Een groot deel van de populatie in Nederland woont in steden (Nabielek & Hamers, 2015). Toch wordt het moderne stadse leven over het algemeen gezien als stressvol. In de stad word je geconfronteerd met geluidsoverlast, criminaliteit en meer mensen. Het effect is dan ook vooral te zien in de grotere steden. In het landelijk gebieden is dit minder het geval (Mol, 2015). Stress heeft negatieve effecten op de gezondheid. Om die reden zal in de toekomst hierop beter ingespeeld moeten worden.

Volgens het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2023) ervaart 64% van de Nederlandse respondenten stress. Daarnaast zijn er ook gevallen waarin mensen veel stress ervaren. Zo heeft 20,6% van de volwassenen in de afgelopen vier weken (zeer) veel stress ervaren (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2022). 

Stress komt het meest voor in steden. “Hoe groter een stad, hoe groter het risico dat inwoners lopen om een psychische stoornis te ontwikkelen,” aldus Judith Rauch (2019) van Eos Wetenschap. De belangrijkste oorzaak hiervan wordt sociale stress genoemd. Het samenleven op beperkte ruimte met onbekenden laat sporen na in ons brein. Stress kan leiden tot geheugenproblemen, een depressie of angststoornis, en een stroom van negatieve emoties en/of gedachten (Psyned, 2023). Over het algemeen hebben stadsbewoners meer dan 40% kans op depressie (Rauch, 2019). 

* De gemeente Vijfheerenlanden is hierbij opgesplitst in Leerdam, Vianen en Zederik 

Het feit dat wonen in een grote stad tot meer stress leidt, is ook zichtbaar in de provincie Utrecht (zie figuur 1). Uit de afbeelding blijkt dat de stad Utrecht het hoogste stressniveau in de provincie heeft. Met 26,5% heeft de stad Utrecht, naast het hebben van de meeste inwoners, ook het hoogste percentage mensen dat in de afgelopen vier weken (zeer) veel stress heeft ervaren. Op de kaart is te zien dat Amersfoort het op één na hoogste stressniveau heeft met 21,9% (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2022). Dit is tevens de stad met het op één na grootste aantal inwoners in de provincie. 

Om stress in de toekomst te verminderen, is het belangrijk dat steden zodanig worden ontworpen dat ze prikkels bieden en mensen met elkaar verbinden. Daarnaast is het van belang dat mensen zich in een omgeving bevinden waarin ze zelf oplossingen moeten vinden, zoals in een shared space. Ten slotte wordt het verblijf in de natuur genoemd als een belangrijke factor om stress te reduceren. 

Verantwoording

Bij het schrijven van dit artikel is gebruik gemaakt van bronnen die het fenomeen rondom stress in stedelijke gebieden zichtbaar maken. De gegevens in de tekst zijn gebaseerd op officiële rapporten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport uit 2022 en 2023. Deze officiële rapporten zijn aangevuld met wetenschappelijke inzichten van deskundigen zoals Judith Rauch van EOS Wetenschap. Daarnaast zijn onderzoeken van Psyned over de impact van stress op de geestelijke gezondheid geraadpleegd.

Voor de cijfers voor de kaart is het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport geraadpleegd. Daarbij is ervoor gekozen om de data op gemeenteniveau te gebruiken. Op deze manier kan een betere onderscheiding worden gemaakt tussen stedelijke en landelijke gebieden, wat helpt om de gegevens uit het literatuuronderzoek te onderbouwen. Voor de kaart is bovendien besloten om de data alleen te visualiseren voor de provincie Utrecht. Dit voorkomt dat de informatie te overvloedig wordt en de gemeentennamen leesbaar blijven. De informatie is vervolgens gevisualiseerd met behulp van het visualisatieprogramma Flourish.

De inhoud van dit artikel is gepresenteerd op een manier die toegankelijk is voor een breed publiek. Hierbij zijn complexe medische termen vereenvoudigd zonder verlies van nauwkeurigheid. De statistieken zijn zorgvuldig geselecteerd om de lezer een duidelijk beeld te geven van het probleem en de mogelijke oplossingen.