“Als we ’s avonds alcohol drinken, verhogen we onze dopamine en dat zorgt voor een lekker gevoel. Als je iedere dag op een onnatuurlijke wijze je dopamine verhoogt – want dat geluk hormoon komt vrij als je drinkt – dan zullen de eerste dagen zonder alcohol heel saai aanvoelen,” zegt Paul Smit, afgestudeerd op de evolutie van het menselijk bewustzijn en filosoof. In de volksmond hebben we het dan over de mentale kater: je voelt je down, een beetje vlak in emotie en niet als jezelf. 

---

Maar in een wereld waar wijnglazen vaak gevuld blijven, begint een stille ontwikkeling. Steeds meer mensen kiezen voor een leven zonder alcohol. Wat veroorzaakt deze verschuiving? Zijn het gezondheidsredenen of persoonlijke groei en welzijn? Naast de mensen die tijdelijk een alcoholpauze inlassen, is er een groeiende groep die volledig alcoholvrij door het leven gaat. 

Waarom kiezen mensen voor een alcoholvrije lifestyle? 

Niet alleen voor Esther gaan de voordelen verder dan lichamelijke gezondheid. Ilse van Klinken (43) merkt dit ook. “Ik heb bakken energie, ik sport veel, en ik probeer mijn geluksstofjes uit de natuur te halen. Mijn dopamine en serotonine worden nu aangevuld door het zonnetje wat schijnt, door te sporten of door een lammetje wat ik zie huppelen. Door geen alcohol te drinken blijven deze nu in balans.” Deze fitheid en balans begon allemaal toen zij besloot een periode alcoholvrij door het leven te gaan.

Ervaringen
Ilse van Klinken en Frédérique van der Hoeven delen hun persoonlijke reis naar een alcoholvrij leven. Klik op de foto om hun verhaal te lezen. De verhalen werpen licht op de voordelen en uitdagingen van deze keuze, en laten zien hoe het dagelijks leven eruitziet zonder alcohol. 

Als journalist van deze productie wil ik een eigen perspectief toevoegen aan dit onderwerp. Zelf drink ik namelijk nog wel, maar ik ben me steeds bewuster van mijn alcoholgebruik en de effecten ervan. Daarom deel ik mijn verhaal als een derde kijk op een alcoholvrij leven.

---

IkPas: De Nederlandse variant van ‘Dry January’
Misschien is ‘Dry January’ wel een bekend begrip voor je. Maar wist je dat Nederland zijn eigen versie heeft? Genaamd: IkPas. Deze organisatie werkt samen met alle zesentwintig GGD ’s en tien verslavingszorginstellingen, en wordt ondersteund door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hun missie? Zij hopen gewoontepatronen te doorbreken en de voordelen van een alcoholvrije periode onder de aandacht te brengen. 

Naast ‘Dry January’ biedt IkPas iedere maand een nieuwe uitdaging aan. Dr. R.H.L.M. Bovens, onderzoeksleider van IkPas, legt dit uit: “Deelnemers kunnen op elk gewenst moment een challenge aanmaken voor een lengte van minimaal 28 dagen. Elke maand heeft IkPas een challenge met eigen namen: kort-droog in februari; fris de lente in maart; grote schoonmaak in april, enzovoorts.” Met deze campagnes wil IkPas je bewust maken van je alcoholgebruik en laten zien hoe je indirect je leefstijl kunt verbeteren. 

Klik hier om de grafiek te zien

Zo zie je maar weer, vanaf de start van IkPas is er een duidelijke stijging te zien in het aantal deelnemers die een periode alcoholvrij wil zijn. Het jaar 2024 geeft echter een vertekend beeld, vertelt Dr. Bovens. “Zoals je ziet, is het aantal deelnemers dit jaar aanmerkelijk lager. Dat komt omdat we dit jaar verspreid over het jaar campagnes voeren, ook voor de andere challenges.” Deze spreiding heeft invloed op de zichtbaarheid van ‘Dry January’, maar de voordelen van een alcoholvrije maand zijn nog steeds groot. Lichamelijke effecten van alcohol op je lichaam worden steeds duidelijker naarmate meer mensen een periode alcoholvrij door het leven gaan. 

