Met 1,6 miljoen werkenden die volgens TNO kampen met burn-outklachten, is de behoefte aan een holistische benadering van gezondheid en welzijn groter dan ooit. Steeds meer mensen zoeken naar manieren om balans te vinden in hun leven, vaak door natuurlijke levenswijzen te omarmen. Eén van deze eeuwenoude benaderingen is Ayurveda, de traditionele geneeskunde uit India. Maar hoe past Ayurveda binnen de Westerse maatschappij? In deze productie onderzoeken we hoe mensen een ayurvedische levensstijl integreren in hun dagelijks leven.

Wat is ayurveda

Ayurveda is een traditionele geneeskunde uit de inheemse Indiaanse cultuur. Het begrip komt uit het Sanskriet en is een combinatie van twee woorden ‘ayus’ (leven of lange levensduur) en ‘veda’ (kennis of wetenschap). Ayurveda biedt richtlijnen voor gezondheid door te focussen op voeding, lichaamsbeweging, stressmanagement en slaap met als doel het lichaam in balans te brengen. Ook speelt de leer van de drie dosha’s een belangrijke rol.

Ayurveda focust zich op balans. Frederieke Couvee is ayurveda lerares en heeft ook haar eigen praktijk waarin ze ayurvedische coaching geeft. ‘’Ayurveda is een oceaan van kennis. Het gaat om gezondheid, genezing, maar vooral om preventie. Om deze balans te vinden, zijn er allemaal regels en richtlijnen.’’

“Ayurveda is een oceaan van kennis”

Dosha’s

Het universum bestaat volgens de gezondheidsleer uit vijf basiselementen: ether, lucht, water vuur en aarde. ‘’Ook wij bestaan uit deze elementen.” Deze elementen zijn weer terug te zien in de dosha’s. Er zijn in totaal drie dosha’s; Vata, Pitta en Kapha. Dit zijn de biologische krachten die volgens ayurveda de fysiologie en psychologie van een individu beïnvloeden. De dosha’s bestaan uit twee elementen. Deze elementen hebben veel invloed op je slaappatroon, metabolisme, uiterlijk maar ook je persoonlijkheid

Vata is samengesteld uit lucht en ether.  Deze dosha wordt ook wel beschouwd als de koning van de dosha’s omdat het de beweging in ons lichaam vertegenwoordigt. ‘’Vata zorgt voor al je gedachten, maar ook het kloppen van je hart.’’ Vata heeft een grote invloed op de andere dosha’s, dus als het lichaam teveel vata ontwikkeld kan dat ervoor zorgen dat het lichaam uit balans raakt.

Pita is samengesteld uit vuur en water. Deze dosha is verantwoordelijk voor de spijsvertering, stofwisseling en lichaamstempratuur. ‘’Een Pita persoon kan heel goed orde en structuur houden in het leven, maar raakt ook wat sneller geïrriteerd.’’ De persoonlijkheid van mensen met een Pita staan bekend om hun vriendelijke gedrag en leiderschap kwaliteiten.

Kapha is samengesteld uit aarde en water. Deze dosha vertegenwoordigt de structuur en stabiliteit van het lichaam. ‘’Met Kapha ben je vaak zacht, het waterelement geeft zachtheid, stabiliteit, maar geeft ook de neiging om soms wat luier te zijn.’’

‘’Het hebben van de dosha’s geeft bepaalde talenten, maar ook schaduwkanten.’’ Om erachter te komen wel dosha bij jou overstijgt is het volgens Frederieke heel belangrijk om met elke dosha een relatie aan te gaan.

Uitdagingen

Omdat ayurveda een Indische geneeskunde is, en hierdoor niet voor iedereen bekend is, kan het voor bepaalde uitdagingen zorgen. Lot is ayurvedisch coach en ervaart zo nu en dan uitdagingen binnen haar ayurvedische levensstijl. “Ik weet dat het volgen van een routine en trouw blijven aan mijn ayurvedische adviezen belangrijk zijn om in balans te blijven, maar er zijn altijd verleidingen en uitdagingen. De winter zorgt bijvoorbeeld voor vermoeidheid en de feestdagen zijn gevuld met veel en vaak toch wel ongezond eten. Soms lukt het dan niet om het vol te houden of kies ik bewust ervoor om even niet bezig te zijn met ‘in balans blijven’ maar vooral wil genieten.’’ Toch weet ze dat ze altijd weer kan terugvallen op haar ayurvedische levensstijl. “Na een periode zoals de feestdagen, waarin ook de routine een beetje is verwaterd, kan ik dan met kleine stapjes weer terugkomen tot de routine die goed voor me werkt.’’

Frederieke beaamt dat het soms lastig is om de routine vast te houden. ‘’Soms heb ik ook een periode waarin ik iets minder in het ritme zit. Maar ik vind het altijd weer terug.’’ Het vasthouden van het ritme is nu wel makkelijker dan toen ze twintig jaar geleden begon met ayurveda. “Waar ik in het begin de druk voelde om alles perfect te doen, is dat nu verdwenen. Dat heeft me een stuk milder gemaakt.”

Ayurveda in de westerse samenleving

Ayurveda werd in de 17^e eeuw geïntroduceerd in Europa. Vanaf dat moment heeft de traditionele geneeskunde zich steeds meer verspreid. Dit leidde tot de erkenning van de World Health Organization in 1982. Nu ayurveda al heel wat jaar wordt toegepast in de westerse samenleving, heeft het ook een eigen draai gevonden. In India ligt de kracht bij de verbondenheid met de traditie. Veel van de inhoud van oude geschriften zijn onbekend voor westerlingen, maar voor Indiërs deel van hun cultuur. Ook is het wettelijk kader voor de uitvoering van de ayurvedische therapieën minder streng. De Europese ayurveda richt zich meer op levensomstandigheden, gevoelens en behoeften. Doordat veel westerlingen niet de volledige tradities kennen binnen ayurveda zoals ze die wel kennen in India, wordt ayurveda ook anders uitgevoerd in het westen. Westerlingen nemen vaak losse elementen over zonder diepere spirituele en religieuze componenten die in India een integraal onderdeel zijn van de leer. Zo is de focus op voeding, zoals het drinken van water met citroen in de ochtend, het gebruik van kruiden in veel huishoudens ingeburgerd. “Veel van de mensen in het westen nemen voornamelijk het praktische deel over van ayurveda’’, vertelt Frederieke. Dit ziet ze ook bij haar studenten die starten met de ayurvedische opleiding. “In het begin richten ze zich vaak vooral op voeding, maar naarmate de opleiding vordert, ontdekken ze hoe diepgaand het psychologische en spirituele aspect ervan is.”

Portret

Frederieke Couvee is ayurveda lerares en heeft al twintig jaar een ayurvedische levensstijl. Toen ze begin twintig was kwam ze in aanraking met ayurveda. Ze besloot een opleiding over de holistische geneeskunde te volgen. ‘’Toen ik begon met de opleiding ging ik nog veel uit en leefde ik best ongezond. Ik was eigenlijk niet in balans.’’ Naarmate de opleiding vorderde, paste ze kleine rituelen toe in haar dagelijkse routines. ‘’Ik begon met warm water drinken, en daarna ging ik mijzelf iedere ochtend oliën en ademhalingsoefeningen doen.’’  Langzamerhand verdwenen alle slechte gewoontes bij Frederieke en namen plaats voor ayurvedische gewoontes.

In het onderstaande portret volgen we Frederieke in haar ayurvedische ochtendroutine.