Extinction Rebellion (XR) is een internationale activistische beweging die zich ernstig zorgen maakt over de klimaat- en ecologische crisis. Daarom komen ze in actie. Door middel van het organiseren van creatieve, vreedzame en soms disruptieve acties proberen ze druk te zetten op onze regering en hen te dwingen om de nodige maatregelen te nemen. Tijdens een actietraining van XR leren laten activisten zien waarom zij in actie komen, hoe ze dit doen en hoe jij betrokken kan raken.
Door: Larissa Kuiper
Vanaf Utrecht Centraal veertig minuten in de trein. Op mijn airpods luister ik naar de zachte klanken van jazzmuziek, hier word ik altijd rustig van. Ik vind het namelijk best spannend en weet niet wat ik moet verwachten. Om mijzelf af te leiden kijk ik door de beslagen ramen van de trein, naar de weilanden die zich voor me uitstrekken.
Langzamerhand maakt het groen plaats voor grote grijze gebouwen. Mijn hart voor politiek begint al sneller te kloppen. In het centrum van Den Haag zal ik zo een actietraining van ‘’Extinction Rebellion’’ gaan volgen. Waarom ga ik hierheen? Als journalist zal het vast een nuttige training zijn, maar is het ook verstandig en ethisch verantwoord?
Aangekomen op het station, pak ik de rood- witte tram richting Loosduinen. Na een kwartier verlaat ik de tram en ga ik op zoek naar de ingang van het gebouw. ‘’Ingang naast restaurant De Hagedis’’, stond in de mail aangegeven. Ik passeer een oudere vrouw, die me vriendelijk toelacht. Nadat ik de verkeerde kant op loop, vind ik uiteindelijk in een klein hofje achter zwarte hekken, die wagenwijd openstaan, een trappetje dat leidt naar een deur vol stickers en flyers. ‘’Make love, not war’’, lees ik vanaf een afstandje.
Na het openen van de deur zie ik een meisje met twee lange vlechten staan. “Ik dacht al, toen ik je net zag zoeken, dat je ook hier moest zijn’’, hoor ik naast me. De oudere mevrouw van net kijkt me lachend aan. Het stukje tape op haar rechterborst verraadt dat ze Sophy heet. ‘’Welkom, ga lekker zitten’’, vertelt een meisje met lange zwarte krullen mij.
Na ook een stukje tape met mijn naam op mijn borst te hebben geplakt, neem ik plaats naast Sophy op één van de bruine stoelen die in een grote cirkel staan. Terwijl de andere deelnemers langzamerhand binnenstromen, begin ik te denken: ‘’Wat doe ik hier eigenlijk? Is het verantwoord om aanwezig te zijn bij deze actietraining als journalist? Ben dan eigenlijk wel een goede journalist?’’ en zo pieker ik nog even verder.
Na ongeveer tien minuten en heel wat problemen met de beamer verder, zijn bijna alle stoelen in de kring bezet en kunnen we beginnen met de training. Door het nerveus pulken aan mijn nagelriemen, beginnen er losse velletjes te ontstaan. ‘’Welkom ik ben Druif en dit is Robin’’, begint het meisje met de zwarte krullen luid. ‘’Wij zullen jullie vandaag wat vertellen over Extinction Rebellion. Wie zijn wij eigenlijk, wat doen we en vooral waarom doen we dit.’’ Voordat we ons voorstellen in kleine groepjes leren we eerst wat handgebaren van Druif en Robin. ‘’De stille giraf gebruiken we als stilte teken, hierbij breng je je arm omhoog en maak je met je handen een snavel vorm, hiermee krijgen we tijdens protesten soms hele massa’s mensen stil, echt heel vet’’, legt Druif uit.
Hierna beginnen we aan het voorstelrondje. Ik zit in het groepje met Sophy en Linsay. ‘’Ik ben Sophy. Intussen al een aantal jaar met pensioen, maar zeer actief bij de fundraising van Extinction Rebellion. Dit is vooral achter de schermen, dus ik ben hier om ook te zien hoe het er voor de schermen aan toe gaat.’’ Hierna ben ik aan de beurt: ‘’Ik ben Larissa, ik ben student aan de Hogeschool voor Journalistiek en kom hier dus voor mijn verhaal, maar ook denk ik dat een actietraining erg nuttig is voor journalisten, dus eventueel kan ik hier wat mee in de toekomst.’’ Nadat ook Linsay zich heeft voorgesteld gaan we verder met de training.
