Al sinds de jaren zeventig is de gemiddelde leeftijd waarop vrouwen voor het eerst moeder worden in Nederland aan het stijgen. Zie grafiek: https://localfocuswidgets.net/616d95a452193. Inmiddels ligt het gemiddelde op 30 jaar. Tegelijkertijd is het aantal kinderen dat in 2020 werd geboren volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) met 168.681 geboortes sinds 1919 niet zo laag geweest.

Na de eeuwwisseling leek aan de stijging van de leeftijd een eind te zijn gekomen. Toen lag de leeftijd bij het eerste moederschap een tijdlang op 29,4 jaar (CBS 2019a). Vanaf 2014 worden vrouwen echter weer steeds later moeder. De stijging van de leeftijd heeft verschillende oorzaken volgens sociologe Anne Roeters. “Sinds de jaren tachtig zijn er steeds meer vrouwen hoger opgeleid, dit heeft als gevolg gehad dat ook steeds meer van die vrouwen zijn gaan werken of meer zijn gaan werken. De hoger opgeleide vrouwen hebben vaak banen met doorgroeimogelijkheden die veel tijd en energie kosten, dat is moeilijk te combineren met kinderen.” Jonge vrouwen combineren hun opleiding meestal niet met het moederschap en na hun opleiding willen ze vaak eerst gaan werken. Hoogopgeleide vrouwen beginnen dan ook later aan kinderen dan vrouwen met een lager opleidingsniveau. Van de generatie geboren in 1980 was 69% van de laagopgeleide vrouwen op 30-jarige leeftijd moeder, van de middelbaaropgeleiden was dat 55% en van de hoogopgeleide vrouwen 32%.

Er zijn steeds meer vrouwen bij die helemaal geen kinderen krijgen. Zie grafiek: https://localfocuswidgets.net/618013e9d2487. Van de generaties vrouwen geboren tussen 1955 en 1975 is rond de 18% kinderloos. Bij de vrouwen die geboren werden tussen 1935 en 1945 was dat nog 11%. Het gemiddeld kindertal per vrouw is gedaald, van 1,79 in 2009 naar 1,57 in 2019. Aangenomen wordt dat dit in de toekomst nog weer wat zal stijgen tot 1,70, omdat een deel van de huidige kinderloze vrouwen waarschijnlijk alsnog moeder wordt. Het vaakst hebben moeders twee kinderen.

De stijgende leeftijd staat in verband met het dalende aantal kinderen dat er wordt geboren. Het uitstellen van kinderen blijkt in de praktijk namelijk tot ongewenste kinderloosheid te leiden. Dit overkomt steeds meer vrouwen. Twintig procent van de volwassen Nederlandse bevolking is kinderloos. Het merendeel daarvan, tachtig procent, is per ongeluk zonder kinderen geëindigd. Frank Broekmans, hoogleraar voortplantingsgeneeskunde aan het UMC Utrecht, vertelt aan Trouw dat veel vrouwen zich niet realiseren hoeveel moeilijker het kan zijn om zwanger te worden als je ermee wacht. “De ideale leeftijd voor vrouwen om kinderen te krijgen ligt rond de vijfentwintig. De grootste kans om minimaal één kind te krijgen, heb je als je voor je negenentwintigste begint.”

Het feit dat vrouwen later moeder worden en dat ook veel vrouwen helemaal geen moeder worden, heeft ook te maken met normen en waarden die samenhangen met opleidingsniveau. “Over het algemeen hebben hoger opgeleiden meer progressieve normen en waarden. In die kringen is het meer geaccepteerd is om op latere leeftijd moeder te worden of om helemaal geen kinderen te krijgen. Het wordt net zo belangrijk gevonden dat een vrouw een goede baan heeft als dat ze moeder wordt”, vertelt Anne Roeters. Onder hoogopgeleide vrouwen is het aandeel dat uit eigen keuze of ongewenst geen kinderen krijgt dan ook groter dan onder lager opgeleide vrouwen. Van de hoogopgeleide vrouwen geboren in 1970 had 21% geen kinderen op 45-jarige leeftijd, van de middelbaaropgeleiden was dat 18% en van de laagopgeleiden 15%.

Verantwoording: De data van de stijgende leeftijd waarop vrouwen moeder worden en de data van het dalende kindertal zijn verzameld via de open data van het CBS: https://opendata.cbs.nl/statline/#/CBS/nl/dataset/37422ned/table