Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie

Vorige week verscheen op Gezondnu.nl een artikel waarin staat dat mensen die tussen tien en elf uur ’s avonds naar bed gaan een kleinere kans hebben op hart- en vaatziekten. Het artikel suggereert dat wie vóór 22.00 uur of juist na middernacht naar bed gaat tot wel 25% meer kans op hartproblemen heeft. Daarmee wordt impliciet gesuggereerd dat het tijdstip van slapen direct je hart beschermt. Maar klopt dat wel?

Om dit te onderzoeken sprak ik met dr. Winni Hofman, slaapexpert en oprichter van Somnio slaaptherapie, en prof. dr. Pim van der Harst, cardioloog aan het UMC Utrecht. Beiden benadrukken dat het artikel de studie verkeerd interpreteert. Van der Harst legt uit: “Het onderzoek beschrijft een associatie, geen causaal verband. Alleen omdat iets samen voorkomt, betekent dat niet dat het de oorzaak is.” Een associatie betekent dat twee dingen samen voorkomen, maar dat het ene het andere niet per se veroorzaakt. Zo drinken mensen die later naar bed gaan soms vaker koffie of alcohol of werken nachtdiensten. Deze factoren kunnen zelf invloed hebben op hartgezondheid. Een causaal verband zou betekenen dat het slaaptijdstip direct bepaalt hoe gezond je hart is. In deze studie is daar geen bewijs voor.

Wat zegt de studie?

 De Gezondnu-claim is gebaseerd op een Britse studie uit 2021, waarin 88.026 volwassenen een week lang een pols-accelerometer droegen om hun slaappatroon te meten. Daarna volgden onderzoekers gemiddeld 5,7 jaar of deelnemers hart- of vaatziekten ontwikkelden. Ze zagen dat mensen die tussen 22:00 en 23:00 naar bed gingen iets minder vaak hartproblemen kregen dan mensen die eerder of later sliepen. Maar de onderzoekers zelf schrijven: “Although the findings of this study do not show causality, they mandate further research.” Met andere woorden: er is een verband, maar dat betekent niet dat het tijdstip zelf hartproblemen voorkomt.

Waarom één week meten niet genoeg is

 Volgens dr. Hofman is een meetperiode van slechts zeven dagen te kort om betrouwbare conclusies te trekken: “Hoe je een week slaapt, zegt niets over je slaappatroon over maanden of jaren. Factoren zoals stress, werk, beweging en voeding spelen ook mee.”Van der Harst voegt toe dat de studie vooral oudere volwassenen onderzocht (37–73  jaar), waardoor de resultaten niet zomaar gelden voor jongere mensen, die vaak een ander slaappatroon hebben.

Regelmaat is belangrijker dan bedtijd

 Het artikel presenteert de bevindingen alsof het nieuws is, terwijl de studie al in 2021 werd gepubliceerd in European Heart Journal. Sindsdien is duidelijk geworden dat niet het exacte tijdstip, maar regelmaat in slapen cruciaal is. De MESA-studie, een groot cohortonderzoek in de VS, keek naar variatie in bedtijd en slaapduur. Mensen met veel onregelmaat hadden een hoger risico op hart- en vaatziekten, zelfs als ze gemiddeld genoeg sliepen. Hofman legt uit: “Je biologische klok werkt op regelmaat. Wie elke nacht ongeveer hetzelfde slaapt, is gezonder dan iemand met een wispelturig slaapritme. Het gaat niet om precies tussen tien en elf uur naar bed, maar om consistent slapen.”

Andere factoren spelen mee

Zowel Hofman als Van der Harst benadrukken dat hart- en vaatziekten door veel meer worden beïnvloed dan alleen slaap. Stress kan bijvoorbeeld de bloeddruk verhogen en de kans op hartproblemen vergroten. Voeding met veel zout, suiker of verzadigd vet verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, terwijl gezond eten juist beschermt. Beweging versterkt het hart en de bloedvaten, vermindert overgewicht en helpt de bloeddruk te verlagen. Genetica speelt ook een belangrijke rol: wie familiegeschiedenis van hartproblemen heeft, loopt van nature een hoger risico. Het Gezondnu-artikel noemt deze factoren nauwelijks, waardoor lezers een te eenvoudig beeld krijgen en denken dat alleen het bedtijdstip hun hartgezondheid bepaalt.

Conclusie

 De Gezondnu-claim over het ideale bedtijdstip is misleidend. De Britse studie laat alleen zien dat er een verband is tussen bedtijd en hartgezondheid bij een selecte groep oudere volwassenen. Er is geen hard bewijs dat het tijdstip zelf hartproblemen voorkomt. Wel is duidelijk dat regelmaat in slaap en andere leefstijlgewoonten belangrijker zijn voor een gezond hart. Het artikel simplificeert de resultaten van de studie en geeft de indruk dat het één het ander veroorzaakt wat niet is aangetoond. Slaaptijd kan een factor zijn, maar consistent slapen en andere leefstijlgewoonten zijn veel belangrijker.