De lucht langs de Weesperstraat is de afgelopen twee jaar iets schoner geworden. Dat blijkt uit meetgegevens van de GGD Amsterdam en het burgermeetnet Hollandse Luchten. Sinds de snelheidsverlaging naar 30 kilometer per uur in december 2023 is de hoeveelheid stikstofdioxide (NO₂) in de directe omgeving van de straat iets afgenomen. De daling is niet extreem, maar zichtbaar op vrijwel alle meetpunten binnen 150 meter van de weg. Maar worden we nu echt gezonder van 30 km/uur rijden?
Lichte daling zichtbaar in drie opeenvolgende jaren
Uit de analyse van meetdata over 2022, 2023 en 2024, blijkt een geleidelijke afname van de NO₂-waarden. In 2022, toen auto’s nog 50 km/u mochten rijden, lag de gemiddelde concentratie rond de 24,8 µg/m³. Een jaar later, in 2023, daalden die waarden licht, en in 2024 zette die trend door tot 19,5 µg/m³.
De kaarten laten zien dat de lucht het meest vervuild is op plekken met veel verkeer, zoals bij kruispunten, en schoner wordt naarmate je verder van de rijbaan af bent. De verbetering valt samen met de invoering van de lagere maximumsnelheid, maar ook andere factoren kunnen een rol hebben gespeeld, zoals weersinvloeden of veranderingen in het verkeer tijdens wegwerkzaamheden.
Tobias Koster en Saskia van der Zee van de GGD, deden onderzoek naar de effecten van 30 kilometer per uur binnen de bebouwde kom. De conclusie van dit onderzoek was dat de snelheidsverlaging van 50 naar 30 km/u aantoonbaar zorgt voor veiliger verkeer en minder verkeerslawaai. Op de luchtkwaliteit heeft de maatregel echter gemiddeld weinig invloed, en van een meetbare verandering in reisgedrag is nog geen sprake.
Nog altijd boven de gezondheidsnorm
Hoewel de luchtkwaliteit iets verbeterd is, blijft de gemeten concentratie ruim boven de gezondheidskundige advieswaarde van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van 10 µg/m³. De waarden liggen echter onder de Europese grenswaarde van 40 µg/m³. Dat betekent dat de lucht technisch gezien ‘binnen de norm’ valt, maar nog niet gezond te noemen is.
Volgens onderzoekers van de GGD Amsterdam kan een verlaging van de maximumsnelheid wel degelijk bijdragen aan minder uitstoot van stikstofoxiden, maar is het effect in een drukke stad als Amsterdam meestal beperkt zonder aanvullende maatregelen, zoals verkeersreductie of vergroening.
Dataverantwoording
Voor dit onderzoek is gebruikgemaakt van open data van de GGD Amsterdam, beschikbaar via Amsterdam Open Geodata. De dataset maakt deel uit van het project Hollandse Luchten en bevat jaargemiddelde NO₂-metingen van Palmesbuisjes (passieve meetbuisjes) voor 2022, 2023 en 2024.
In QGIS is een buffer van 150 meter rond de Weesperstraat gemaakt om alleen de meetpunten in de directe omgeving te selecteren. Deze zone is weergegeven op de bufferkaart. De kaarten tonen de gemiddelde NO₂-waarden per jaar, ingedeeld in intervallen van 5 µg/m³. Ook de kaart van 2023 is in de analyse meegenomen, maar niet direct in het artikel opgenomen.
De samengestelde dataset met gebruikte meetwaarden is beschikbaar via deze link.
Een beperking van deze methode is dat Palmesbuisjes maandgemiddelden meten. Daardoor zijn kortdurende pieken of variaties in de luchtkwaliteit niet zichtbaar, wat het lastig maakt om snelle veranderingen na bijvoorbeeld verkeersmaatregelen volledig te beoordelen.
