Wekelijks plaatst JA21 een grafiek met de asielinstroom van die week. Op 6 oktober deden ze onder de grafiek de uitspraak dat er duizend asielzoekers per week bij komen. Deze uitspraak is echter ongefundeerd.

Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie.

Bewering

Er komen duizend asielzoekers per week bij.

Oordeel

Ongefundeerd

Context

‘Er komen duizend asielzoekers per week bij.’ Dat meldt JA21 op de partij-instagrampagina onder een wekelijkse grafiek die ze plaatsen over de asielinstroom. De grafiek is gebaseerd op gegevens van de Rijksoverheid. De bron wordt gebruikt om de huidige staat van het Nederlandse asielbeleid aan te kaarten. JA21 wil met de publicatie kiezers werven op het gebied van asiel- en migratie-aanpak.

Definitie problematiek

De gegevens die JA21 in de grafiek zet zijn correct, het aantal dat de Rijksoverheid geeft over de asielinstroom staat in week 39 inderdaad ongeveer gelijk aan 1000. Sterker nog, in het nieuwsbericht geven ze zelfs een getal van 1100. Onder de asielinstroom vallen de eerste asielaanvragen, herhaalde asielaanvragen, hervestigingen, herplaatsingen en nareizigers, zo wordt duidelijk op de website van de Rijksoverheid. Dit betekent dus niet dat het aantal dat JA21 gebruikt allemaal nieuwe asielzoekers omvat. Desondanks beaamt het ministerie van Asiel en Migratie in een gesprek dat alle aanvragen voor asiel worden behandeld als nieuwe asielzoekers, aangezien het kan gaan over mensen die na afwijzing weer terugkomen naar Nederland. 

Ondanks dat het getal duizend concreet klinkt en lijkt te kloppen, is de kwestie gecompliceerder. Een asielzoeker is namelijk iemand die een asielverzoek heeft ingediend bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in Nederland. Het verzoek wordt gedaan op het moment dat de asielzoekers Nederland binnenkomen en zich melden bij Ter Apel. Vaak is er dan sprake van een eerste aanvraag. Het aantal eerste aanvragen was in augustus 1980, zo blijkt uit cijfers van het CBS en de IND. Oftewel, dat zou betekenen dat er ongeveer vijfhonderd nieuwe asielzoekers per week bijkomen in plaats van duizend. Ook onderzoeker Carolus Grütters van de Radboud Universiteit Nijmegen, beaamt dat sprake is van diverse categorieën asielzoekers en dat deze niet representatief zijn voor het aantal asielinstroom in Nederland: ‘De eerste aanvraag representeert individuele personen en ook nieuwe personen. Nareizigers bijvoorbeeld zijn aanvragen van mensen die na jaren wachten een vergunning hebben gekregen, eigenlijk slaat nareizigers dus op mensen die nareizen rond 2022, omdat ze toen Nederland zijn binnengekomen.’

Dossiers

Zowel het ministerie van Asiel en Migratie als Carolus Grütters erkennen daarentegen dat het aantal van de asielinstroom geen betrekking heeft op het aantal mensen. ‘De instroom gaat over het aantal dossiers’, beamen beide het ministerie van Asiel en Migratie en Grütters. Aangezien het over dossiers gaat, is er sprake van een ander aantal. In de Staat van Migratie 2025 wordt duidelijk dat het aantal eerste asielaanvragen in 2024 bestaat uit 32.180 aanvragen, terwijl er in totaal 44.055 asielzoekers zijn die naar Nederland kwamen in 2024. Onderzoeker Grütters: ‘Je moet niet naar dossiers kijken, dan kom je namelijk op veel meer uit.’ 

Dat doet JA21 dus wel. ‘JA21 gebruikt dezelfde woorden en cijfers die de overheid gebruikt’, licht het ministerie van Asiel en Migratie toe om te onderbouwen dat de stelling van JA21 dus feitelijk juist is. Desondanks is Grütters niet overtuigd van de bewering van JA21, hij geeft aan dat het ligt aan hoe JA21 de cijfers interpreteert. ‘Het klopt als je het over dossiers hebt, maar als je het hebt over meer of minder mensen, dan is het onjuist,’ stelt Grütters, ‘Als er sprake is van een herhaald asielverzoek is er geen sprake van een nieuw persoon, deze moet dan niet dubbel geteld worden door het ministerie.’

Conclusie

De claim van JA21, ‘Er komen duizend asielzoekers per week bij’, is ongefundeerd. Indien JA21 het bij de stelling heeft over het aantal dossiers waarin asielverzoeken worden behandeld, dan is de informatie gebaseerd op de beschikbare informatie van de Rijksoverheid en de IND en is het waar. Als dit niet het geval is, dan heeft JA21 geen gelijk en ligt het aantal asielzoekers dat er per week bij komt lager. Daarbij komt dat de bewering ook niet volledig te controleren is, aangezien er onvoldoende informatie beschikbaar is over de exacte getallen van asielzoekers. Het wordt namelijk gepubliceerd in honderdtallen. Daarnaast is het ook onduidelijk welke definitie JA21 hanteert voor asielzoekers. Door de definitieverschillen die in mijn onderzoek naar boven komen, kan een duidelijk oordeel over hun bewering niet gesteld worden.

Nawoord

Na mijn onderzoek heb ik het artikel naar Carolus Grütters gestuurd om te controleren op feitelijke onjuistheden. Het werd duidelijk dat hij een ander oordeel heeft over de bewering van JA21. Hij stelt dat de helft van het totaal aantal asielverzoeken maar mag blijven. ‘In 2024 komt dat op een totaal van 28.000 (namelijk de helft van 32.000 eerste aanvragen plus de 12.000 nareizigers.) Als je dat omrekent naar het gemiddeld aantal personen per week dan kom je op ruim 500,’ laat Grütters per mail weten, ‘Een ander probleem is dat JA21 de suggestie wekt dat het getal van 1000 voor elke week van het jaar geldt. Als je echter naar de cijfers van de Rijksoverheid zelf kijkt (i.c. de IND) dan schommelen die aantallen enorm en is er een gemiddelde van ongeveer 450 eerste (dat wil zeggen nieuwe) asielverzoeken per week als je over een heel jaar kijkt. Dat is dus minder dan de helft van hetgeen JA21 claimt.’  

Daarnaast reageert ook het ministerie van Asiel en Migratie nog: ‘Ja, de stelling van JA21 klopt volgens onze definitie van asielinstroom; het aantal ingediende asielaanvragen.’

Deze reacties brengen mij als journalist in een ongemakkelijke positie, waarbij ik geen concrete conclusie kan trekken over de stelling van JA21. Ik vermoed dat Grütters zijn onderbouwing meer fundering heeft, aangezien hij een onafhankelijke partij is. JA21 baseert de cijfers op de gegevens van het ministerie. Het ministerie heeft dus geen reden om te twijfelen aan de bewering. Desondanks doe ik dat wel naar aanleiding van mijn persoonlijke onderzoek en het onderzoek van Carolus Grütters.