Nog ruim een jaar wachten tot het WK 2026 in de VS, Mexico en Canada losbarst. Hoewel wij natuurlijk hopen dat Oranje de beker mee naar huis neemt, zal de hunkering naar succes bij onze buren aan de andere kant van het kanaal minstens even groot zijn. De eerste en laatste keer dat de Engelsen het WK wonnen was namelijk in 1966. Dit terwijl ze het voetbal meer dan eens claimen als ‘hun’ spel.
Enigszins rechtmatig is die claim wel, maar kijkend naar alle buitenlandse invloeden in de Premier League rijst de vraag: Hoe Engels is het Engelse ‘voetbalhuis’ nou echt?
‘Football’s coming home’ zal in de zomer van 2026 ongetwijfeld door de Amerikaanse, Mexicaanse en Canadese straten schallen. Het nummer werd in het kader van het EK 1996 in Engeland uitgebracht en wordt sindsdien elk eindtoernooi luidkeels en vol hoop gezongen door de Engelse fans.
Hoewel volgens historici het Chinese leger al in de derde eeuw voor Christus een vorm van voetbal als training gebruikte, moeten we de Engelsen toch enige credits geven. Zo werden aan het begin van de 19e eeuw door Engelse privéscholen regels als de buitenspelregel bedacht. Daarnaast werd in 1863 de eerste voetbalbond ter wereld opgericht in de vorm van The Football Association, vandaag de dag nog steeds de Engelse voetbalbond.
Ook de oudste professionele club komt uit Engeland: Notts County FC werd opgericht in 1862. Tegenwoordig speelt de ploeg uit Nottingham op het vierde niveau van de Engelse voetbalpiramide. Ook volgens sporthistoricus Jurryt van de Vooren is Engeland de bakermat van het moderne voetbal.
‘De eerste interland die ooit gespeeld is in de geschiedenis van het voetbal is tussen Engeland en Schotland geweest. Daarna komen Ierland en Wales erbij. In vaktermen heet dat de Home Nations, net zoals bij rugby. Van daaruit is het voetbal als georganiseerde sport zoals we het nu kennen de hele wereld over gegaan. Het voetbal zoals wij het kennen is qua regels een Engels verschijnsel’
Discussie
Buiten deze historische feitjes is er in voetbalminnend Engeland discussie over de Engelse voetbalidentiteit. De Premier League, het hoogste Engelse voetbalniveau, wordt overspoeld door buitenlandse spelers. In aanloop naar het EK 2024 sprak toenmalig bondscoach Gareth Southgate van Engeland hier zijn zorgen over uit, iets wat hij in 2018 ook al eens had gedaan. Volgens hem zou het teruglopend aantal Engelsen in de Premier League op de lange termijn een negatieve invloed hebben op het nationale elftal. Van de Vooren is het hier overigens niet gelijk mee eens.
‘Dat zou ogenschijnlijk heel logisch zijn. Als je dat echt heel goed zou onderzoeken zou er een verband kunnen zijn, maar het zou mij niet verbazen als er helemaal geen rechtstreeks verband is. Als je een goede voetbalbond hebt met een goed beleid in het stimuleren van voetbal op scholen en in het amateurvoetbal, dan valt dat misschien wel erg mee en maakt het niet uit in welke competitie een speler terecht komt’
Afgelopen jaar was er overigens weer een stijging van het aantal Engelse spelers in de Premier League. Waar de jaren ervoor het aantal Engelse spelers bijna nog nooit zo laag was, maakten afgelopen seizoen 185 Engelse spelers minuten op het hoogste niveau. Ruim dertig meer als in het seizoen 2018/2019 wat het ‘minst’ Engelse seizoen in de afgelopen twintig jaar was. Vanaf dat seizoen schommelt het aantal Engelsen per jaar. Southgate stopte overigens na de verloren EK-finale tegen Spanje en werd vervangen door Thomas Tuchel. Juist ja, een Duitser.
Bij aanvang van het seizoen 2022/2023 werd bekend de Premier League-clubs vijf keer mochten wisselen en maximaal negen spelers plaats mochten nemen op de bank. Het vijf keer wisselen werd al eens ingevoerd in het seizoen 2019/2020 als reactie op de coronapandemie. In tegenstelling tot verschillende andere competities ging dit aantal hierna terug naar drie.
