CULEMBORG- De voorzitter van de stichting Herdenking Birma-Siam en Pakan Baroe spoorwegen (SHBSS), Lars Bannink, vertelt over de tentoonstelling Oud Zeer die door heel Nederland reist, onder andere in Culemborg. Ook over zijn persoonlijke verband met dit onderwerp wordt verteld.
Door: Lucy van der Nagel
“Ik ben de voorzitter van de stichting SHBSS, ons doel is om jaarlijks een herdenking organiseren, contact opleggen met families omdat die meer te weten willen komen over de geschiedenis van hun voorouders en ervoor zorgen om zo’n onderwerp levendig te houden.
Oud Zeer is bijna gewoon een rondreizend monument door heel Nederland. In principe staat deze expositie drie weken in een bepaalde gemeente en we hebben als doel om 3 of 4 jaar door Nederland te reizen dus dan is het wel mooi om ook op die kleine plekken te komen zoals Culemborg.
De expositie gaat over de spoorwegen die werden aangelegd tijdens de tweede wereldoorlog door krijgsgevangenen, waaronder mijn grootvader. In de expositie hoor je verschillende verhalen over krijgsgevangenen die aan die spoorwegen hebben gewerkt. Er is nog maar één krijgsgevangenen die nog leeft waarover wordt verteld. De spoorwegen liggen er gedeeltelijk nog wel, in Thailand kan je daar zelfs nog op rijden met de trein. Open Mind en SHBSS wilde samen kijken wat ze konden doen rondom de spoorwegen en zo kwam Oud Zeer in stand.
Mijn grootouders zijn geboren op twee eilanden van toen Nederlands-Indië, nu Indonesië. Mijn oma ging met de boot naar Nederland, maar toen het te spannend werd met de oorlog is zij weer teruggekomen richting Indonesië met de boot. Mijn opa opgegroeid op Java en woonde daar tot het einde van zijn middelbareschooltijd toen de oorlog aanbrak. Mijn opa is geboren in 1921 en mijn oma in 1923. Op 18-/19-jarige leeftijd zijn ze gevangengenomen.
Alle mannen die daar zaten die werden opgeroepen door defensie waren vanaf toen militair. Na 7/8 dagen verloren ze de oorlog en werden ze krijgsgevangen gemaakt. “Prisoner of war” noemde ze dat.
Japan had een idee om spoorweg aan te leggen in Myanmar en Thailand, omdat ze daarvan dachten dat als ze dat deden ze heel gemakkelijk over land de rest van Myanmar en de India van de Engelse bevrijden. Dat was hun doel. En daar hadden ze mensen voor nodig, oftewel krijgsgevangenen. Allemaal militaire die die spoorweg moest aanleggen. Dat heeft mijn grootvader dus gedaan samen met honderdduizenden anderen. Als slaven werden ze langs de spoorweg geplaatst.
Vrouwen werden geïnterneerd in een vrouwenkamp. Mijn oma kwam daar ook in samen met haar moeder, net als heel veel andere moeders met hun kinderen. Het interessante aan het verhaal van mijn oma is dat haar moeder daar een psychose kreeg dus ze heeft niet de tweede wereldoorlog kunnen ervaren zoals mijn oma deed. Mijn oma moest voor haar moeder zorgen in een situatie die gewoon onmenselijk en levensgevaarlijk was. Ze moest elke dag vrezen voor je veiligheid in het kamp, zorgen dat je genoeg eten kreeg, zorgen dat je niet in de handen kwam van een Japanse militaire die dan allemaal vreselijke dingen met je doet. Na de oorlog hebben mijn opa en oma elkaar ontmoet op een schip terug naar Nederland.”
