In een stad als Utrecht, waar historische charme en moderne dynamiek hand in hand gaan, staan ambachtelijke ondernemers steeds vaker in de schaduw van grote ketens en online platforms. Terwijl de stad zich blijft ontwikkelen, groeit ook de druk op kleine makers; mensen die met hun handen werken, verhalen vertellen in producten en sfeer geven het straatbeeld. Hoe houden zij zich staande tussen de grote concurrenten?
Ambachtelijke ondernemers bieden meer dan een product: ze brengen betekenis, persoonlijk contact en karakter. Denk aan de schoenmaker die je bij naam kent, de meubelrestaurateur met liefde voor hout of de hoedenmaakster met enorm veel passie voor haar vak. Hun winkels zijn vaak plekken van verbinding en vakmanschap. Maar die meerwaarde laat zich niet altijd in euro’s uitdrukken.
Maar wat is ambacht dan precies? “Ambacht is echt dingen doen met je handen, het is iets heel verfijnds. Echt een bepaald kunnen van een vak. Dat maakt het heel erg mooi”, aldus winkeleigenaresse Sanne Kluskens. Haar eigen winkel Passemento is een ambachtszaakje in de knopen, linten en patches en ze ervaart sinds een paar maanden hoe het is om een kleine onderneming draaiende te houden.
Kwetsbare positie
Volgens het UWV bestaat zo’n twee derde van de ambachtelijke bedrijven uit zzp’ers. Deze zelfstandigen dragen de volle verantwoordelijkheid voor hun onderneming, vaak zonder vangnet. Ze zijn extra gevoelig voor trends als stijgende huurprijzen, energiekosten en veranderend consumentengedrag. Veel vaklieden hebben hun ambacht geleerd via familie of een leermeester, maar missen kennis over digitale marketing of het voeren van een strategisch bedrijf.
Strategieën
Toch geven veel ambachtszaken niet op. Juist in deze tijd zoeken ze nieuwe manieren om zichtbaar te blijven. Via sociale media zoals Instagram of TikTok laten ze hun maakproces zien, delen ze hun verhaal en bouwen ze een loyale community. Samenwerkingen – zoals gezamenlijke markten, pop-ups of online platforms – vergroten hun bereik en bieden een tegenwicht aan grote spelers.
Gemeente aan zet
Volgens Kees Bakhuis van MKB-Nederland is beleidsmatige steun cruciaal: “Ambachtelijke bedrijven zorgen voor diversiteit en veerkracht in onze economie. Ze verdienen bescherming én ondersteuning vanuit de gemeente en lokale organisaties.” Concreet betekent dat; betaalbare werkruimtes in de stad, toegankelijke scholing op digitalisering en ondernemerschap, sterkere netwerken tussen makers, beleidsmakers en consumenten en wellicht zelfs ambachtsfondsen of belastingvoordelen om ambachtelijk werk levensvatbaar te houden.
In de provincie Utrecht zijn er volgens de Kamer van Koophandel (2023) meer dan 3.000 ambachtelijke ondernemingen actief; van houtbewerking tot kledingreparatie. Van deze groep geeft 42% aan moeite te hebben met zichtbaarheid en 38% worstelt met het vinden van betaalbare werkruimte.
“Ambacht kost tijd en dus geld”
Een treffend voorbeeld van liefde voor het vak vinden we net naast de Dom. Daar runt Sanne Kluskens haar passementerie – een ambachtszaak waar lint, koord en knopen met de hand worden gemaakt. “Mensen vinden vaak dat ambacht niet mag verdwijnen,” zegt Sanne, “maar beseffen niet dat maatwerk tijd kost – en dat betaal je. Wat je ervoor terugkrijgt is aandacht, kwaliteit en iets unieks.”
Toch ziet ze het aantal collega-ambachtswinkels afnemen: “Veel mensen juichen het toe dat ambacht blijft bestaan, maar kopen uiteindelijk toch iets goedkoops online. Dan verdwijnen wij alsnog.”
Ambacht als tegenstem
De toekomst van het ambacht hangt af van meer dan creativiteit en doorzettingsvermogen van de makers. Ook de samenleving – inclusief beleidsmakers – moet bereid zijn om de waarde van ambacht te erkennen en te ondersteunen.
In Utrecht tonen ondernemers als Sanne dat het mogelijk is: door verhalen te vertellen, online te verbinden en trouw te blijven aan kwaliteit. Zij vormen een tegenstem in een markt vol snelle consumptie en zijn juist daarom zo waardevol.
Verhaal van Sanne
In deze video neem ik je mee naar de werkplek van Sanne, waar traditie en ambacht samenkomen. Bekijk hoe zij zich staande houdt en waarom haar vak behouden moet blijven.
Zelf een kijkje nemen in de winkel van Sanne? Kijk hier!
