In de Bibliotheek Nieuwegein is de Nationale Voorleeslunch uitgegroeid tot een warme traditie waarin verhalen, ontmoeting en menselijkheid centraal staan. Gina, die de organisatie op zich neemt, vertelt vanuit haar eigen ervaring over wat deze dag zo bijzonder maakt en waarom één verhaal soms levenslang bijblijft.
De Nationale Voorleeslunch betekent voor mij een kans om het belang van voorlezen onder de aandacht te brengen. Het is een gelegenheid om onze vaste bezoekers iets extra’s te bieden, maar ook om nieuwe mensen te verwelkomen. Dit jaar waren er bijvoorbeeld mensen van een zorginstelling in Nieuwegein. Zij hebben niet altijd de mogelijkheid of het vervoer om elke maand te komen, maar omdat het nu een landelijke dag is, kunnen ze dat voor één keer per jaar organiseren. Dat vind ik prachtig, want zo’n dag laat zien wat er mogelijk is. Het biedt mij ook de kans om te kijken hoe we dat structureler kunnen maken. Als bibliotheek vinden we dat belangrijk: als iets maatschappelijk relevant is, dan hebben wij daar een rol in te spelen.
Het mooiste aan de Voorleeslunch vind ik hoe mensen samenkomen rond een verhaal én een lunch. Er ontstaan gesprekken, nieuwe vriendschappen, momenten van herkenning en mensen durven te spreken. Dit jaar ging het verhaal over wonen: zou ik mijn woning delen met een vreemde? Maar het had ook over vooroordelen kunnen gaan. Want je ziet iemand, die doet je denken aan iemand anders, en voor je het weet heb je een mening die misschien helemaal niet klopt. Het besef dat de ander dat ook over jou kan hebben, dat komt niet vaak voor. Juist dat vind ik zo waardevol: verhalen brengen mensen bij elkaar, ze zetten iets in beweging.
Dat menselijke contact is voor mij de kern van het werk in de bibliotheek. Hoe mooi boeken ook zijn, ieder mens hééft een verhaal en is een verhaal. Als bibliotheek zijn we de plek waar die verhalen samenkomen. Natuurlijk speel je als organisator een rol, maar uiteindelijk ben je maar een radertje. Je kunt iets bedenken en voorbereiden, maar hoe het echt ontstaat, dat hangt af van de mensen, van de sfeer, van wat er gedeeld wordt. Dat kun je niet sturen. Dat gebeurt vanzelf en dat is juist het mooie.
Sommige momenten blijven me altijd bij. Zo ontmoetten we ooit een man met een licht verstandelijke beperking. Hij wilde graag een activiteit organiseren voor mensen met licht verstandelijke beperking, dus daar is een cursus uit voortgekomen over positieve gezondheid. Later werd hij ziek en kon hij niet meer naar de bibliotheek komen. Daarbij kwam hij zijn huis ook niet meer uit. Ik heb hem toen bezocht. Hij kon toen niet meer praten, maar hij schreef op dat hij zich erg eenzaam voelde. Ik heb hem toen uitgenodigd voor de voorleeslunch. Misschien begreep hij niet alles, want het zijn literaire verhalen, maar hij was er tenminste weer even uit. Tijdens die lunch zag ik hem briefjes schrijven met Margot, een wiskundelerares die ook aanwezig was. Ze communiceerden met elkaar op papier. Dat was ontroerend om te zien. Een paar weken later overleed hij. Zijn begeleider vertelde dat hij de lunch heel mooi had gevonden. We hadden toen een verhaal van Isaac Bashevis Singer voorgelezen, over twee blaadjes die niet durfden los te laten van de boom. Zijn begeleider vertelde me dat hij had opgeschreven: “Dat ging ook een beetje over mij, hè?” Dat raakte me diep. Het liet me zien dat we nooit weten wat iets met iemand doet. Het effect van een verhaal, van een moment, kun je niet voorspellen. En dat is precies waarom ik dit werk zo belangrijk vind. Als je iets met aandacht en vertrouwen doet, landt het zaadje wel ergens en als dat niet zo is, dan is dat ook goed. Het landt altijd ergens.
Die gebeurtenis leerde me ook iets over onze rol als bibliotheek. We noemen onszelf het kennis- en informatiecentrum, en dat zijn we ook, maar we leren zelf minstens zoveel van de mensen die hier komen. Het is echte interactie. Wij bieden context en duiding, maar de betekenis ontstaat pas in de ontmoeting.
Waar ik het meest trots op ben, is dat we het echt samen doen. Iedereen binnen de bibliotheek pakt zijn rol: de voorlezers, de vrijwilligers, de bezoekers. Luisteren is óók een actieve bezigheid, en als iedereen zo betrokken is, dan ontstaat er iets bijzonders.
Als ik zelf weer een verhaal voor de voorleeslunch zou mogen kiezen, zou ik gaan voor de wet van Franz Kafka. Dat verhaal gaat over een man die toegang wil tot de wet, maar wordt tegengehouden door een poortwachter. De wet is er voor iedereen, maar de man durft niet naar binnen. Voor mij gaat dat over kritisch blijven, over niet zomaar aannemen wat gezegd wordt. Dat vind ik in deze tijd belangrijk: dat we blijven nadenken, bevragen, niet alles zomaar geloven. Literatuur helpt daarbij. Het laat je meerdere perspectieven zien, het vergroot je blik. En dat is precies wat wij als bibliotheek willen doen.
Uiteindelijk draait het niet om het perfecte evenement, maar om wat er tussen mensen ontstaat: contact, gesprek, herkenning. Dat is wat de Voorleeslunch elk jaar weer zo bijzonder maakt. Want als verhalen mensen verbinden, dan doen we precies waar we als bibliotheek voor bedoeld zijn.
