Door de jaren heen veranderd de populariteit van verschillende instrumenten in de muziek. De afgelopen 20 jaar is het gebruik van drums bijvoorbeeld best wat toegenomen. Terwijl bas en viool minder vaak gebruikt worden. Hoe ontstaat zo’n trend?

Ondanks de toename van drums in popbands is dit het enige instrument dat in bijna alle muziek te horen is. Of dat nu 20 jaar geleden was of nu. “Drums is het eerste waar je naar luistert, waar je iets bij voelt”, licht Pay Kolmüs toe; muziekjournalist en artiesten consultant. “Sinds de oertijd is de drum als hoofdinstrument gebruikt voor het maken van muziek of het overbrengen van boodschappen in de muziek. Het was ook een soort communicatiemiddel. Dat is meegenomen naar het nu, drum is je gevoel, je hartslag.”

Drums vervangt de basgitaar

Basgitaar daarentegen is minder populair geworden. De band A-ha had bijvoorbeeld in het jaar 2000, in drie van de vijf nummers een bas zitten en in 2020 was het in nog maar één nummer. Ook bij de Backstreet Boys was er in 2000, twee keer gebruik gemaakt van de bas en in 2020 helemaal niet meer.
“Je ziet dat de bas eigenlijk een beetje is vervangen is door de drums. Bas zorgt in principe ook voor ritme, net als drums. Vanwege bezuinigingen in de muziek is de bas daarom vervangen door drums. Het is een soort weggeschoven kindje.”
Dat is echter niet in elk nummer zo. Kolmüs zegt dat sommige bands nog altijd vaker gebruik maken van bas dan anderen: “De artiesten die écht verstand hebben van instrumenten zien dat bas nog steeds een cruciaal deel is van een goed nummer.”

Veelvoudig gebruik van elektronische geluiden in muziek

Elektronische muziek heeft maar een lichte afname meegemaakt, de drums daarentegen bleven stabiel. Eind jaren 70 begon het veelvoudig gebruik van elektronische muziek. Sindsdien is dit nauwelijks afgenomen. Tegenwoordig zit er in ongeveer 80% van alle muziek elektronische geluiden, volgens het Design Museum in Den Bosch.
Elektronische muziek ontstond tijdens de ontdekking van elektriciteit en elektronische mogelijkheden, legt de website onlineproduceren uit. De enorme hoeveelheid van mogelijkheden heeft de populariteit van elektronische muziek gestimuleerd.
Desondanks is er een lichte daling te zien bij gebruik van elektronica in nummers de afgelopen tien jaar. Bij bijvoorbeeld ‘The Pussycat Dolls’ hadden zij in het jaar 2010 vier van de vijf elektronische nummers en in 2020 waren dat er drie. Ook bij Keane waren het er in 2010 vier en in 2020 twee.

“Zonder instrument is het geen muziek”

“Muziek zijn trends. Mensen neigen vaker naar echte muziek, al zal dat altijd wel in golven blijven gaan. Net als in mode of in technologie denk ik dat er altijd wel golvende bewegingen zullen zijn waarbij mensen toch weer op zoek gaan naar iets authentieks. Het ligt er natuurlijk wel heel erg aan naar welk genre je kijkt. Bij bijvoorbeeld dancemuziek heb je sowieso al veel meer elektronica dan bij pop.”

“Ik denk dat het belangrijk is dat instrumenten altijd een onderdeel blijven spelen in de muziek. Dan is het een elektronisch programma dat iemand heeft gecreëerd achter zijn computer. En dan kun je het eigenlijk geen muziek meer noemen, maar dat is mijn mening”, aldus Kolmüs.

Verantwoording data

Om deze datavisualisatie te kunnen weergeven is onderzoek gedaan naar het instrument gebruik in tien verschillende bands. Het onderzoek focust zich op pop bands die 20 jaar geleden actief waren en nu nog steeds.
De dataverzameling is gedaan door gebruik van Spotify en AI. AI heeft suggesties gedaan voor pop bands die 20 jaar geleden actief waren en nu nog steeds. Verder is al het onderzoek handmatig werk.
Per band zijn vijf nummers per jaartal geanalyseerd om een steekproef te kunnen nemen van het instrument gebruik. De jaartallen geven een indicatie van de tijd wanneer het desbetreffende album ongeveer uit is gekomen. De keuze hiervoor is gemaakt omdat de artiesten niet ieder jaar een album hebben gepubliceerd. 
Daarnaast is het onderzoek begonnen met gitaar, bas, elektronisch en piano. Later in het proces werd geconcludeerd dat viool tevens een belangrijk instrument is in de muziek.