Eeuwenlang is de Verenigde Staten voor Joden een veilig toevluchtsoord geweest, maar dit is door de polarisatie in het land en de onderlinge verstandshoudingen aan het veranderen. Hoe kan dit, wat speelt er op de achtergrond en hoe gaan de huidige presidentskandidaten hiermee om? Redacteur Yorick van Teeseling van No Sleep Till Brooklyn probeert daar in een drieluik achter te komen.

Recensie:

In de eerste serie van drie wordt de documentaire ‘Trump en de Joden’ onder de loep genomen. Deze documentaire is gemaakt door Gideon Levy in aanloop naar de midtermverkiezing van 8 november 2022. Deze documentaire is op 12 december van datzelfde jaar uitgezonden, maar verscheen vorige maand nog op de televisie. In deze documentaire laat Levy zien op welke manier de Joodse gemeenschap een tegenstrijdige strijd voert: een deel van de Joden voelt zich aangetrokken tot Donald Trump, die op zijn beurt verantwoordelijk is voor het oplaaiende antisemitisme onder zijn presidentschap. Ook laat Levy zien dat er in de Joodse gemeenschap sprake is van onderlinge verdeeldheid, van ultra-orthodoxe tot progressieve Joden.

De documentaire opent met een citaat van Donald Trump: “Joodse mensen die op een Democraat stemmen, geven blijk van een totaal gebrek aan kennis of loyaliteit.” Deze uitspraak deed Trump op 21 augustus 2021 toen hem werd gevraagd naar een reactie nadat Israël weigerde de Democratische congresleden Ilhan Omar en Reshida Tlaib toe te laten tot het land. De Joodse gemeenschap stemt al jaren op de Democratische Partij, zo blijkt uit een artikel van Pew Research Center. Dit is een doorn in het oog van Donald Trump, die vindt dat Joodse mensen op hem moeten stemmen.

Het volgende beeld dat aan bod komt in de documentaire, is de onderlinge strijd tussen de ultraorthodoxe Joden Jacob Kornbluuh en Heshy Tischler. Die laatste maakte Kornbluuh belachelijk omdat hij het coronabeleid van Biden steunde. Aanhangers van beide mannen gingen elkaar op straat te lijf, waarbij ook met een Trumpvlag werd gezwaaid. De onderlinge spanningen in de Joodse gemeenschap creëren verdeeldheid, zeker gezien het feit dat de gebeurtenissen in Charlottesville, Virginia er twee jaar daarvoor voor zorgden dat Joodse mensen zich onveiliger gingen voelen.

De beelden tonen neonazi’s die schreeuwen dat Joden hen niet zullen vervangen. Daarop volgt een citaat van Trump, waarin hij zegt dat beide partijen schuld hebben dat het daar uit de hand gelopen is, terwijl er geen Joodse mensen in de buurt waren toen de situatie uit de hand liep. Vervolgens komt Alex Rapaport in beeld, een orthodoxe Jood die zich zorgen maakt over de felle manier waarop Trump zijn toespraken houdt en hoe die verdeeldheid kunnen veroorzaken. In zijn familie zijn er mensen die enthousiast werden van Trump’s manier van spreken, wat in de Joodse gemeenschap voor onbegrip zorgde, omdat bijna iedereen daar de Democraten steunt.

Rapaport zegt ook: “Het is pijnlijk wat hij Amerika heeft aangedaan. Ik spreek mensen om mij heen die zeggen dat ze geen Trump-aanhanger zijn, maar toch zeggen van: hij heeft toch een goed punt? Het blijft triest om te zien dat mensen niet zagen dat hij een oplichter was.”

