Door essentaksterfte verdwijnen veel essen uit het Kooikersbos in Houten. Deze schimmelziekte maakt de bomen zwak en gevaarlijk, waardoor ingrijpen noodzakelijk is. Maar deze kap biedt ook kansen voor meer biodiversiteit. Peter van Wieringen, inwoner van Houten, heeft een opleiding tot natuurgids gevolgd bij IVN en werkt als professioneel natuurfotograaf. In zijn vrije tijd zet hij zich in als vrijwilliger bij Staatsbosbeheer en de Milieuwerkgroep Houten. Hij weet als geen ander wat de essentaksterfte betekent voor het Kooikersbos en hoe de natuur zich kan herstellen. “Het zal er nu even kaal uitzien, maar dit is een kans om het bos sterker en biodiverser te maken,” vertelt hij.
Wat is er precies aan de hand in het Kooikersbos?
“De essen in het bos zijn ziek door essentaksterfte, een agressieve schimmel die ervoor zorgt dat de bomen langzaam afsterven. Sommige bomen redden het nog even, maar de meeste gaan uiteindelijk dood. Dat maakt ze gevaarlijk, want zwakke bomen kunnen omvallen. Daarom is het noodzakelijk om een groot deel van de essen te kappen.”
Hoe groot is de impact van deze ziekte?
“Bijna tachtig procent van de essen is aangetast en moet verwijderd worden. Dat is natuurlijk ingrijpend, maar noodzakelijk om de veiligheid in het bos te waarborgen.”
Wat gebeurt er tijdens de werkzaamheden?
“We zijn op 12 februari gestart. Een aannemer met een kraan verwijdert de zieke bomen die we hebben gemarkeerd. Sommige laten we deels staan, op een hoogte van bijvoorbeeld vijf of twintig meter. Dat klinkt misschien gek, maar dode bomen spelen een belangrijke rol in de natuur. Spechten kunnen er nesten in maken en andere dieren gebruiken ze als schuilplek.”
Wat gebeurt er met de gekapte bomen?
“De bomen die we omzagen, worden eigendom van de aannemer. Hij bepaalt wat ermee gebeurt. Maar zoals gezegd laten we ook bewust een aantal bomen staan, omdat die nog een ecologische functie hebben.”
Hoe zorgen jullie ervoor dat de natuur zo min mogelijk wordt verstoord?
“We werken zo zorgvuldig mogelijk. Machines mogen maar op één pad rijden, zodat de bodem niet onnodig wordt aangetast. We werken buiten het broedseizoen en hebben het gebied vooraf onderzocht. Bomen met nesten of holen laten we staan. Op de grond hebben we ook gekeken of er dieren leven die beschermd moeten worden.”
Wat merken bezoekers van het bos hiervan?
“Tijdens de werkzaamheden is het Kooikersbos afgesloten met hekken. We doen ons best om de overlast te beperken, maar er zal natuurlijk geluid zijn van machines. Vanaf midden volgende week gaat het bos weer open. Het zal er dan even kaal uitzien, maar dat is tijdelijk.”
Waarom worden niet alleen de essen vervangen, maar ook struiken en kruiden aangeplant?
“We grijpen deze kans aan om het bos biodiverser te maken. In plaats van alleen essen planten we nu verschillende soorten bomen en struiken. Daarnaast zaaien we een kruidenmengsel in. Hierdoor komt er meer licht op de bosbodem, wat goed is voor allerlei planten en dieren. De biodiversiteit neemt toe en dat is uiteindelijk beter voor het ecosysteem.”
Hoe past dit binnen het bomen beleid van de gemeente Houten?
“De gemeente wil zoveel mogelijk bomen behouden. Als bomen verdwijnen, moeten er nieuwe voor terugkomen. Dat gebeurt hier ook. We planten geen essen meer, omdat die te gevoelig zijn voor ziekte, maar kiezen voor andere soorten. Dit zorgt ervoor dat het bos in de toekomst sterker en gezonder wordt.”
Dus ondanks de kap krijgt het bos er uiteindelijk iets voor terug?
“Absoluut. Het is begrijpelijk dat mensen schrikken als ze zien hoe kaal het er nu uitziet. Maar op de lange termijn groeit hier een bos terug dat beter bestand is tegen ziektes en waarin meer ruimte is voor verschillende planten en dieren. Over een paar jaar hebben we hier een mooi, gevarieerd en gezond bos waar mens en dier van kunnen genieten.”
