CULEMBORG – Kunsthistorica Petra Peterse geeft in de avond van 2 oktober een lezing over de Grand Tour, de educatieve reizen van jonge aristocraten in de 17e en 18e eeuw. Voorafgaand aan haar lezing sprak ik met haar over de blijvende invloed van die periode én over de zorgen in de cultuursector, waar opnieuw bezuinigingen zijn doorgevoerd.
Door: Lizet Limburg
In een iets te koud Culemborg, waar de zon net onder is gegaan, spreek ik Petra aan een tuintafel voor het Elizabeth Weeshuis waar de lezing zo zal plaats vinden. ‘Ik geef dit soort lezingen hier drie of vier keer per jaar. Ik vind het altijd leuk een lezing te geven naar aanleiding van een tentoonstelling in een museum. Als mensen dan zelf naar een tentoonstelling gaan kan ik wat achtergrond verhalen vertellen, dan wordt het voor hen wat makkelijker om te bezoeken. Soms geef ik een lezing die niet is gekoppeld aan een tentoonstelling. Dan ben ik altijd bang dat niemand komt.’ Petra lacht, maar geeft overtuigend aan dat het gelukkig nog nooit is gebeurd.
De lezing van vanavond zal gaan over jonge Britse mannen van adel die een rondreis gaan maken door Europa om kennis op te doen van kunst, cultuur en architectuur. Het werd gezien als een leerzame afsluiting van hun jeugd, waarbij Italië en Frankrijk populaire bestemmingen waren. Al was de reis volgens Petra niet alleen maar educatief: ‘Deze jongens maakten de reis om volwassen te worden en voor de laatste keer nog even de bloemetjes buiten te zetten voordat ze in het strakke Britse keurslijf werden gehesen. Maar het gaf ook aanzien, reizen zoals deze waren in die tijd zeer ongebruikelijk. Ze verzamelden allemaal souvenirs die ze mee namen naar hun landhuis, dat was dan echt om te laten zien ‘kijk mij’ en de status in hun eigen kringen te verhogen.’
Terwijl de deur van het weeshuis open wordt gezet, druppelen de eerste bezoekers binnen. Aan het gegroet van Petra te horen zitten er bekende gezichten tussen die vaker naar haar lezingen komen. Het publiek bestaat voornamelijk uit oudere mensen die bij het aansluiten van de microfoon op Petra haar jasje vriendelijk vragen of het volume wat harder mag. Terwijl iedereen wordt voorzien van een kopje koffie of thee verteld Petra over hoe deze reizen bepalend zijn geweest voor ons hedendaagse leven. ‘Naar aanleiding van deze reizen zijn wij allemaal getriggerd om dit soort reizen ook te maken. Om te kijken naar andere culturen, landschappen en souvenirs mee te nemen uit andere landen. En er is natuurlijk een hele industrie op gang gekomen dankzij deze reizen. Deze mannen moesten allemaal eten, slapen en wilden kunst bekijken. Je kunt je voorstellen dat daar restaurants, hotels en musea uit zijn ontstaan en daar plukken wij nu nog allemaal de vruchten van.’
Petra is pas op latere leeftijd kunstgeschiedenis gaan studeren aan de Universiteit Utrecht en is nu al jaren actief in het geven van lezingen en rondleidingen. Ze vindt het belangrijk de geschiedenis te kennen om het heden beter te begrijpen. Maar net zoals meer mensen in de kunst en cultuur sector merkt Petra dat de financiële steun hiervoor afneemt. ‘De cultuursector wordt ongelofelijk slecht betaald. Mensen hebben er ook gewoon geen geld voor over en denken maar dat alles gratis kan. Ik word heel vaak uitgenodigd voor lezingen die mij dan niks willen betalen. Maar dan denk ik: ‘Ja, als je naar de bioscoop of het theater gaat betaal je toch ook een kaartje?’ Ik steek veel tijd in deze lezingen, ja voor niks gaat de zon op.’
Petra hoopt dat het volgende kabinet meer tijd en geld in haar sector steekt. ‘Ik vind de bezuinigingen ongelofelijk. Echt afschuwelijk. Je kan toch niet leven zonder kunst en cultuur? De docenten kunstgeschiedenis op de universiteit lopen zwaar achteruit en daarmee verdwijnen studies. De kennis gaat daardoor verloren en dat zou zo jammer zijn.’
In deze reportage neemt Iris Kleinmeulman je mee naar het Weeshuis in Culemborg, waar de kunstlezing ‘De fascinerende wereld van de Grand Tour’ plaatsvond. Ze sprak daar met kunsthistoricus Petra Peterse, organisator Herman Wevers en een bezoeker van de lezing.
