpen waarom dingen nu zo zijn en kun je meer begrip voor elkaar opbrengen. Denk bijvoorbeeld aan racisme en discriminatie. Het slavernijsysteem en de koloniale uitbuiting zijn nooit zomaar verdwenen uit de samenleving. Wie de geschiedenis kent, begrijpt waarom dingen nu zijn zoals ze zijn. Tegelijk merk ik dat de kennis van onze eigen geschiedenis in Nederland helaas nog best beperkt is.’ 

Hoe probeert Museum Flehite geschiedenis toegankelijk te maken voor een breed publiek?
‘Dat doen we op verschillende manieren. Bij de onderwerpen die we kiezen, letten we op actualiteit. Zoals de geschiedenis van vrouwen of mensen met een migratieachtergrond. We zorgen dat zaalteksten begrijpelijk zijn, dat informatie logisch wordt uitgelegd en dat het er aantrekkelijk uitziet. Soms maken we zelfs een meer zintuiglijke ervaring. Iets ruiken of voelen helpt bezoekers zich te verbinden met het verleden.’ 

Kijkt u bij het samenstellen van tentoonstellingen ook naar wat er in de stad speelt?
‘Zeker. We houden rekening met actuele kwesties, zoals gentrificatie in Amersfoort. Dat speelt hier, maar ook wereldwijd. Dit soort actuele problemen hebben vaak een historische oorsprong, en we laten zien hoe dat zich door de tijd heeft ontwikkeld.’

Wat vindt u van een initiatief als de Maand van de Geschiedenis en wat voegt zo’n maand volgens u toe?
‘Het is een heel goed initiatief. De historische kennis in Nederland is niet heel hoog, maar bijna iedereen houdt van verhalen. Bij musea merk ik dat mensen snel enthousiast raken als je een leuk feitje vertelt. Een maand als deze zet extra spotlight op geschiedenis, en dat is goed om een groter publiek te bereiken. We zouden er in de toekomst ook speciale rondleidingen en open dagen bij kunnen organiseren om mensen extra te betrekken.’ 

Het jaarthema van de maand van de geschiedenis is dit jaar ‘Natuurlijk’. Hoe ziet u de relatie tussen natuur en geschiedenis in de collectie van Flehite?
‘We hebben veel botanische kunstenaars in onze collectie, waaronder een vrouwelijke kunstenaar uit de 17e eeuw. Dat is best uitzonderlijk. Daarnaast is er de invloed van natuurlijke bronnen, zoals water, dat bijvoorbeeld belangrijk was voor de bierindustrie in Amersfoort. Zo zie je dat natuur en geschiedenis vaak met elkaar verweven zijn.’

Wat maakt het vertellen van lokale geschiedenis zo waardevol, juist in een stad als Amersfoort?
‘Amersfoort wordt vaak de meest gemiddelde stad van Nederland genoemd. We zijn vergelijkbaar met andere steden qua grootte en migratiecijfers. Toch is lokale geschiedenis belangrijk, want gebieden waren vroeger meer geïsoleerd en ontwikkelden zich anders. Het vertelt unieke verhalen, maar je ziet ook parallellen met de landelijke geschiedenis. Zo biedt het museum een spiegel voor bezoekers, zowel lokaal als voor toeristen. De objecten in onze collectie helpen ons die verhalen te vertellen. Ze laten zien hoe de stad door de eeuwen heen is veranderd. Bijvoorbeeld ons stadsgezicht uit 1671, dat laat zien hoe de stad er toen uitzag en welke elementen vandaag de dag nog herkenbaar zijn.’