---

Lichamelijke effecten van alcohol op je lichaam
Heeft ‘Dry January’ daadwerkelijk zin voor de deelnemers? Uit Brits onderzoek blijkt dat ‘Dry January’ wel degelijk effect heeft. Nadat de deelnemers een maand alcoholvrij zijn geweest, maakten zij daarna bewuster de keuze om wel of niet te drinken en hebben hierdoor minder alcohol gedronken. Dit laat zien dat ‘Dry January’ je wel degelijk bewuster maakt van de invloed van alcohol op je gezondheid. Misschien heb je zelf ook wel eens een alcoholvrije periode ingelast, maar begrijp je niet waarom het moeilijk is op te stoppen met je alcoholgewoonte?

Hier is een metafoor voor bedacht: “Ons brein is opgedeeld in drie categorieën: afdeling routine, hier werken vijftig mensen. Afdeling plezier, ook hier werken vijftig mensen en als laatste afdeling planning, ook wel je neocortex genoemd, hier werkt één persoon,” legt Paul Smit uit. Misschien begrijp je het nu. Zodra je besluit om te stoppen met alcohol drinken, lijkt het alsof de afdeling planning in je brein het moeilijk heeft om dit vol te houden. De andere honderd werknemers in je brein, die gewend zijn aan de oude gewoontes, overheersen die ene werknemer op de afdeling planning die probeert veranderingen door te voeren. Maar hiernaast zijn we super gevoelig voor sociale druk volgens Paul: “Ons brein is veel bezig met de vraag: val ik wel binnen de groep? Ben je met tien vrienden en negen bestellen er bier, en jij spa rood? Dan is dat heel moeilijk voor je brein. Dan neem je toch maar een biertje om toch die eenheid te voelen.” Als groepslid is het zelfbeeld namelijk afhankelijk van hoe de andere groepsleden reageren. Hierdoor kan je dus bang worden dat er negatief gereageerd wordt op jouw alcoholvrije keus. Wat de meerderheid van de groep op zo’n moment doet, is leidend voor de anderen. 
Benieuwd geworden naar meer tips and tricks over je brein? Scroll dan naar beneden voor de podcast met Paul Smit.

Naast bewustwording ervaren deelnemers en mensen die de alcoholvrije lifestyle bewandelen veel lichamelijke voordelen. Het Trimbos Instituut beschrijft meerdere lichamelijke voordelen die iemand merkt zodra deze kiest voor een alcoholvrije periode of langer. Als je stopt met alcohol verbetert je huid, voel je je fitter en scherper, omdat je slaapcyclus ook beter wordt. Hoe wel een ‘slaapmutsje’ misschien helpt om makkelijker in slaap te komen, val je door alcoholgebruik in een diepe slaap zonder in de remslaap terecht te komen, waardoor je vaak eerder en moe wakker wordt. 

Naast een betere slaapcyclus ervaar je mogelijk ook gewichtsverlies, omdat alcoholische dranken vaak veel calorieën bevatten. In een glas witte wijn bijvoorbeeld, zitten 101 calorieën. Drink drie glazen wijn, dan staat dit gelijk aan een cheeseburger van de McDonald’s.

Zodra iemand stopt met drinken, zal iemand geheid afvallen in gewicht, maar er is nog een visueel voordeel. Je huid verbetert. Gerard Hoohenkerk, hartchirurg in het HAGA Ziekenhuis in Den Haag, legt dit uit: “Zodra alcohol in je bloedvaten komt, zetten je bloedvaten uit. Ook de haarvaten in het gezicht, deze zijn vaak zichtbaar op de wangen en rondom de neus.” Door overmatig of frequent te drinken kunnen deze haarvaatjes permanent beschadigen. Daarnaast droogt alcohol uit en zorgt dit voor hoofdpijn, maar ook je huid droogt uit. Dit verlaagt de aanmaak van collageen, waardoor je sneller rimpels krijgt. 

Hart- en bloedvaten
“Door alcoholgebruik kan het gewicht toenemen, slechte voeding daarbij zorgt voor obesitas, wat indirect zorgt voor het dichtslibben van je aderen”, vertelt Gerard Hoohenkerk. Alcohol heeft ook invloed om het de werking van het hart: “Het hart is een spier, en chronisch alcoholgebruik heeft effect op de spiercellen in het hart. De dode hartcellen worden omgezet in lettekenweefsel, wat niet meer functioneert. Wat er dan gebeurt is dat de kamers in het hart niet meer goed functioneren, waardoor het bloed minder goed wordt doorgevoerd.”

---

---