Utrecht Science Park bleek een half jaar geleden een van de minst leefbare wijken van Utrecht. Wel 40 procent van de 3.000 studenten die er wonen kampt met mentale problemen, iets waar de gemeenteraad in november 2024 over aan de bel trok. Xander Lenders, een 26-jarige kunstenaar en theatermaker die zich bezighoudt met meer verbinding tussen mensen creëren, is een van de initiatiefnemers die dit probleem probeert op te lossen.

Het project waar hij mee bezig is heet Verkeerd Bezorgd. Een paar keer in de week gaat Xander op studentencomplex De Bisschoppen, twee zwarte woontorens grenzend aan het regenboogfietspad, pakketjes verkeerd bezorgen. Maar dit zijn niet zomaar pakketjes, het zijn ontmoetingsdozen. Het idee is dat beide buren, bij het ophalen, met elkaar in gesprek gaan en zo meer de verbinding met elkaar vinden. ‘Door dit pakket ken ik nu écht iemand bij mij op de verdieping, in plaats van alleen maar korte gesprekken in de lift of gym,’ vertelt Sjoerd Beijerbacht, bewoner van een van de torens.

Xander kwam een hele tijd geleden op dit idee tijdens een baantje bij De Fietskoerier Utrecht. ‘Telkens als ik een pakket bij de buren moest afleveren, dacht ik: wacht eens even… Als ik dit nu bij hen bezorg, dan betekent dat dat er een onvermijdelijk contactmoment zal zijn. Dat kán gewoon niet anders. Dit idee ben ik toen gaan koppelen aan een verbindingsproject,’ vertelt hij.

Zijn vermogen om dit soort projecten te kunnen bedenken komt volgens hem door zijn studie en opvoeding. In zijn studie HKU Theater & Education leerde hij een concept te maken vanuit het gevoel dat je je publiek wilt brengen. Zo werkte hij bij Verkeerd Bezorgd vanuit het idee dat hij mensen zich meer thuis wilde laten voelen op de plek waar ze wonen. Creativiteit is ook in hem gebakken door zijn opvoeding. Beide ouders hebben een kunstachtergrond en hebben hem opgevoed met veel knutselen en kunst ontdekken.

Xanders interesse in verbinding is ook niet uit de lucht komen vallen: ‘Ik ben opgegroeid in een klein arbeidersbuurtje in Maastricht, waar veel kunstzinnige figuren woonden. We hadden daar een binnenplein waar al die huizen aan lagen en daar kwam iedereen de hele tijd samen. Het buurtgevoel was erg sterk. Ik denk dat die verbinding zoeken tussen mensen, die ik vroeger als kind zo sterk voelde, altijd wel terugkomt in de dingen die ik maak en doe.’

Verkeerd Bezorgd is niet zijn enige project over verbinding. Zo ging hij eerder de straat op met een vragenloket waar hij voorbijgangers vragen liet stellen en beantwoorden. ‘Zo gingen twee vreemden in gesprek met elkaar over wat hun bezighield, waarmee ze onbewust hun perspectivistische lenigheid vergroten. Dat vind ik erg belangrijk, uit je eigen bubbel stappen en leren bewegen vanuit een ander perspectief,’ laat hij weten.

Dit zie je ook terug in zijn eigen woonomgeving in Utrecht. Is er gemopper in de buurtchat over geluidsoverlast van de studentenhuizen, dan stelt hij een buurtborrel voor met als doel elkaar persoonlijk te leren kennen, en daarmee elkaar beter te kunnen begrijpen. Tijdens het WK nodigde hij zijn buren uit om het bij hem thuis op de beamer te komen kijken, en nu kijken ze vaker voetbal samen. Zo langzamerhand heeft hij steeds meer mensen om hallo tegen te zeggen, als hij door zijn wijk fietst. Xander vertelt dat dit voor hem een veel grotere sense of belonging creëert, een begrip dat volgens hem veel meer betekent dan je alleen thuis voelen op een plek.

Lotte van den Nieuwboer, theaterdocent en maker, heeft Xander leren kennen op hun studie HKU Theater & Education: ‘Hij zat een jaar boven mij en ik werd voor onze eerste samenwerking gevraagd als regieassistente. Vanuit daar ontstond een klik, zowel op werkvlak als vriendschappelijk. Hij wilde graag onderzoeken hoe je meer verbinding in de openbare ruimte kon vormgeven en wat dit zou opleveren en vroeg of ik dit samen met hem wilde doen. In de zomer van 2023 zijn we voor het eerst met een project de straat op gegaan.’

