Amersfoort centrum – De kersttijd is aangebroken, en wat zegt meer kerst dan een kerstkoor. Afgelopen woensdag vond de repetitie van het Lessons and Carols-koor plaats in het Sint Franciscus Xaveriuskerk, ter voorbereiding op zondag. Frank Kooiman dirigeert het Lessons and Carols al 20 jaar. Maar wat is de musicale dynamique tussen de nieuwkomers van het koor en de ervan koorleden?
Het is iets na zeven uur in de avond en we krijgen een kleine rondleiding van Ien Hoekstra, een van de koorleden van Lessons and Carols. Wachtend op Kooiman kijken we rond naar de mooie beelden in de kerk en wanneer we spreken, echoën onze stemmen door de ruimte. Dat geeft al aan hoe magisch de repetities van Lessons and Carols zullen zijn.
Nadat we een paar minuten in de pastoraatskamer hebben gewacht, komt Kooiman binnen. ‘Ik moest de pianist ophalen van het station, maar ik ben blij dat ik er ben. Laten we maar beginnen.’
Elk jaar maakt hij op zijn Facebookaccount duidelijk dat ze op zoek zijn naar bassen en tenoren, en dat is dit jaar niet anders. Als je je afvraagt wat tenoren en bassen zijn: het zijn mannenstemmen in een koor, onderverdeeld in een hoge en een lage zangstem. Als ik hem hiernaar vraag, lacht hij wat onzeker. ‘Ik zou het niet zo goed weten. Mannen zijn altijd in de minderheid en daardoor zeer gewild. Bij bijna alle projecten die wij doen, worden tenoren en bassen gezocht. Mannen zingen wat minder, denk ik. Vrouwen vinden dat leuker.’ En inderdaad er is een heel kleine groep mannen vergeleken met het grote aantal vrouwen in het koor. Hoewel dit koor maar uit een kleine groep mannen bestaat, klinken hun stemmen samen met die van de vrouwen fantastisch. Kooiman geeft ook aan dat mannen in de minderheid zijn omdat er in Soest al een mannenkoor bestaat van tachtig man. Zij zingen liever onder elkaar dan in een gemengde groep.
Terwijl we met elkaar praten, zeggen de koorleden die langs ons tafeltje lopen vriendelijk gedag. Je ziet dat de band tussen hem en de koorleden prettig en ontspannen is en dat er geen druk is om te presteren. ‘In dit koor eigenlijk niet. Ik zie gewoon wat eruit komt. Ik ben blij dat er geroutineerde zangers bij zitten. Elke groep splitst zich op in eerste en tweede sopranen, alten, tenoren en bassen. Je merkt wel dat de eerste sopranen vaak wat meer geroutineerd zijn en dat de tweede sopranen het iets voorzichtiger doen’, zegt hij lachend. Hij maakt duidelijk dat dit juist de uitdaging van het project is, dat iedereen het moet doen met het materiaal dat ze hebben. ‘Dat valt meestal niet tegen.’
Tijdens de repetitie corrigeert hij als dirigent waar dat nodig is, maar je kunt duidelijk horen dat de zangers thuis hebben geoefend. ‘Ze moeten thuis oefenen en dan merken ze waar ze tegenaan lopen. De meeste onervaren zangers heb ik liever voorin de groep en de ervaren daarachter. Die zingen allemaal met elkaar mee, dus ze hebben veel steun aan elkaar. Je hebt twintig anderen die hetzelfde zingen; dat is de wet van de grote aantallen.’
Je ziet dat zowel de nieuwe als de ervaren koorleden veel vreugde halen uit het samen zingen. Tijdens het zingen lachen ze onderling met elkaar en tussendoor maakt Kooiman hier en daar grapjes om de energie en sfeer luchtig te houden. ‘Het is de kersttijd, het is een heel leuk programma. ‘Ik luisterde dit jaar ook naar Lessons and Carols van King’s College in Cambridge, om te kijken wat zij daar hebben bedacht. Er zitten vaste stukken in het repertoire, maar elk jaar zijn er ook nieuwe. Het is heel leuke muziek en ik hoor vaak mensen zeggen. ‘Dan kan ik volgend jaar ook meedoen.’
Wat opvalt, is dat er een pianist is die het koor begeleidt en dat er een strijkkwartet meespeelt. Het gaat om jonge muzikanten die zich hebben opgegeven om mee te doen aan het Lessons and Carols-project. Tijdens de repetitie zijn de jonge, getalenteerde artiesten druk bezig om een extra sfeervol gevoel toe te voegen aan de koorliederen. ‘In het begin werkte ik niet met een strijkkwartet en blazers. Voor veel stukken is er natuurlijk een speciale setting nodig, dus alle muziekstukken moeten ook worden geschreven. Ik maak alle arrangementen voor alle partijen en dat is iets dat zich blijft ontwikkelen.’
Na heel wat zingen is het tijd om pauze te houden. Ze liggen goed op schema, zeker gezien de beperkte tijd die ze hebben om te repeteren. Iedereen drinkt wat thee om even op te warmen, want het is ontzettend koud in de kerk, en om de stembanden goed te onderhouden voor het optreden op zondag. Alles verloopt op rolletjes. ‘Iedereen logt in op onze website daar staat alle muziek en alle oefeningen op. Iedereen bereidt zich goed voor en kent zijn eigen partij, als het goed is.’
Wanneer ze weer beginnen met de liederen, merk je dat ze een bepaald systeem hebben. ‘De eerste repetitie beginnen we rustig, de tweede repetitie is altijd de moeilijkste. Dan kunnen we nog herhalen, en de laatste repetitie is meestal het makkelijkst.’ Als de repetitie tot zijn eind komt is iedereen trots op wat ze hebben gedaan deze avond en zijn ze overtuigd dat het zondag goed zal komen.
Verslaggever Merlin de Vries kijkt mee met de generale repetitie van het kerstkoor in het Sint Franciscus Xaveriuskerk. De Vries spreekt met de dirigent, Frank Kooiman, en koorlid Ien Hoekstra. In de volgende reportage hoor je waar nog op geoefend wordt tijdens deze laatste repetitie.
