Bewering
“64 procent van de 25-jarigen is schermverslaafd.”
Eric Matser, neuropsycholoog, in het programma Vrijdag (Omroep Brabant, 2025)
De bewering
In het programma Vrijdag van Omroep Brabant vertelde neuropsycholoog Eric Matser dat maar liefst 64 procent van de 25-jarigen schermverslaafd zou zijn. Volgens hem verklaart dat waarom jongeren minder rust in hun hoofd ervaren en minder kunnen “lummelen” gewoon even niks doen.
Wat mij opvalt, een heel precies cijfer, dat hij niet onderbouwde in de uitzending. Daarom ben ik op zoek gegaan naar waar dit getal vandaan komt en of het klopt.
Wat zegt Eric zelf?
Via zijn website vond ik Matsers praktijk, Polikliniek Neuropsychologie. Ik wou hem zelf eerst graag vragen hoe hij op deze cijfers is gekomen. Na contact stuurde hij mij per mail twee onderzoeken waarop hij zijn uitspraak baseert.
Het eerste is een onderzoek van Motivaction uit 2023. Volgens hem blijkt daaruit dat 34 procent van alle Nederlanders zichzelf verslaafd noemt aan hun smartphone, en dat dit percentage bij jongeren van 18 tot 24 jaar 62 procent is. Daarnaast verwees hij naar internationale studies waarin jongeren zelf aangeven “verslaafd te zijn aan hun telefoon”, met percentages tussen de 45 en 60 procent.
Opvallend is dat Matser in de uitzending 64 procent noemde, maar in de mail zelf 62 procent aanhaalt.
Hoe betrouwbaar is dat Motivaction-onderzoek?
Ik heb het onderzoek van Motivaction bekeken en ben nagegaan hoe zij hun cijfers hebben verzameld. Motivaction is een onderzoeksbureau dat regelmatig peilingen uitvoert onder Nederlanders. Hun onderzoek baseert zich op zelfrapportage: deelnemers geven zelf aan of ze zichzelf verslaafd vinden aan hun smartphone.
Dat betekent dat de cijfers geen medisch of wetenschappelijk bewijs leveren voor een echte verslaving, maar eerder iets zeggen over hoe mensen hun eigen gedrag ervaren. Ik sprak met Kevin Hengstz, Senior Strategy Consultant. Hij heeft dit onderzoek gedaan. Het leek mij handig om hem te bevragen hoe hij kijk naar de uitspraak van Matser. Hengstz zegt ‘wij hebben dit onderzoek gedaan als onderdeel voor een groter onderzoek voor onze podcast. We vroegen 1036 jongeren de stelling ‘ik ben verslaafd aan mijn smartphone’. Dit is dus zelfrapportage. En het zijn geen cijfers over hoeveel jongeren echt verslaafd zijn’.
Uit andere bronnen blijkt dat de cijfers over echte, klinische verslaving veel lager liggen. In het boek Internetverslaving (Kisjes, Van Rooij & Nijs, 2015) wordt gesproken van 1 tot 5 procent problematisch gebruik en minder dan 1 procent echte verslaving. Deze cijfers zijn natuurlijk echt verouderd, maar geven wel een beeld dat het percentage van een echte verslaving wel lager ligt. Die cijfers zijn gebaseerd op landelijke onderzoeken en gestandaardiseerde meetinstrumenten, niet op zelfrapportage.
Ook het Jongerenonderzoek 2025 van MediaTest laat zien dat 67 procent van de jongeren zichzelf (zeker of misschien) verslaafd voelt aan social media, maar ook daar gaat het om een gevoel, niet om een diagnose.
Wat zeggen experts over de effecten van schermgebruik?
Zelf vind ik het begrip schermverslaving wat vaag. Want wanneer ben je schermverslaafd? Om dit beter te begrijpen, sprak ik met het Trubendorffer Instituut, waar mensen helpen met gewoonte- en gedragsverslavingen.
Zij vertellen dat het bij telefoonverslaving niet per se om het aantal uren gaat, maar om het verlies van controle en het gevoel wat iemand bij het gedragspatroon krijgt: ‘het verschilt per persoon hoe zij zich voelen over hoeveel uur zij per dag hierop spenderen. Het is gewoon minder zwart wit dan een verslaving aan middelen’.
Over de gevolgen zeggen ze: “Mensen kunnen zich terugtrekken, minder ondernemen en veel tijd op hun telefoon doorbrengen. Dat kan inderdaad zorgen voor minder rust in je hoofd, omdat je continu geprikkeld wordt”. Wat Eric zegt over dat een telefoon verslaving ertoe lijdt dat jongeren minder lummelen zou dus kunnen kloppen.
Conclusie
De uitspraak van Eric Matser dat “64 procent van de 25-jarigen schermverslaafd is” klopt niet als we kijken naar wetenschappelijke definities van verslaving. Het onderzoek wat hij benoemt in de aflevering gaat over een gevoel dat jongeren hebben bij de smartphone. In werkelijkheid ligt het aantal jongeren met een klinische of problematische verslaving tussen de 1 en 5 procent.
Maar zoals het Trubendorffer instituut zei het is het bij een gewoonte verslaving wat complexer en dat jongeren zich verslaafd voelen zou wel onderbouwd kunnen worden.
De uitspraak die Ercik maakte is als je alles naast elkaar legt onnauwkeurig gedaan. Inplaats van dat rond de 60% van 25 jarige echt verslaafd is aan sociale media, voelt 60% zich zo. Dat is wel een groot verschil.