Een positieve invloed op het aantal Engelsen had dit niet direct. Er kwamen negen Engelsen minder als het seizoen ervoor binnen de lijnen. Volgens Van de Vooren heeft het afnemend aantal Engelsen in de Premier League ook te maken met het feit dat voetbal in zijn algemeen steeds mondialer wordt en voetballers vaker buiten eigen land gaan spelen.
‘Wat Engeland meemaakt, dat hebben ze in Italië en dat hebben ze in Nederland. Dus dat is zeker waar. Dat is eenmaal het gevolg dat dat hele sport gewoon steeds mondialer wordt. Er zijn meer landen lid van de FIFA dan van de Verenigde Naties.’
The Three Lions
Terug naar de claim van Southgate: heeft het aantal Engelsen in de Premier League een negatieve werking op het nationale team? Kijken in de toekomst is lastig, maar kijken in het verleden kan wel. Kijkend naar de noteringen van The Three Lions, zoals de bijnaam van het nationale team luidt, op de FIFA-wereldranglijst valt toch iets op.
(De lijnen in de visualisatie geven eindtoernooien aan waar Engeland aan meedeed. Het EK 2008 ontbreekt dus, omdat ze zich toen niet wisten te kwalificeren.)
Zo is er in het seizoen 2007/2008 een forse daling te zien in het aantal Engelse speler in de Premier League. In dat seizoen speelden er zestien spelers minder dan het seizoen ervoor. Na dit seizoen was Engeland terug te vinden op de veertiende plek op de wereldranglijst, de op één na laagste notering in de afgelopen twintig jaar. Voordat deze ranking bekend werd gemaakt vond het EK 2008 plaats, waarvoor de Engelsen zich niet wisten te kwalificeren.
Dit patroon herhaalt zich een paar jaar later. In het seizoen 2013/2014 speelden er 157 Engelsen minimaal één wedstrijd in de competitie, een daling van dertien spelers ten opzichte van het seizoen ervoor. Engeland was in de zomer van 2014 terug te vinden op de twintigste plaats op de FIFA-wereldranglijst, dit was de laagste notering de afgelopen twintig jaar. Vlak voordat deze ranking werd gepubliceerd vond het WK 2014 plaats. De Engelsen werden op dit toernooi uitgeschakeld in de groepsfase. Ze werden laatste in een poule met Costa Rica, Uruguay en Italië.
Ups & downs
Daartegenover moet worden gezegd dat Engeland een redelijk goed WK 2018 kende. Ze verloren de troostfinale weliswaar van België, maar een vierde plaats is natuurlijk zo slecht nog niet. Ook kende het toernooi met Harry Kane een Engelse topscorer die destijds nog voor Tottenham Hotspur speelde. Het leverde The Three Lions de zesde plaats op de wereldranglijst op, terwijl er dat seizoen slechts 157 Engelse spelers minuten maakten in de competitie.
Een seizoen later was het absolute dieptepunt wat betreft Engelsen in de Premier League. Slechts 152 spelers mochten hun opwachting maken dit seizoen. In de zomer van 2019 stond Engeland vierde op de wereldranglijst, een respectabele notering. Er was geen eindtoernooi in de zomer van 2019.
Vanaf het seizoen 2019/2020 stijgt het aantal Engelsen in de Premier League met kleine ups en downs. Vanaf 2019 valt daarnaast ook op dat Engeland telkens terug te vinden is in de top vijf van de wereldranglijst.
Harry Kane legt aan voor een penalty op het WK 2018. Bron: Voltmetro – Wikipedia Commons
De ‘meest Engelse’
“Met het blote oog zie je nog steeds veel meer dan data kan vertellen’’, zo sprak Rafael van der Vaart eens. Daar heeft hij een punt, voetbal wordt natuurlijk gespeeld op het veld met een ronde bal en twee teams van elf spelers (om maar wat clichés uit de kast te trekken.) Toch blijft de vraag welke club het ‘meest Engels’ is een interessante. Kijkend naar het afgelopen seizoen is het antwoord op die vraag… Newcastle United!
Newcastle-coach Eddie Howe bracht afgelopen seizoen negentien landgenoten binnen de lijnen. Hiermee staat Newcastle stipt op nummer één in het lijstje met de meeste Engelsen. Newcastle United eindigde zevende in de competitie. Opvallend is dat het lijstje twee degradanten telt. Sheffield United en Luton Town wisten zich niet te handhaven en degradeerden naar de Championship. Met Chelsea kent de lijst één club van de traditionele Big Six.
