In een post op zijn Instagramaccount, geplaatst op 3 februari, beweert Thierry Baudet dat de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over oversterfte in 2020 niet kloppen. Hij stelt dat het CBS zijn cijfers over het aantal extra doden als gevolg van coronacrisis alleen baseert op 2019: ‘een jaar van ondersterfte’, zoals hij zegt. Hij voegt er ook aan toe dat er dus geen enkele reden is om 17 miljoen mensen een jaar lang ´op te sluiten´. Maar klopt het wel wat Baudet beweert?
Screenshot van de foute claim op het Instagram-account van Thierry Baudet, gemaakt op 9 februari 2021.
Oversterfte en ondersterfte
De woorden onder– en oversterfte worden sinds de coronacrisis veel gebruikt. Ondersterfte betekent dat er minder mensen zijn overleden dan op basis van de cijfers mocht worden verwacht, oversterfte is het tegenovergestelde: dat er meer mensen zijn overleden dan kon worden verwacht. In 2019 was er sprake van ondersterfte. De verklaring hiervoor was dat er geen griepvirus heerste; een ziekte waar normaal gesproken veel ouderen aan overlijden. In 2020 is er juist sprake van oversterfte, die volgens het CBS samenviel met de coronacrisis (CBS 2020).
Waar of niet waar
Baudet beweert dat er in 2019 sprake was van ondersterfte. Hoewel er in 2019 inderdaad sprake was van ondersterfte, stierven er (tot en met week 49) 9,4 procent meer mensen dan in 2018, het klopt dus niet dat het CBS de oversterftecijfers enkel baseert op een vergelijking tussen 2019 en 2020. Het CBS neemt in daarvoor meerdere jaren mee in haar berekeningen. Een voorbeeld hiervan is het aantal overledenen in de volgende jaren: In week 14 van 2020 stierven er 5.085 mensen, in 2019 waren dit er 2.898, in 2018 3.040, in 2017 2.764 en in 2016 3.010.
Tabel met overzicht van aantal overleden per week, gezien over de jaren 2020 tot 2016. Bron: CBS
“Geen reden om 17 miljoen mensen een jaar lang op te sluiten”
Volgens Baudet is er geen sprake van oversterfte en is er dus ook geen reden om 17 miljoen mensen ‘een jaar lang op te sluiten’. Maar Baudet heeft het mis. Zo schreef het CBS in haar jaaroverzicht dat er sinds de Tweede Wereldoorlog nog nooit zo veel mensen zijn overleden als in 2020. Het noteerde 162.000 overledenen; 9,2 procent hoger dan in 2019. Het Algemeen Dagblad schreef op basis van dit jaaroverzicht, dat tijdens de eerste coronagolf (van 9 maart tot 9 mei) de oversterfte naar schatting bijna 9000 bedroeg. De oversterfte tijdens de eerste dertien weken van de tweede golf (van 21 september tot kerst) bedroeg 6100. Ook de hittegolf van augustus zorgde voor de nodige oversterfte. Ondanks corona telde dit jaar echter ook periodes met minder sterfgevallen dan het CBS vooraf verwachtte. Vandaar dat de totale oversterfte niet de som is van beide coronagolven en de hitte.
Sterftepiek in 2020. Bron: CBS
Conclusie
Kortom: Het CBS vergelijkt niet alleen 2020 en 2019 met elkaar, maar neemt ook de jaren voor 2019 mee in haar berekeningen. Daarnaast noteerde het CBS het hoogst aantal overleden sinds de Tweede Wereldoorlog. Er was in 2020 dus wel degelijk sprake van oversterfte. Het is dus wel zeker nodig om, zoals Baudet het zegt, 17 miljoen mensen een jaar lang op te sluiten. Baudets bewering is dus niet waar.
We kijken uit naar je reactie, laat ‘m achter onderaan de post. Je reactie verschijnt na goedkeuring door de SvJ Live redactie.