Daarna volgt de bestorming van het Capitol op 6 januari 2021. De verslaggever praat met Rapaport over twee foto’s die hij bij zich heeft. Op een van die foto’s staat een religieuze Joodse man genaamd Aron Mostofsky, evenals iemand met een shirt aan met daarop de tekst ‘Camp Auschwitz’. Volgens de advocaat van die laatste persoon heeft de tekst van het shirt meegespeeld bij de strafmaat: “Als hij een ander shirt had gedragen, was de straf lager uitgevallen. Het heeft zeker meegespeeld.” De verslaggever laat vervolgens beelden zien van de Republikeinse gouveneurskandidaat Michael Zeldin voor New York. Er is een groep orthodoxe Joden die openlijk zijn steun uitspreekt voor deze Republikein.

In de documentaire is verder te zien dat steeds meer Joodse mensen zich naar rechts bewegen. Ook wordt getoond hoe mensen enthousiast reageren als het Joodse campagneteam van Zeldin voorbij rijdt en toetert. Lobbyist Nachman Mostofsky, de broer van Rapaport die het Capitol bestormde, komt aan het woord en zegt dat de Joodse gemeenschap steeds meer het verschil kunnen maken in de verkiezingen. Tijdens de campagne wordt gesproken over een zogenaamde ‘Rode Golf’, omdat gedacht wordt dat de Republikeinen wel eens kunnen winnen in die staat.

Een inwoner van Charlottesville, Virginia, waar de rellen uitbraken, zegt dat ze zich zorgen maakt over de verdeeldheid van het land. Zij zag tijdens de rellen in haar stad meer antisemitische leuzen die geroepen werden, evenals veel anti-zwarte symbolen. Ook sprak ze zich uit over een situatie die zich voordeed met haar dochter: zij was onderweg van school en zag de neonazi’s staan en durfde niet meer naar de synagoge. Ze sliep met het licht aan.

Dit wordt gevolgd door de woordvoerder van de Oath Keepers. Hij zegt dat hij lange tijd voor de organisatie heeft gewerkt, maar dat hij daarmee is gestopt, omdat zijn leden de Holocaust ontkenden. Volgens Nachman Mostofsky ging zijn broer met drie bussen vol orthodoxe Joden naar de demonstratie bij het Capitol op 6 januari.

Nadat de vraag wordt gesteld of de politiek wel in staat is om de verschillen te overbruggen, gaat Levy langs bij Jerry Nadler, een machtig persoon voor de Democraten. Hij vertelt cynisch: “Je hebt ook Joodse Trumpaanhangers. Veel van de orthodoxe Joden houden van Trump. Ik heb een neef, maar met hem kan ik niet over de politiek praten, omdat hij en ik andere ideeën hebben. En hij is Joods.” Deze scene wordt gevolgd door een inwoner en een priester van Charlottesville, Virginia, die zich openlijk afvragen of ze hier nog welkom zijn. Zij geven aan dat ze merken dat steeds meer Joodse Amerikanen zich afvragen of er voor hen nog een plek is. Het sluitstuk van de film laat de kaart van New York zien, waarop zichtbaar is dat steeds meer Joodse mensen op de Republikeinse kandidaat hebben gestemd op 8 november.

Mening van de recensent:

Ik vond het bekijken van deze documentaire wel een ‘eye-opener.’ Je hoort en leest veel over hoe de manier van praten van Donald Trump invloed heeft op de Amerikaan, en als we de afgelopen jaren het opkomende antisemitische gevoel zien, met name tegen de Joodse gemeenschap, roept dat veel vragen op. Zelf ben ik dit jaar naar Auschwitz en Dachau geweest en dan zie je de gruwelijkheden die de Joodse gemeenschap zijn aangedaan. Deze documentaire laat in mijn ogen goed zien wat verdeeldheid kan doen in een land, met name als die verdeeldheid is gericht tegen een groep mensen die zich toch al onveilig voelt door de situatie in de wereld. De opkomende polarisatie in de Verenigde Staten creëert zorgwekkende taferelen en een onveilig gevoel bij de Joden, maar dat er onderling ook veel verdeeldheid heerst, had ik niet kunnen voorstellen. Misschien is deze symbolisch voor de polarisatie in het land als geheel.