Routine
Het is net negen uur als Carlijn haar fiets uit haar garage haalt. Ze duwt de garagedeur open en op dat moment slaat de koude buitenlucht in haar gezicht. Ze is twee jaar geleden begonnen met het bezorgen van post, maar koude ochtenden als deze wennen nooit. Bij elke adem stijgt een wolkje witte damp op. Ze is bij PostNL beland, nadat ze langere tijd thuis zat door een burn-out. Dit baantje heeft haar geholpen om weer kleine stapjes vooruit te komen. Je hebt een eigen route, je bent lekker in de buitenlucht en je werkt een paar uur in de week. Ze staat buiten, klaar om te gaan. Ze trekt haar PostNL fleecevest dicht, stapt op haar fiets en rijdt weg.
Tijdens het fietsen geniet Carlijn van de vogels die zingen en de rust die nog heerst op straat. Nu is het ook een rustig dorp ergens in de Achterhoek, dus die rust heerst er al heel gauw en eigenlijk ook heel vaak. Eenmaal aangekomen bij het depot, een betonnen garagebox aan de rand van het dorp, zet ze haar fiets tegen de muur. Ze opent de garagedeur en loopt de donkere ruimte in. In de garagebox staan twee stellingkasten met spullen zoals fietstassen, reserveartikelen en schoonmaakspullen. Er staat ook een tafel en een prullenbak, maar meer niet. Carlijn is een tijdje binnen als de garagedeur kraakt en haar collega binnen komt lopen. Hij kijkt naar de tassen voor de wijk die hij moet lopen.
‘Minder dan ik had verwacht voor de tijd van het jaar.’ mompelt hij. ‘Volgens cijfer van PostNL wordt er zeventig procent minder post verstuurd dan twintig jaar geleden. Elk jaar daalt de hoeveelheid ook nog eens met 7 tot 9 procent. Vijf dagen bezorgen past niet meer bij wat mensen nog nodig vinden. En met de krapte…tja.’ Toch zijn er ook nieuwe stapels bijgekomen, zoals die van brievenbuspakketjes. Ironisch, het digitale leven dat via papier en karton alsnog door de gleuf wil.
Ze begint altijd in dezelfde straat met bezorgen. Carlijn zet haar fiets op haar vaste plek, precies waar de stoep iets breder wordt. Ze moet altijd denken aan wat de collega die haar twee jaar geleden inwerkte zei; ‘Je krijgt vanzelf een eigen ritme. Je weet dan precies waar je het beste kan gaan staan, zodat je snel en efficiënt kan werken’. Dat klopt. Ze heeft haar eigen ritme gevonden, kent de gezichten uit de buurt en weet achter welke deuren een hond staat te wachten om te blaffen wanneer de post wordt bezorgd.
Het verhaal achter een bekend gezicht
Helemaal in gedachten bezorgt Carlijn in een rap tempo de post tot ze uit haar gedachten wordt getrokken door een bekende stem ‘Schatje!’. Carlijn draait zich om. Voor haar staat een kleine vrouw met donker haar te zwaaien. Voor Carlijn is het inmiddels een bekende vrouw. Ze woont op de hoek van de straat, maar staat nu midden op de stoep met beide handen te zwaaien.
‘Goedemorgen’ zegt Carlijn met een lach.
‘Kom! Kom binnen! Koffie!’
De vrouw wijst enthousiast naar haar voordeur.
Carlijn aarzelt even. Ze hield het tot nu toe bij vriendelijke praatjes op straat en ze werkt het liefst snel door, zodat ze op tijd klaar is. Ze is hard aan het twijfelen en kijkt naar de vrouw die haar ondertussen hoopvol aankijkt. Na een korte stilte stemt Carlijn toe. ‘Nou, even dan’ zegt ze, terwijl ze haar fiets op slot zet.
Binnen is het erg warm. Bijna te warm. Het ruikt er naar koffie. Op de achtergrond klinkt er muziek en is er gezang van vogels te horen. Carlijn loopt de keuken binnen en ziet in de hoek een volière staan met twee parkieten. De vrouw gebaart dat ze in de woonkamer wil gaan zitten. De woonkamer is vol; er staat een kast vol met fotolijsten, er liggen veel verschillende spullen op tafel en op de vensterbank staan verschillende soorten bloemen. Ook zit er een man in de woonkamer. Carlijn herkent hem meteen, want meestal treft ze meneer en vrouw samen aan.