Dan naar de ‘minst Engelse’ club. Marco Silva, de Portugese coach van Fulham, liet slechts twee Engelse spelers voor de Londense club spelen. Harrison Reed mocht 27 keer opdraven, terwijl Tosin Adarabioyo het met twintig optredens moest doen. Daarnaast heeft ook deze lijst met Tottenham Hotspur één Big Six-team.
De rest van The Big Six zijn geheel tegen hun nature in terug te vinden in de middenmoot. Manchester City telde acht Engelse spelers, hetzelfde aantal geldt voor Arsenal. De inmiddels vertrokken Jürgen Klopp gebruikte negen Engelsen bij Liverpool. Erik ten Hag liet afgelopen seizoen tien Engelsen spelen voor Manchester United.
Overschatting
Hoewel Southgate dus geen bondscoach meer is zal hij met genoegen kijken naar het stijgend aantal Engelsen in de eigen competitie. De Premier League is qua spelers weer bijna net zo Engels als zo’n twintig jaar geleden. Echter overschatten de Engelsen zich volgens Jurryt van de Vooren gruwelijk in hoe Engels het Engelse voetbal, en voetbal in het algemeen, nou écht is.
‘Ze overschatten zichzelf aanzienlijk. Omdat er natuurlijk ook heel veel buitenlandse spelers zijn, maar ook omdat er heel veel mensen in Engeland wonen die uit een van de Gemenebestlanden komen. Uit India, Bangladesh of wat dan ook. Dus die hebben ook weer invloed op hoe het Engels is.’
Hij trekt vervolgens de vergelijking met de Olympische Spelen.
‘De Olympische Spelen zijn ook niet meer Grieks, omdat ze in 776 voor Christus voor de eerste keer in Olympia werden gehouden. In Griekenland zeggen ze zelf ook dat ze de bakenmat zijn van de Olympische Spelen. Dat is waar, maar dat wil niet zeggen dat de Olympische Spelen nog steeds een Grieks evenement zijn. Als ze in Engeland zichzelf proberen wijs te maken dat voetbal nog steeds een Engelse sport is, dan vind ik dat heel leuk voor ze. Ik hoop dat ze er nog veel liedjes over zingen, want dat kunnen ze veel beter dan wij. Voetbal is echter van de wereld en de wereld is van iedereen.’
DATAVERANTWOORDING
Premier League
De data over het aantal Engelsen in de Premier League en bij de clubs zijn afkomstig van de website van de Premier League zelf. Hierbij zijn enkel spelers meegeteld die minimaal één wedstrijd hebben gespeeld in het desbetreffende seizoen. Sommige spelers kwamen voor verschillende clubs in actie, bijvoorbeeld door een transfer in de winter.
Het seizoen 2023/2024 is als uitgangspunt genomen omdat het huidige seizoen nog loopt. Om een ontwikkeling te laten zijn is er vanaf dit seizoen twintig seizoenen teruggerekend om zo een verloop te laten zien, en de data toch enigszins beknopt te houden.
In de gebruikte data worden spelers met een dubbele nationaliteit gekoppeld aan het nationale team waarvoor ze bijvoorbeeld interlands hebben gespeeld. Dat land wordt in de telling gehanteerd als hun ‘voetbalnationaliteit’. Zo wordt Nottingham Forrest-back Ola Aina als Nigeriaan geteld omdat hij voor dat land zijn interlands speelt terwijl zijn wieg in Londen stond. Andersom wordt de door Arsenal van Chelsea gehuurde aanvaller Raheem Sterling als Engelsman geteld terwijl hij in de Jamaicaanse hoofdstad Kingston werd geboren.
Prestaties Engeland
De FIFA-wereldranglijst wordt berekend op basis van de relatieve teamsterkte, het belang van de wedstrijd, het resultaat en het verwachte resultaat. Overwinningen in belangrijke wedstrijden leveren meer punten op dan in vriendschappelijke duels, en afwijken van het verwachte resultaat kan extra punten opleveren of ervoor zorgen dat punten verloren gaan. De data zijn rechtstreeks afkomstig van de FIFA zelf.
