Het leven kan soms hectisch zijn. Drukke schema’s en weinig tijd voor ontspanning lijken soms de norm. Het is daarom dat een groeiend aantal mensen kiest voor een Ayurvedische levensstijl. Hiermee proberen ze hun geest, hoofd en lichaam in balans te brengen. Het is een geneeskunde die in India is ontstaan jaren voor Christus. Hoe wordt deze traditionele en oude levensstijl in de huidige westerse samenleving toegepast? In deze productie kijken we naar hoe mensen met een ayurvedische levensstijl zoeken naar harmonie in een wereld die soms verre van harmonieus is.

Wat houdt Ayurveda in?

Ayurveda is een traditionele geneeswijze uit India. Het woord bestaat uit twee delen: ayur staat voor leven, en veda voor wetenschap. Samen betekent het dus de wetenschap van het leven (Maharishi Ayurveda, z.d.). Veel kennis over Ayurveda is jaren geleden opgeschreven in oude schriften. Hier haalt men tegenwoordig nog steeds haar kennis uit. Hoewel Ayurveda het meest heersend is in het oosten van de wereld, bestaan er hier in het Westen ook veel opleidingen die je Ayurveda aanleren. Na zo’n opleiding zou je bijvoorbeeld aan de slag kunnen als coach.

Het belangrijkste doel waar mensen naar streven binnen een ayurvedische levensstijl, is leven volgens jouw natuur. Door op verschillende vlakken van je leven te kijken wat het beste bij je past blijf je in balans en voel je je het gelukkigst. Sylvia van Enter is specialist in Ayurveda en heeft ook haar eigen praktijk waarin ze Ayurvedische coaching geeft. “Alles in het universum is opgebouwd uit vijf basiselementen: ether, lucht, water, vuur en aarde. Dus jij bestaat uit die elementen, maar ook bijvoorbeeld ook je eten. Door de hoeveelheid die van elk element aanwezig is wordt bepaald wie jij bent”. Als je bijvoorbeeld heel veel aarde elementen in je hebt dan zijn je botten wat zwaarder, loop je wat trager en gaat je metabolisme wat langzamer. Waarschijnlijk zullen voor de meeste mensen alle elementen bekend voorkomen, behalve ether. Ether wordt binnen de Ayurveda gezien als de drager van de vier andere elementen.

Als je begint met een ayurvedische levensstijl wordt bepaald welke elementen bij jou heersend zijn, dit wordt ook wel je dosha genoemd. Later in deze productie legt Sylvia meer uit over de drie dosha’s. Als je erachter komt welke elementen bij jou heersend zijn kan je je levensstijl hierop aanpassen en jezelf zo meer in balans brengen. Sylvia legt een voorbeeld hiervan uit: “Als je veel vuurelementen in je hebt ben je van nature vol energie. Als je je dan al een beetje opgefokt voelt is het niet slim om dan ook nog heel voeding tot je te nemen met veel vuur, zoals een curry. Als je wilt sporten is het op zo’n moment ook slimmer om aan wat yin yoga te doen in plaats van dat je gaat spinnen”. Het gaat dus echt om de balans van de elementen.

Het is hierbij heel erg belangrijk dat je kijkt naar jouw lichaam, en steeds opnieuw goed voelt wat je op dat moment nodig hebt. Elk lijf is anders en heeft een andere levensstijl nodig. “het lichaam heeft een heel groot zelf herstellend vermogen, als je bij een bepaald patroon merkt dat je er slechter door slaapt, je ontlasting er anders van wordt of andere klachten krijgt is het slim om daar mee te stoppen”, aldus Sylvia. Volgens haar leer je door een Ayurvedische levensstijl je eigen handleiding kennen.

Uitdagingen

Aangezien Ayurveda een traditionele Indiase geneeskunde is, zijn er bepaalde uitdagingen voor mensen in een Westerse samenleving. Toch ziet niet iedereen het als een uitdaging. Cielke Sijben, ayurvedisch therapeut, merkt bij zichzelf niet heel veel uitdagingen aan het volgen van een ayurvedische levensstijl. “Ik denk dat veel mensen altijd een excuus hebben waarom ze bijvoorbeeld niet vroeg op kunnen staan. Als je het echt wil kan je gewoon om 6 uur je wekker zetten, vaak is er niemand die je tegenhoudt behalve jezelf.” Toch beaamt ze dat het soms lastig kan zijn als je een ander levensritme hebt dan de mensen om je heen. “Soms snapt je omgeving niet helemaal wat je aan het doen bent. Ik geef weleens aan van ‘joh, ik wil best bij je komen eten, maar dan ga ik wel om negen weer naar huis want ik wil voor tienen in mijn bed liggen’. Ik voel me dan wel soms een partypooper omdat ik dan eerder naar huis ga. Dit zijn weleens moment waarop het lastig kan zijn om het voor jezelf door te zetten.”