De vrouw komt de woonkamer in met een glas ranja in haar handen. ‘’Ga zitten schatje’ zegt de vrouw. Ze zet het glas op tafel en loopt naar een grote bruine kast. Uit de kast haalt ze een reep chocolade. ‘U hoeft echt niet…’ begint Carlijn. ‘Jawel, jawel! Jij altijd fietsen, koud, nat! ‘Jij drinken en eten!’.
Carlijn glimlacht en gaat zitten. Ze drinkt van haar ranja en snoept van de chocolade. De vrouw begint enthousiast te vertellen. Het is vaak niet duidelijk wat ze precies bedoelt. De vrouw probeert te zorgen dat ze wordt begrepen door met haar handen mee te tekenen in de lucht.
De man schuifelt van de bank naar de tafel. ‘Ze is altijd blij als er iemand komt’ zegt hij. Hij glimlacht. Carlijn weet even niet zowat ze erop moet zeggen. Hij vult aan dat de vrouw heel sociaal is, maar in Nederland nog geen vrienden heeft. Ook haar taalbarrière zorgt ervoor dat contact maken met andere mensen lastig is.
‘Jij altijd vriendelijk’ zegt ze. ‘Altijd lachen jij’. Ze legt haar hand ondertussen kort op de hand van Carlijn.
Carlijn blijft nog een tijdje zitten. Ze luistert vooral naar de verhalen van de vrouw. Zo nu en dan vult haar man aan of vertelt hij wat zij probeert te zeggen. Carlijn luistert vooral, iets waarvan ze denkt dat het juist het meest wordt gewaardeerd. Ze ziet dat de vrouw met veel enthousiasme en energie haar verhalen probeert te vertellen. De manier waarop ze praat lijkt te verraden dat ze graag gehoord wil worden. Ze is blij dat ze mee naar binnen is gegaan, omdat ze weet dat het veel voor mevrouw betekend. Ze blijft luisteren en lacht naar de vrouw.
Op een gegeven moment geeft Carlijn aan dat ze weer aan het werk moet en ze nemen afscheid. De vrouw loopt mee naar de deur en zwaait haar uit. ‘Tot morgen?’ Carlijn knikt met een lach, draait zich om en stapt op haar fiets.
Ze denkt tijdens het afmaken van haar shift aan de vrouw. Bijna elke dag staat ze in haar deuropening te zwaaien naar Carlijn en roept dan; ‘Hallo schatje.’ Altijd vrolijk. Ze had nooit gedacht dat deze vrouw eigenlijk zo eenzaam was. Zo zie je maar dat niet is wat het lijkt. Na haar shift fietst ze naar huis met een voldaan gevoel. Naast de post heeft ook iemand een goed gevoel bezorgd.
De bijrol van de postbode
Nu twee weken later, vertelt Carlijn dat ze nog vaak aan dit moment denkt. ’Ik heb er nooit echt over nagedacht wat mijn werk voor een ander kan betekenen. Ik ben begonnen met dit werk om zelf weer een ritme te krijgen, maar ondertussen zie ik wat het voor mensen doet. Soms ben ik de enige persoon die ze die dag zien, ze weten dat ik er elke ochtend ben, dus dat is dan een lichtpuntje.’
Volgens sociaal werker Demi Kok zijn dat soort momenten belangrijker dan veel mensen denken. ‘Mensen zoals postbodes of pakketbezorgers spelen een grote rol in het signaleren van eenzaamheid.’ Legt ze uit. ‘Ze brengen niet alleen post, maar ook een stukje menselijkheid mee. Soms zijn zij de enigen die iemand op een dag ziet of spreekt. Een kort praatje of glimlach kan het verschil maken tussen je onzichtbaar voelen of even gehoord worden.
Demi ziet in haar werk dagelijks wat eenzaamheid met mensen doet. Volgens haar is sociaal contact een van de belangrijkste pijlers van welzijn. ‘Mensen hebben andere nodig om zich goed te voelen.’ zegt ze. ‘Wanneer die contacten wegvallen, wordt het leven kleiner. Zelfs een kort praatje of iemand die aan de deur komt, kan al een groot verschil maken.’
Ze legt uit dat de toenemende digitalisering het probleem deels vergroot, omdat steeds meer dingen online gaan. ‘Dat maakt het leven makkelijker, maar het betekent ook dat er minder fysieke ontmoetingen zijn. Vooral ouderen of mensen met en taalachterstand daardoor sneller in een sociaal isolement.’
Verantwoording
Om de privacy van betrokkenen te waarborgen, zijn namen van buurtbewoners en collega’s weggelaten. De citaten en observaties in dit artikel zijn gebaseerd op feitelijke gesprekken en eigen waarnemingen op locatie.