Terwijl de uitleg verder gaat denk ik na. Een actietraining bijwonen van Extinction Rebellion is in mijn ogen nuttig als journalist, maar is het ook ethisch verantwoord? Brengt het zijn van een activist je journalistieke integriteit in gevaar? En welke rol past beter bij mij? De afgelopen jaren heb ik tijdens mijn opleiding geleerd de waarheid te zoeken, objectief te blijven, de feiten boven alles te stellen. Maar sinds het afgelopen jaar is die objectiviteit mij steeds meer gaan knellen. De wereld om me heen verandert, de sociale ongelijkheden worden groter, de klimaatverandering onontkoombaar en de mensen die het meest lijden zijn degenen zonder stem. Wil ik nog wel journalist zijn in deze wereld?
Na uitleg over klimaatverandering is het tijd voor tien minuten pauze. ‘’Heftig is dit hè, al die informatie over hoe wij als mensen de aarde verwoesten’’, zegt Sophy. ‘’Ja, vind ik ook. Dan voel je je toch een beetje beschaamd, merk ik’’, antwoord ik.
In de code van Bordeaux, staan de ethische richtlijnen voor journalisten opgesteld, wat zeggen zij over mijn dilemma? Kan je als journalist ook activist zijn? Eén van de kernprincipes van de Code van Bordeaux is dat journalisten altijd naar de waarheid moeten streven en eerlijk moeten berichtgeven. Dit betekent dat journalisten feitelijke nauwkeurigheid en objectiviteit moeten nastreven in hun verslaggeving. Als journalist moet ik me hier dus aan houden ongeacht mijn persoonlijke overtuigingen of activistische betrokkenheid. Ik moet ervoor zorgen dat mijn activisme mijn vermogen om eerlijk en nauwkeurig verslag te doen niet in gevaar brengt. Ook moet ik me volgens Bordeaux bewust zijn van de mogelijkheid dat mijn activisme mijn journalistieke onafhankelijkheid kan aantasten. Ik wil voorkomen dat mijn verslaggeving als bevooroordeeld wordt gezien vanwege mijn betrokkenheid bij activistische activiteiten.
Ik bevind me in een belangenconflict als zowel journalist en als actievoerder. Ik dien transparant te zijn over mijn betrokkenheid en ervoor te zorgen dat mijn dubbele rol geen invloed heeft op mijn journalistieke werk. Tenslotte moet ik prioriteit geven aan mijn verantwoordelijkheid om het publiek waarheidsgetrouw te informeren. Mijn activistische activiteiten moeten dit recht niet ondermijnen.
Een dubbele rol als journalist en activist zou dus zeker kunnen, maar ik zou wel in de knoop komen met de ethische regels en het risico lopen dat het publiek mijn producties niet meer ziet als betrouwbaar en objectief. Hier zou ik dan toch een keuze in moeten maken…
Na tien minuten kletsen en naar de wc gaan, zit iedereen weer in de kring, sommigen met een dampende mok thee in hun handen. ‘’We gaan verder met wat wij doen en straks gaan we het ook zelf oefenen’’, vertelt Robin ons nu. Zacht nerveus gemompel klinkt door de zaal.
Robin zelf hoorde iedereen al heel haar leven zeggen dat er iets moest gebeuren en dat er actie moest worden ondernomen voor het klimaat. ‘’Maar er gebeurde niks en daar kan ik niet tegen, dus was het tijd voor actie’’, vertelt ze met grote ogen en een krachtige stem. Altijd al zat ze vol met vragen hoe de wereld in elkaar zat en voelde ze dat er iets scheef zat, dat er iets niet klopte. Toen haar nicht besloot zich aan te melden bij XR Rotterdam, was dat het ‘eindelijk’ moment voor Robin. Omdat dit onderwerp zo belangrijk is voor haar, probeert ze met de actietrainingen ook anderen te inspireren. ‘’Als iedereen een steentje bijdraagt, komen we samen al een heel eind.’’
Langzamerhand begin ik te denken dat een rol zoals die van Robin beter bij mij past dan de rol van journalist. Misschien niet op de voorgrond, maar ik wil zeker verschil maken. Sinds het afgelopen jaar twijfel ik om, na het afronden van mijn opleiding, door te studeren in de politieke richting. Hier hoop ik meer verschil te maken en te staan voor mijn waarden.