Alle kennis die in India ontstaan is zijn door middel van sutras vastgelegd. Het zijn een soort korte teksten, je kan het vergelijken met mantra’s. Cielke heeft er tijdens haar opleiding tot Ayurvedisch therapeut veel mee te maken gehad. De teksten zijn volgens haar best interpretabel. Hierdoor kan je ze ook gemakkelijk vertalen naar het nu. “We leven hier natuurlijk niet op een berg in India, dus soms moeten sommige mantra’s aangepast worden.” Een goed voorbeeld hiervan is de zomer- en wintertijd. In zo’n sutra is daar niks over te vinden, want dat is echt iets van hier. Je moet het soms dus een beetje eigen maken, zodat het ook praktisch blijft. Dit erkent Sylvia ook. “Als je tot laat werkt en pas om 2 uur ’s nachts in je bed ligt is het natuurlijk niet verstandig om elke dag om 6 uur je wekker te zetten.”

Cielke snapt dat het soms lastig is om bij jezelf te blijven als je omgeving niet heel Ayurvedisch is. “Een mooi voorbeeld is op kantoor, als iedereen om je heen gaat lunchen heb jij misschien nog helemaal geen honger maar ga je toch mee. Of eet je bijvoorbeeld warme soep in plaats van een broodje uit de kantine.” Het is belangrijk om bij jezelf te blijven hierin, jij voelt je er immers beter door. “Misschien inspireer je juist nog wel je collega’s!”, aldus Cielke.

Sama dosha samagnisca sama dhatu mala kriyah prassanatmendriya manah svastha itya bhidhiyate.

Vertaling: “Hij/zij die in zich in zijn ware zelf bevindt, wiens Dosha’s (biokrachten) in balans zijn, wiens Agni (metabolisme) goed functioneert, wiens weefsels gezond zijn, wiens uitscheiding van afvalproducten goed is, wiens handelingen juist zijn, en wiens geest, ziel en zintuigen in extase zijn, hij/zij wordt gezien als iemand die in perfecte staat van gezondheid is.”

Bron: Ayurveda AGN

Tridosha: vatta, pitta en kapha

Alles is dus uit de vijf basiselementen opgebouwd. Hieruit kan je jouw dosha herleiden. We onderscheiden drie typen dosha’s: vatta, pitta en kapha. Deze elementen hebben veel invloed op je slaappatroon, metabolisme, uiterlijk maar ook je persoonlijkheid. Volgens Ayurveda is men in balans als ‘swashta’ bereikt is. Dit is dus als de tridosha in balans zijn (Nikam, 2023). Ayurvedisch coach Sylvia van Enter legt in de onderstaande drie elementen wat meer uit over de dosha’s. Als je erachter wilt komen welk dosha jij bent, raadt ze aan om hier samen met een coach of therapeut naar te kijken. “Je hebt veel testjes die online staan, maar vaak geven die juist de disbalans aan. Uiteindelijk gaat het natuurlijk erom of je in balans bent.”

Dosha vatta:

Dosha pitta:

Dosha kapha:

Een ayurvedische levensstijl

Liese Schram (32) heeft een Ayurvedische levensstijl. Nadat ze in een burn-out zat voelde ze dat ze haar leven anders moest gaan vormgeven. Via een vriendin van haar moeder kwam ze in aanraking met Ayurveda. Samen deden ze een pancha karma kuur in India, hierbij worden er verschillende behandelmethoden uitgevoerd om het lichaam te ontdoen van moeilijk afbreekbare afvalstoffen. Ze is hier een maand geweest en kwam hier tot rust. Na deze kuur volgde ze nog een yoga docente opleiding in India waarbij er ook Ayurvedische elementen aan bod kwamen. Eenmaal terug in Nederland voelde ze dat ze het roer helemaal om moest gooien.

Niet iedereen met een Ayurvedische levensstijl heeft dezelfde routine. Toch zijn er wel een paar elementen waaraan je kan herkennen dat iemand een Ayurvedische levensstijl heeft.

Om 6 uur ’s ochtends begint je dag. Dit is een tijdstip dat in de Ayurveda beschouwt wordt als de beste tijd om op te staan, het brengt een bepaalde energie met zich mee. Het is daarna belangrijk dat het ‘ama’ uit het lijf wordt verwijderd. Ama wordt letterlijk uit het Sanskriet vertaald als onverteerd. Het is eigenlijk een soort giftige ophoping. Het is daarom van belang dat je je tong schraapt in de ochtend, de laag die hierop zit wordt zo verwijderd. Ook is het van belang dat je vrijwel meteen na het opstaan naar de wc gaat. Sommige dingen gaan bij Liese al heel automatisch, zoals bijvoorbeeld het wassen van haar gezicht, oksels en benen.

Nadat haar ontbijt klaar is springt ze onder de douche en spoelt ze de olie van haar lijf. Ze doucht altijd eerst voordat ze gaat ontbijten. Liese eet bijna elke dag warme havermout, aangemaakt met wat kruiden. Dit verwarmt haar en past goed bij haar dosha.

In de ochtend doet Liese ook vaak nog wat yoga oefeningen. Dit is voor haar een fijne manier om haar lijf op te starten en al wat beweging te hebben voor de dag begint.

In onderstaande video zie je hoe Liese haar ochtendroutine uitvoert: