Een student van Bulgaarse afkomst komt een kleine flat in Amstelveen binnen. Ze heeft een sjaal om en een zwarte jas aan. Haar zwarte haar hangt los en valt tegen haar schouders.
Ze stapt de lift in en stijgt naar de derde etage. Met een korte “bing” gaan de deuren van de lift open. Rechts is een rij met deuren die uitkomen op het lange balkon waarop ze nu staat. Drie deuren verder haalt ze haar sleutels uit haar zak.
Er is iets droevigs aan haar, waarvan een buitenstaander niet precies zou kunnen zeggen waar dat aan af te lezen is.
Als ze eenmaal in de kleine hal van haar gedeelde woning staat, hangt ze haar jas op en opent de deur van de woonkamer.
“Zhanetta!? Hoe gaat het met je? Hoe was je stage vandaag?”
“Goed! Dank je dat je het vraagt. Sorry, ik moet even bellen, dus ik zie jullie later.”
Snel loopt ze de trap op en opent WhatsApp om een vriendin van haar te bellen. Ze zet haar telefoon tegen haar oor terwijl ze de deur van haar slaapkamer opent.
“Meid, wil je alsjeblieft aan de lijn blijven? Ik voel me verdrietig. Ik wil gewoon mijn familie knuffelen en in mijn eigen taal praten. Op mijn werk spraken mensen Italiaans, Spaans, Engels en Nederlands en ik probeerde alles te begrijpen, maar aan het eind van de dag mis ik gewoon heel veel dingen.”
Ze start een lang gesprek met haar vriendin, die ook in Nederland woont maar afkomstig is van Aruba. Op haar bed in haar kleine kamer met zwarte muren in Amstelveen, ver weg van Bulgarije.
Het is de vriendin die ze altijd opbelt als ze zich op deze manier overweldigd voelt. Zij begrijpt haar het beste van haar vrienden, omdat ook zij ver weg is van haar familie. Het land dat Zhanetta ooit haar thuis noemde, is dat niet meer, en dat doet vaak nog steeds heel veel pijn.
Drie jaar woont ze nu al in Nederland, om zo een betere toekomst te hebben. Drie jaar waarin veel is gebeurd en die allemaal begonnen met haar zestienjarige zelf, die de procedure startte om in Nederland te komen studeren.
Al haar vrienden en familie wisten toen al dat ze zou gaan, maar nog niet dat het voor altijd zou zijn. Zelf had ze dit allang bedacht, maar vertelde dit pas een paar weken voordat ze vertrok. De reactie van haar ouders blijft haar het meest bij. Ze was thuis en had tegen haar ouders gezegd dat ze met hen wilde praten.
“Ik kom niet terug als ik klaar ben met studeren in Nederland. Misschien blijf ik daar niet wonen, maar ik kom niet meer terug naar Bulgarije.”
Zhanetta zat op de bank met haar ouders naast zich. Het bleef een paar seconden stil.
“Wat bedoel je, je komt niet meer terug?”
“Ik wil niet wonen in dit land. In het buitenland heb ik veel meer kansen.”
Het gezicht van haar moeder straalt opeens stress uit, en als ze naar haar vader kijkt, lijkt hij heel ongemakkelijk. Hij blijft stil als zijn vrouw begint te ratelen over hoe Zhanetta dit hen aan kan doen.
“Wie gaat er dan voor ons zorgen als we oud zijn?! En wat als je een vriendje krijgt? Gaan we die dan nooit ontmoeten?! En onze kleinkinderen, gaan we die dan ook nooit zien?!”
Zhanetta probeert haar moeders reactie weg te lachen en slaat een arm om haar heen.
“Het komt helemaal goed, mam. Ik blijf jullie gewoon zien. Ik kom jullie opzoeken, jullie kunnen mij opzoeken, en we kunnen bellen.”
Dan begint haar moeder te huilen, waarna haar vader opstaat en de kamer uit loopt. Zhanetta troost haar terwijl ze haar eigen gevoelens weglacht. Liever uit ze die niet, maar ze zitten er wel. Vooral op avonden als die in Amstelveen, als ze belt met haar vriendin uit Aruba.
Haar moeder die haar vraagt hoe ze dit hen aan kan doen, en haar vader die stil de kamer verlaat. Het zijn echo’s die schuldgevoelens opbrengen. Haar familie voelt niet echt meer als familie. Over het algemeen spreekt ze haar moeder één keer in de week en haar vader één keer in de vier maanden.
Alle vrienden die ze had toen ze wegging uit Bulgarije, spreekt ze niet meer. De plek die ooit thuis was, is dat niet meer. En tot op zekere hoogte wist ze ook dat relaties niet hetzelfde zouden zijn na het weggaan. Het besef van hoe heftig de consequenties van een beslissing zijn, komt vaak pas als de consequenties daadwerkelijk daar zijn.
Drie jaar geleden, in 2022, nam ze afscheid van het leven in Bulgarije. Haar beste vriendin, goede vriend, een aantal nichten en neven, een vriend die ook in Nederland ging studeren, en haar ouders waren met haar op het vliegveld.
De twee vrienden waren bij haar blijven slapen in Plovdiv, waar Zhanetta een kamer had in het centrum. De avond ervoor bestond uit bordspelletjes, muziek luisteren en cadeautjes die de twee hadden meegenomen voor haar.