‘’Zometeen gaan we zelf een scenario spelen, waarbij jullie als demonstranten op de snelweg zitten. Eerst wat uitleg hoe om te gaan met politie tijdens een actie en als je wordt gearresteerd’’, vertelt Druif. ‘’Nu wordt het echt spannend’’, fluistert Sophy. ‘’Regel 1’’, begint Druif. ‘’Op alles wat de politie vraagt zeg je: ‘geen commentaar’, ook onderteken je geen documenten. Je kan zowel met ID als anoniem naar een actie gaan. Anoniem gaan heeft voordelen, als het lukt en ze niet binnen een bepaald aantal uur je identiteit achterhalen, heb je geen aantekening in je dossier en ben je free to go. Aan de andere kant, als ze wel je identiteit achterhalen, krijg je een extra boete.’’ Verder wordt mij verteld hoe je mee kan lopen met de politie of dat je er voor kiest om je te laten dragen.
Na het aanhoren van al deze regels gaan we aan de slag. In drie rijen zitten we op de koude, kille grond. Tussen elkaars benen met je armen en benen verstrengeld met de persoon naast je. Ook nu twijfel ik of het verantwoord is om hieraan deel te nemen met mijn rol als journalist, maar mijn nieuwsgierigheid overwint en ik besluit als laatste op de grond plaats te nemen.
Druif en Robin nemen de taak van de politie op zich. Na kort overleg vouwt Druif haar handen om haar mond en klinkt er luid: ‘’Hier spreekt de politie, op verzoek van de burgermeester vragen wij u zich te verwijderen.’’ Er klinkt wat zacht gelach en we blijven zitten. ‘’Hier klinkt de politie, wij verzoeken u nogmaals uzelf te verwijderen, anders zullen wij overgaan tot actie.’’ Nog steeds blijven we zitten. Ook in een echte situatie geeft de politie waarschuwingen voor ze beginnen met verwijderen, deze waarschuwingen kunnen snel achter elkaar komen, dus geven de demonstranten het aan elkaar door, dat iedereen het weet.
De politie gaat over tot actie en begint ons te verwijderen. Het meisje aan mijn rechterzijde is het eerste slachtoffer. Robin en Druif beginnen onze armen los te maken en trekken aan haar benen. Ik probeer me stevig vast te houden en haar terug te halen, maar tevergeefs wordt ze weggesleurd. Hierna volgt al snel het meisje aan mijn linkerzijde en daarna ben ik aan de beurt. Doordat mijn buren al weg zijn, kan ik mijn benen nergens meer omheen klemmen. Ik span extra mijn armen aan die ik om de benen van Sophy achter mij heb geklemd. Maar hoe goed ik me ook probeer vast te houden, na een halve minuut, krijgen ze me toch los en loop ik naar de rest, die lachend toe kijkt.
Vanaf de zijkant moedigen we de rest aan die nog in elkaar verstrengeld op de grond zitten. ‘’Kom op jongens, jullie kunnen het. Blijf zitten en houd je vast’’, roepen we hard. Veel deelnemers beginnen te klagen over rugpijn, je zit namelijk niet comfortabel zo op de grond, laat staan op een snelweg. Intussen hebben Druif en Robin een rood gezicht en worden er druppels zichtbaar op hun voorhoofd. Na ruim twintig minuten sjorren en trekken is dan uiteindelijk iedereen los.
Langzaam komt de training tot zijn einde. Met een hoofd vol indrukken en vragen bedank ik Robin en Druif en ga ik op zoek naar de tram terug. Wat ontzettend indrukwekkend en vet als je je op deze manier inzet voor het klimaat, denk ik in mijn hoofd. Zal ik dat ook willen? Ik heb in drie uur tijd wel ontzettend veel respect gekregen voor ‘die irritante mensen die zich vastplakken aan de snelweg’. Wie weet zal ik daar zelf in de toekomst ook wel aan bijdragen, op mijn manier.
In de trein terug bel ik mijn moeder en begint het langzamerhand door te dringen. De opleiding journalistiek past goed bij mij omdat ik over diverse onderwerpen kan schrijven, die ik zelf belangrijk vind. Echter vind ik het lastig om objectief te blijven wanneer mij iets aan het hart gaat. Een rol als journalist is dus niet het juiste pad voor mij in de toekomst. Voor nu ga ik verder met de opleiding, maar hoop ik in de toekomst verder te studeren in de politiek en ook meer mijn activistische kant te laten zien.