Dat ze goed samenwerken betekent niet dat Xander en Lotte de projecten op eenzelfde manier aanpakken. Waar Lotte kan verzinken in een eindeloos gesprek met iemand, is Xander juist heel alert op wie hij er nog meer bij kan betrekken. ‘Hij wil graag zo veel mogelijk mensen kunnen bereiken. In het contact op straat is hij gevoelig, sensitief en ook heel flexibel in zijn handelen. Ik denk dat hij soms vergeet welke krachten hij allemaal heeft. Hij zet dingen in gang die normaal door een team aan mensen worden gedaan en hij flikt dat gewoon in zijn eentje,’ vertelt Lotte.

Verkeerd Bezorgd wordt gefinancierd door de SSH, de sociaal makelaars van DOC, het initiatievenfonds van de gemeente Utrecht en Stichting Utrecht Science Park, met als doel de grote eenzaamheid onder de bewoners van USP te verminderen. Xander laat weten dat een paar van de opdrachtgevers ook een keer mee geweest zijn met het bezorgen: ‘Ze vonden het ontzettend leuk om te zien hoe het in z’n werk gaat. Zo’n moment waarop iemand meeloopt, vind ik eigenlijk heel waardevol. Dan voel ik ineens die trots en realiseer ik me opnieuw hoe bijzonder het eigenlijk is wat ik doe. Normaal zit ik zó diep in het proces, dan weet ik precies hoe alles loopt en wat er gaat gebeuren. Dan vergeet ik bijna hoe speciaal de reacties aan de deur zijn. Maar als er iemand naast me staat, zie ik het opeens door hun ogen.’

Een groot deel van De Bisschoppen bestaat uit eenkamerwoningen, het merendeel van het project is gefocust op deze studio’s. Sjoerd woont in zo’n eenpersoons studentenkamer: ‘Ik sta soms met mensen in de lift en probeer dan een beetje smalltalk te maken, maar daar blijft het dan ook bij. Het is niet makkelijk om hier iemand écht te leren kennen.’

Met het project is Sjoerd in contact gebracht met René, een jongen die verderop in de hal woont. Xander heeft bij hun beiden eerst uitgelegd wat de bedoeling is van Verkeerd Bezorgd en daarna Sjoerd het pakket gegeven en René het “we hebben je gemist”-kaartje. Het was nu aan hen om de ontmoeting in te plannen. ‘We hebben bijna alles uit de doos gebruikt, de thee en theekopjes, koekjes en vragenkaartjes. Ik heb uiteindelijk wel iets van anderhalf uur met die jongen gezeten. Ik vond een van de interessantste vragen, welke levensles we het meest recent hadden geleerd. Na afloop hebben we de kopjes weer afgewassen en alles terug in de doos gedaan. Het was namelijk de bedoeling dat je de doos opnieuw ging gebruiken,’ vertelt Sjoerd.

Nadat Xander in de hal bij Sjoerd bij meerdere mensen pakketjes verkeerd bezorgd had, verschenen er op verschillende deuren briefjes waarop medebewoners lieten weten dat ze elkaar net gemist hadden, maar dat ze zeker wilden afspreken. Sjoerd laat weten dat de meesten in zijn gang erg enthousiast waren: ‘Ik heb zelfs nog nagepraat met mijn overbuurman over hoe leuk we het initiatief vonden. Die briefjes op de deuren lieten wel zien dat veel mensen erg druk waren, maar wel hun medebewoners wilden leren kennen.’

Dat mensen druk waren heeft Xander ook gemerkt: ‘Ik deed dit project rond de deadlineperiode van het schooljaar, dan is iedereen op zijn drukst. Ik wil het graag nog een keer uitvoeren maar dan in een wat rustigere periode. Ik denk dat mensen er dan een stuk beter de tijd voor kunnen nemen.’

Xander heeft met veel van de bezorgadressen nummers uitgewisseld om nog wat meer informatie over het project te delen of na te praten: ‘Als ik dan hoor dat twee buren anderhalf uur hebben zitten praten, terwijl ze elkaar daarvoor nog niet kenden, dan word ik daar superblij van. Dat is zo fijn en waardevol. Die connecties geven echt een ander gevoel van leven aan de woontoren.’ Xander hoopt met het project mensen de waarde te laten zien van een praatje maken met de ander: ‘Iemand liet mij ook weten dat ze zich altijd heel alleen en anoniem voelde in het gebouw. Ze verbaasde zich erover dat door dit project dat gevoel bij haar een stukje minder was geworden. Nou ja, dat vind ik fantastisch.’