Objectief of toch een voorkeur voor Harris? Is nieuws wel of niet belangrijk voor het verloop van de verkiezingen? Ben je als nieuwsmedium medeplichtig als je een onjuiste complottheorie verspreidt? Met de Amerikaanse verkiezingen in aantocht vertelt Adrian Roling, Chef Buitenland bij NOS, over hun berichtgeving rondom die verkiezingen.
‘De berichten van de persbureaus over de Amerikaanse verkiezingen lopen de hele dag door binnen. Als zij melden dat er echt wat aan de hand is, zijn wij direct alert. Vaak kunnen we het nieuws zelf niet gelijk verifiëren. De stelregel bij ons is dan: als meerdere media het melden en we kunnen eventuele beelden verifiëren, dan brengen we het nieuws’, zegt Adrian Roling.
Als de NOS het nieuws nog niet zelf heeft kunnen verifiëren, heeft dat invloed op de woordkeuze. ‘De Secret Service meldt dat…, volgens The New York Times…, in dat soort termen berichten we wanneer we nieuws nog niet zelf hebben kunnen verifiëren maar het wel belangrijk vinden om snel te brengen. Wanneer het nieuws door de redactie zelf is gecheckt, wordt het als feit gebracht’, vertelt Roling
Hij is al 21 jaar werkzaam bij de NOS, eerst achttien jaar als eindredacteur en sinds drie jaar als Chef Buitenland. Hij merkt dat de interesse voor de Amerikaanse verkiezingen de afgelopen jaren er altijd al is geweest vanuit Nederland en dit jaar is dat weer het geval. ‘De Amerikaanse verkiezingen zijn natuurlijk heel belangrijk voor Europa, zeker nu. Maar ik denk dat het qua belang toch wat minder is geworden dan vroeger omdat er nu meer machtsblokken zijn, zoals China en de EU.’
Objectiviteit
De NOS haalt haar nieuws over de Amerikaanse verkiezingen van persbureaus, hun eigen correspondenten en Amerikaanse media. Bij gebruik van die laatste nieuwsbron is oplettendheid geboden, vertelt Roling. ‘We kijken altijd heel goed naar de bron. Als Fox News iets zegt over de Democraten moet je altijd wat scherper zijn, hetzelfde geldt voor wanneer CNN iets zegt over de Republikeinen. Amerika is zo gepolariseerd waardoor je bijna alle media kan indelen in links en rechts. Op basis van de achtergrond van een medium moet je het nieuws plaatsen.’
Waar Amerikaanse zenders volgens velen lang niet objectief zijn, zegt Roling dat de NOS wel objectief verslag doet van de Amerikaanse verkiezingen. ‘We krijgen weleens kritiek dat we te veel op de hand van de Democraten zitten. Dat vind ik niet terecht, het is gewoon niet ons doel.’
Journalistieke voelsprieten
Journalistiek bedrijven is categoriseren, stelt Roling. In het geval van berichtgeving over de Amerikaanse verkiezingen toetst hij nieuws aan drie vragen om te bepalen of het nieuwswaardig genoeg is om aandacht aan te besteden. ‘Denken we dat het belangrijk is voor het verloop van de verkiezingen, zegt het iets over de Amerikaanse samenleving en hoe belangrijk is het voor Nederland? Op basis van ervaring kan je die vragen beantwoorden, je zet je journalistieke voelsprieten aan. Het belangrijkste is dat je nieuwsfeiten direct in de context kan plaatsen.’
Bij alles wat de NOS vertelt, wordt nagedacht over de mogelijke consequenties, zo ook bij berichtgeving over de Amerikaanse verkiezingen. ‘Na de mislukte moordaanslag op Trump in Pennsylvania gingen er veel complottheorieën rond op social media. Als je als nieuwsmedium zonder context aandacht besteedt aan een complottheorie, dan ben je misschien ook wel medeplichtig aan het verspreiden ervan.´
Het rondgaan van misinformatie rondom de rellen in Engeland afgelopen zomer heeft vragen opgeroepen bij de NOS. Destijds gingen na een dodelijke mesaanval in Southport berichten rond op sociale media dat een asielzoeker die met een boot naar Engeland was gekomen de dader zou zijn, terwijl bleek dat de dader in Cardiff is geboren. Maar het kwaad was al geschied.
‘Naar aanleiding van het nepnieuws dat toen razendsnel rondging hebben we bij de NOS toen vragen gesteld zoals: kan dit ook in Nederland gebeuren? Waar moeten we dan op letten? Hoe hebben BBC en ITV gehandeld en wat kunnen we daarvan leren?’
Terughoudender met peilingen
Gevraagd naar welke lessen uit eerdere verkiezingsjaren de NOS meeneemt naar dit jaar, vertelt Roling dat de NOS in 2016 een belangrijke les heeft geleerd. ‘Alle peilingen wezen erop dat Clinton ging winnen, maar de peilingen bleken ernaast te zitten. We zijn destijds te veel van de peilingen uitgegaan. Sindsdien zijn we veel terughoudender met peilingen, ook dit jaar.’
