Elke januari, rond de geboorte- en sterfdatum van David Bowie, gebeurt er iets opvallends online. De zoekinteresse naar zijn muziek stijgt plots. Uit Google-data van de afgelopen vier jaar blijkt dat drie van zijn bekendste nummers – Let’s Dance, Starman en vooral Space Oddity – juist in die maand het vaakst worden opgezocht. Terwijl de rest van het jaar de belangstelling geleidelijk afneemt, piekt januari telkens opnieuw. Alsof fans collectief even teruggrijpen naar de man die ooit van de aarde loskwam.

De data als herdenkingsritueel

Wie de cijfers naast elkaar legt, ziet een patroon dat zich bijna als een ritueel herhaalt. In januari worden de top drie nummer van Bowie: Let’s Dance, Starman en Space Oddity gemiddeld het vaakst opgezocht, met een uitschietertje bij Space Oddity rond het einde van het jaar (de releasedatum is in november).

“Muziek is een toegang tot herinneringen”

Waldie Hanser is onderzoeker muziekpsychologie. Volgens hem is dat gedrag goed te verklaren. “Mensen grijpen naar muziek om zich verbonden te voelen met iemand die er niet meer is,” zegt hij. “Die nummers roepen herinneringen op, niet alleen aan de artiest, maar ook aan jezelf, aan wie je was toen je die muziek luisterde.”

Muziek fungeert volgens hem als een soort geheugenpoort. Vooral nummers uit de pubertijd en jongvolwassenheid hebben die kracht, omdat ze sterk verweven raken met identiteit en emotie. “Dat is de periode waarin je je muzieksmaak ontwikkelt. Muziek uit die tijd blijft belangrijk, het raakt aan mensen, plekken en momenten die vormend zijn geweest.”

Het herdenken van artiesten gebeurt niet alleen via heruitgaven of socialemediaposts, maar ook via zoekmachines. Mensen typen een titel in, drukken op play, en voor een paar minuten is Bowie weer even dichtbij.

Waarom juist Space Oddity

Space Oddity wordt niet alleen tijdens de geboorte- en sterfmaand van Bowie het meest opgezocht in vergelijking met de andere topnummers, maar jaarlijks ook.

Hoewel Hanser zichzelf geen Bowie-specialist noemt, herkent hij in Space Oddity veel eigenschappen van troostmuziek. “Het nummer heeft iets melancholisch en tijdloos. De opbouw is typisch voor muziek die mensen ontroert: het begint klein en ingetogen, maar groeit langzaam naar iets groots. Dat geeft ruimte voor verdriet én voor loslaten.”

De tekst – over Major Tom, een astronaut die losraakt van de aarde – krijgt in dit licht een symbolische lading. “De afstand, het verlies van verbinding, het roepen in de leegte: het klinkt als een metafoor voor rouw. Tegelijk voelt het nummer vertrouwd en warm, bijna huiselijk in zijn nostalgie.”

Een collectieve herinnering

Wat begon als Bowie’s doorbraak in 1969, is uitgegroeid tot een universeel ritueel. Elk jaar rond januari wordt Space Oddity opnieuw gehoord, gedeeld, gezongen. De cijfers laten zien wat woorden nauwelijks vangen: dat herdenken steeds vaker digitaal gebeurt. Misschien is dat juist de moderne manier van rouwen; niet stil bij een graf, maar in een zoekbalk. En ergens, tussen al die clicks en streams, zweeft Major Tom nog altijd boven de aarde.

Verantwoording data

Voor dit artikel is gebruikgemaakt van zoekgegevens afkomstig uit Google Trends over de periode januari 2021 tot en met december 2024. Deze periode is gekozen omdat Google pas sinds 2021 via externe tools voldoende gedetailleerde maandelijkse zoekvolumes beschikbaar stelt. De exacte aantallen zoekopdrachten per maand zijn verkregen via de Glimpse-extensie voor Google Trends (betaalde versie). De drie populairste nummers van David Bowie die zijn geanalyseerd zijn de topnummers op YouTube Music – Let’s Dance, Starman en Space Oddity. Er is bewust gekozen voor YouTube Music, omdat dit onderdeel is van Google en de zoekgegevens daardoor methodologisch beter aansluiten op de brondata van Google Trends. Streamingcijfers van andere platforms, zoals Spotify, zijn daarom buiten beschouwing gelaten. De data zijn handmatig gecontroleerd en geanalyseerd in Excel, waarna met Flourish de datavisualisaties zijn gemaakt die de zoektrends per maand weergeven. Er is geen gebruikgemaakt van schattingen of commerciële databronnen buiten Glimpse.