Meer dan een op de drie Nederlanders werkt met een chronische aandoening, meldde de Samenwerkende Gezondheidsfondsen (SGF). Er zijn onderzoeken die deze claim onderbouwen, maar de claim kan completer en duidelijker geformuleerd worden. 

17 oktober 2025, leestijd 3 minuten

Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van de publicatie. 

Bewering

Een op de drie Nederlanders werkt met een chronische aandoening

Oordeel

Waar

Bron van bewering

Ik hoorde de claim halverwege oktober op de radio voorbij komen in een reclame van de campagne ‘Werk Versterkt’. Uit recent onderzoek van 23 gezondheidsfondsen blijkt dat enorm veel mensen onderschatten hoeveel werknemers er zijn met een chronische aandoening. Om die reden is een campagne gestart om dit bewustzijn te vergroten. Zo schat 76% van de werkgevers het aantal eigen medewerkers met een chronische aandoening lager in dan de landelijke cijfers. En 39% denkt dat 5% van de medewerkers een chronische aandoening heeft. Dit is een enorme onderschatting en roept verschillende vragen op. Hoe zeker is het dat zoveel mensen met een chronische aandoening werken? Hoe komt het dat dit zo onderschat wordt? En hoeveel mensen worden ook daadwerkelijk belemmerd door het hebben van een chronische aandoening?

Dit is een chronische aandoening

Volgens Volkgezondheid en Zorg is een ‘chronische aandoening’ gedefinieerd als een aandoening waarbij over het algemeen geen uitzicht is op volledig herstel. Door de Nivel Zorgregistraties is een selectie gemaakt van 109 chronische aandoeningen. Ze gaan doorgaans gepaard met pijn, geestelijk lijden, beperkingen in functioneren of andere klachten. De mate waarin mensen hinder ondervinden verschilt per aandoening en per individu. In 2022 had bijna de helft van de mensen tussen de 15-45 jaar één of meer chronische aandoeningen. Bij de mensen tussen de 45-75 jaar is dat bijna driekwart.  Omdat men tegelijkertijd langer moet doorwerken stijgt het aantal mensen met een chronische aandoening dat beschikbaar is voor werk. ‘Als mensen medicijnen gebruiken voor hoge bloeddruk is dat al een chronische aandoening’, legt huisarts Ted van Essen uit.

Een claim met haken en ogen

Nu duidelijk is wat een chronische aandoening precies inhoudt, heb ik de SGF benaderd met de vraag waar ze hun claim op baseren. Hier heb ik geen reactie op ontvangen. Na wat deskresearch kwam ik uit op het onderzoek waar de claim waarschijnlijk op gebaseerd is, namelijk de Nationale Enquete Arbeidsomstandigheden (NEA). Dit is een grootschalige jaarlijkse enquête die de veranderingen in het werk en de werkomstandigheden van werknemers in Nederland volgt en de gevolgen ervan voor hun gezondheid en duurzame inzetbaarheid. De NEA wordt uitgevoerd door het CBS en TNO, in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. 

Een van de vragen die tijdens dit onderzoek gesteld werd was: heeft u één of meer van de volgende langdurige ziekten, aandoeningen of handicaps? Het onderzoek is gebaseerd op 68.369 bruikbare antwoorden van werknemers en hieruit blijkt dat 36.4% aangeeft een van deze óf meerdere langdurige ziekten, aandoeningen of handicaps te hebben (zie afbeelding hieronder). Dit komt overeen met de meer dan één op drie die beweerd wordt in de claim. Maar wanneer je kritisch naar de claim kijkt, zitten er toch wat haken en ogen aan. 

Bron: TNO werkt bij het verzamelen van een deel van deze data samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)

In dit onderzoek worden nu ook mensen meegenomen die geen chronische aandoening hebben, maar gehandicapt zijn. Deze groep wordt vaak veel meer gehinderd in hun werk dan mensen met een chronische aandoening en staan niet in lijn met elkaar. Een handicap is geen chronische aandoening, maar een handicap kan wel het gevolg zijn van een chronische aandoening. Iets is pas een handicap als het je daadwerkelijk belemmert in het dagelijks leven.

Volgens huisarts Valkenburg zeggen de cijfers niet zo heel veel. ‘We leven veel langer, dus de kans op schade en ziekte is veel groter. De ziektes waar je acuut aan dood gaat, die zijn natuurlijk veel minder aanwezig. Dus als je niet meer sterft aan een hartinfarct, dan heb je daarna een chronische hartziekte.’ 

Ook huisarts Stefan van Rooijen, die zich inzet voor preventie van chronisch ziek zijn, vindt de claim  een beetje misleidend. ‘Wanneer deze uitspraak gedaan wordt verwacht je dat één op de drie mensen daadwerkelijk ook belemmerd wordt in hun werk door chronisch ziek zijn, maar dit is niet het geval. Waarom zou je anders de claim zo formuleren?’, zegt Van Rooijen. Uit de NEA blijkt dat bijna twintig procent daadwerkelijk belemmerd wordt daarvan maar 3.6% sterk belemmerd is (zie afbeelding hieronder). Volgens Van Rooijen krijg je een veel duidelijkere uitspraak, wanneer je deze kennis in de claim verwerkt. ‘De claim zou dan eigenlijk moeten zijn: bijna een op de vijf werknemers wordt door een langdurige ziekte, aandoening of handicap belemmerd tijdens het werk’.

Bron: Idem

Zoals ik eerder al zei blijken veel werkgevers het percentage mensen met een chronische aandoening te schatten op minder dan 5%. Dit is dus een erg groot verschil met wat het in werkelijkheid volgens het onderzoek zou zijn. Een reden hiervoor zou kunnen zijn dat niet iedereen op de werkvloer er open over is of ze wel óf geen chronische aandoening hebben. Uit onderzoek blijkt namelijk dat 31% van de werknemers met een chronische aandoening er niet volledig open over is. Als belangrijke reden wordt aangegeven dat werknemers bang zijn voor onbegrip of negatieve gevolgen. Als dan ook nog eens een groot deel niet belemmert wordt door zijn of haar chronische aandoening zal dit dus ook voor collega’s minder opvallen. Hierdoor kan er een vertekend beeld ontstaan.

Conclusie

De claim dat een op drie Nederlanders werkt met een chronische aandoening klopt. Alleen kan de claim duidelijker geformuleerd worden. De claim vertelt nu niet of werknemers daadwerkelijk ook echt belemmerd worden door hun chronische aandoening. En de vergrijzing zorgt voor een vertekend beeld van het aantal mensen met een chronische aandoening. Daarom zou een herformulering van de claim op zijn plek zijn.