Wereldstotterdag is een dag waarop stemmen die niet altijd vloeiend klinken, extra aandacht krijgen. Deze dag valt altijd op 22 oktober. Voor Bas Joosse, communicatiemedewerker bij de overheid, is dit een belangrijke dag. Al twintig jaar stottert hij. Als bestuurslid bij het Stotter Fonds zet hij zich in voor meer begrip en acceptatie voor mensen die stotteren. In zijn eigen woorden vertelt Joosse ons hoe hij met het stotteren om leerde gaan en dat vooral begrip van anderen en acceptatie de oplossing is voor hem.
‘Uit eigen ervaring weet ik hoe het is om te stotteren. Zelf doe ik het namelijk al zo’n twintig jaar. Het begon bij mij toen ik een jaar of tien, elf was. Op een gegeven moment was het er gewoon en iedereen merkte het. Het heeft toen redelijk geleidelijk mijn leven overgenomen. Op de middelbare school probeerde ik vooral niks te zeggen. Als ik een beurt kreeg, bleef ik stil. Dat deed ik uit schaamte en ongemak. Op deze manier heeft het stotteren mijn dagelijks leven ontzettend beïnvloed.
Daarom ging ik rond mijn vijftiende naar therapie. Alleen klikte dit niet helemaal. De therapeut stortte zich vooral op de vraag wat ik voelde bij het stotteren. Terwijl ik als vijftienjarige puber alleen maar bezig was met hoe ik van het stotteren af kon komen. Dit zorgde vanuit beide kanten voor frustratie en uiteindelijk ben ik gestopt met deze therapie. Toen ik 23 was, ben ik opnieuw in therapie gegaan. Het gekke is dat deze therapeut eigenlijk precies hetzelfde deed. Het grote verschil was dat ik er toen zelf meer voor open stond. Acceptatie nam toen meer de boventoon in deze therapieën, in plaats van het volledig stottervrij maken. Ik weet namelijk van mezelf dat ik gewoon niet altijd vloeiend spreek. Dan kan ik alle trucjes die ik heb uit de kast halen, maar dan lukt het niet. Het draait dus echt om acceptatie.
Ook speelt dan begrip van anderen een belangrijke rol. Dat is waar Wereldstotterdag voor zorgt. Op deze dag is er wereldwijd aandacht voor stotteren. Alle stemmen mogen gehoord worden, ook als deze niet vloeiend klinken. Alle variaties in stemmen mogen er zijn. Juist op die dag willen we diversiteit laten zien. Het begrip bij anderen zie ik steeds meer ontstaan. Dit is er zeker niet altijd geweest. Op school bijvoorbeeld was er weinig begrip. Ik had docenten die letterlijk zeiden: ‘Je stottert, wat kom je hier doen?’ Dat hakte erin. Nog steeds merk ik dat iedereen anders reageert. Sommige mensen proberen me aan te vullen. Persoonlijk vind ik dat niet fijn. Ik weet precies wat ik wil zeggen, alleen heb ik iets meer tijd nodig.
Soms zie ik mensen echt ongemakkelijk worden, bijvoorbeeld tijdens sollicitatiegesprekken. Dan merk ik dat ze niet meer goed weten hoe ze moeten reageren, en dat maakt het voor mij ook moeilijker. Zulke gesprekken blijven voor mij daarom altijd spannend. Vroeger vond ik ze echt verschrikkelijk. Inmiddels gaat dat beter, maar ik ontwijk ze liever nog steeds. Dat is de reden dat ik het meestal vooraf benoem. Dan vertel ik dat ik stotter en vraag ik de mensen daar rekening mee te houden. Dat haalt voor mij de spanning eraf. En vaak helpt het de ander ook om meer ontspannen te luisteren.
Ook heb ik veel trucjes ontwikkeld om gesprekken voor mijzelf zo soepel mogelijk te laten verlopen. Zo pas ik mijn zinnen aan, omdat ik vaak van tevoren al voel dat het niet vloeiend zal gaan. Sommige woorden zijn gewoon tongbrekers, die vermijd ik dan. Soms zit ik hoog in mijn ademhaling, dan weet ik dat het niet gaat lukken. Dan probeer ik even rustig te worden. Deze verschillende aanpassingen gebruik ik vaak tijdens het spreken en als ik toch vastloop, begin ik als het moet vier keer opnieuw. Dan moeten mensen gewoon even wachten. Dat klinkt intens, maar na twintig jaar gaat dat vanzelf.
Zulke situaties zorgen wel voor misverstanden en dat vind ik lastig. Mensen denken vaak dat ik onzeker ben. Terwijl ik juist heel goed weet wat ik wil zeggen. Je merkt het ook in onze maatschappij, alles moet snel. Kijk maar naar de televisie of radio. We zien of horen weinig stotterende presentatoren. Veel mensen willen in een minuut een punt kunnen maken, maar dat lukt niet iedereen. Daarom is Wereldstotterdag zo belangrijk voor mij. Deze dag laat zien dat elke stem telt, ook als die anders klinkt. Er is dus nog veel winst te behalen op het gebied van acceptatie.
Eigenlijk ken ik ook wel genoeg mensen die juist zeggen dat stotteren prachtig is en dat het ze veel gebracht heeft. Dat ervaar ik persoonlijk nog niet. Dat komt omdat ik er in het verleden gewoon veel last van heb gehad. Wie weet komt dat voor mij nog over tien jaar, maar als ik toch een boodschap mee mag geven aan mensen die stotteren is het dat je je tijd moet nemen. Je stem is het waard om gehoord te worden. Laat de rest maar even op je wachten. Je hoeft echt niet sneller te praten, omdat de rest van de wereld dat doet. Soms mag je gewoon even stilstaan.’