Haar vrienden probeerden haar die avond op te vrolijken en er werd veel gelachen en luid gezongen. Beiden hadden trieste ogen met een masker dat dit zoveel mogelijk verborg. Soms, als er een heel vrolijk nummer opstond, werden er toch tranen weggeveegd. Vooral als het besef kwam dat er wel wat stond te gebeuren.
Zhanetta’s vrienden wilden niet dat ze ging. Vooral haar beste vriendin voelde zich in de steek gelaten. Er werden opmerkingen gemaakt over dat ze bepaalde dingen nooit meer zouden kunnen doen. Een avond als deze — met z’n drieën lachen, zingen en praten — zou niet meer voorkomen.
Twee grote koffers nam Zhanetta mee naar het vliegveld. Twee koffers met al haar spullen van het thuis dat ze nu voorgoed zou verlaten. Haar ouders pikten de drie op bij Zhanetta, en na een twee uur durende autorit kwamen ze aan op het vliegveld van Sofia.
De check-inbalies waren al geopend. Zhanetta tilde de eerste koffer op de bagageband.
“Dat is echt te zwaar,” zei de man achter de balie. “Meisje, weet je hoeveel gewicht je koffer mag hebben? 23 kilo, en jij hebt 27,3 kilo. Heb je een kind in je tas of zo? Wat de fck?”*
Zhanetta schrikt van zijn reactie en tranen schieten in haar ogen.
“Oh, sorry, ik verhuis naar een nieuw land en ik weet niet wat ik moet doen en sorry…”
De man achter de balie onderbreekt haar.
“Oké, ik snap het. Je mag gaan zonder extra kosten. Komt goed.”
Dit was een goed moment, en ze lachte dan ook vrolijk toen ze hem bedankte en zich omdraaide naar haar familie en vrienden. Het geluksmomentje verdween uit het zicht. Verdrietige blikken waren op haar gericht.
Haar hart breekt. Ze moet nu door het poortje, door naar de douane. Het is echt tijd om afscheid te nemen. Het broertje van Niko, de jongen die ook naar Nederland vertrok, begint te huilen. Haar beste vriendin begint te huilen, en de knuffels en afscheidsgroeten lijken lang te duren.
Ze wil niet huilen, want dit is haar keus en ze wil sterk lijken. Dan gaat ze door het poortje, de roltrap op, en als ze terugkijkt, ziet ze hoe verslagen iedereen is. De houding, gezichtsuitdrukking en tranen vertellen genoeg.
Verdriet overspoelt haar. Haar familie verdwijnt uit het zicht, gedachten razen door haar hoofd.
“Wat doe ik deze mensen aan? Wat als ik ze nooit meer zie? Wat als ze iets overkomt en ik er niet op tijd kan zijn?”
Haar moeder heeft een ongeneeslijke ziekte en ze gaat vooral daar naartoe met haar gedachten. Tijdens de vliegreis huilt ze tegen het raam. Oortjes in, muziek op, wachtend op het einde van de vlucht.
En de gedachten die door haar hoofd gaan, gaan over de keuze die ze heeft gemaakt.
“Was dit de juiste keuze? Ga ik er spijt van krijgen? En als ik dan spijt heb en terugga, wat dan? Kan ik dan nog wel terug?”
De verdrietige gezichten van haar familie en vrienden komen voorbij en schuldgevoel komt naar boven.
“Wat doe ik deze mensen aan?”
De keuze die ze maakte had zijn tol. En hoewel ze een soort begrip had van wat die tol zou zijn, viel het — daar in het vliegtuig — allemaal een stuk zwaarder dan ze had voorzien.
Ze verloor bijna al haar vrienden uit Bulgarije sinds haar aankomst in Nederland. Met twee heeft ze nog steeds contact. Een paar maanden na haar aankomst op Schiphol was het haar beste vriendin die een einde maakte aan hun vriendschap.
December 2022, zittend op het enige meubilair dat ze had — een matras op de vloer in haar verder lege appartement. Ze kreeg een berichtje waarin stond hoe haar beste vriendin zich onveilig voelde in haar nieuwe relatie.
Het was al de zoveelste keer, en Zhanetta begon dan ook te zeggen dat het beter was als haar vriendin de relatie zou beëindigen. Dan komt er nog een berichtje binnen, waarin staat dat Zhanetta een slechte invloed heeft.
De vriend van haar beste vriendin stuurt dit en heeft het over dat ze nu in een drugsland woont en dingen zegt die niet waar zijn, zoals het benoemen van de slechte invloed die hij heeft. Er ontstaat ruzie en Zhanetta geeft op een gegeven moment aan dat ze niet gaat toekijken hoe het leven van haar vriendin op deze manier wordt aangetast.
De vriendschap wordt op pauze gezet en het komt ook niet meer goed tussen de twee. Het is een dieptepunt, daar in de koude laatste maand van het jaar. Geen beste vriendin meer, met daaromheen nog meer wankelende vriendschappen, ver weg van haar familie. De lege kamer slokt haar op in eenzaamheid.
Drie jaar later, als ze op bed zit in haar kamer in Amstelveen, pratend over haar gevoelens met haar vriendin uit Aruba, is die eenzaamheid een stuk minder.
De vrienden die ze in Nederland heeft, ziet ze nu als haar familie. Maar de moeilijkheid van wat ze verloren is toen ze wegging uit haar eigen land, is nog steeds daar en gaat ook niet meer weg.
Ze is gelukkig, maar de zwaarte van haar keuze blijft.