Fotograaf: Rafaël Bergman

Raf Stekelenburg

Het is een donderdag ochtend in mei wanneer we samen in een lege theaterzaal zitten. Raf Stekelenburg (23), Teuntje Post (25) en ik. Raf repeteert samen met Teuntje voor hun theatershow, Gaslight, Gatekeep en Girlboss die volgende week vrijdag in première gaat. Ze zitten samen tegenover mij op de rand van het toneel. Hun benen schommelen nog net niet synchroon. Heen en weer, met af en toe een tik tegen het houten podium. “Ben je nerveus?” vraag ik aan Raf. Hij moet een beetje lachen. “Ja, het blijft spannend. Ik ben niet zo zeer nerveus over het spel maar eerder over alles wat nog geregeld moet worden, alle productie dingen achter de schermen.” Dit stuk is het eerste stuk wat Raf helemaal zelf schreef, samen met Teuntje. En wat ze dus ook samen gaan spelen. Het wordt hun afstudeer voorstelling een grote mijlpaal voor het duo. “Het geeft een ontzettende vrijheid maar daardoor is het ook best wel eng. Het is echt helemaal van mij, van ons.”

Vroeger had Raf nooit een beeld van wat hij wilde worden. “Beroemd!” joelde hij toen ik het hem die middag vroeg. Hij kwam er al heel jong voor uit, “Ik wil later beroemd worden!”. Hij vond het als kind al leuk om in toneelstukjes te spelen. Hij had al snel door toen hij begon te spelen voor een wat groter publiek dan mama en papa in de woonkamer dat dit zijn ding is en hij dat volledig moest gaan uitmelken. Alles voor die beroemdheid maar vooral voor de zeer geliefde aandacht. Naarmate hij verder kwam met het toneelspelen besefte hij zich dat hij het spelen zelf toch ook best leuk vond. De hang naar bekendheid verdween met de jaren. De keren dat hij zijn tekst vergat, of mensen niet moesten lachen om het spel maar om hem, sloegen de nodige deuken in zijn ego. Raf omschrijft zichzelf nu vooral echt als een “toneelnerd”. Toneel is volgens hem namelijk helemaal helmaal niet zo cool als hij vroeger altijd dacht maar daar kwam hij pas echt te laat achter.

Raf Stekelenburg en Teuntje Post leerden elkaar kennen op de vooropleiding voor het theater, De Noorderlingen in Groningen. Maar al snel scheidde hun wegen weer. Ze gingen bij andere toneelgezelschappen spelen en verloren elkaar uit het oog. Een aantal jaren later komen ze nu dus toch weer samen met hun nieuwe voorstelling. Raf is momenteel bezig met zijn opleiding aan de toneelschool in Utrecht, waar hij ook woont in een groot studentenhuis. Daar is het hem heel erg gaan opvallen hoe niet cool theater eigenlijk is onder onze generatie. Steeds minder jongeren om hem heen bezoeken het theater en dat vindt hij heel erg lastig. “Wanneer ik mijn huisgenoten eens in de zoveel maanden kan overtuigen om mee te gaan naar een voorstelling dan merk ik altijd achteraf dat ze het toch best leuk vonden maar uit zichzelf zouden ze nooit gaan. Dat vind ik heel erg jammer. Ik weet niet zo goed waar dat aan licht. Ik ga zelf veel naar het theater en mijn vrienden ook maar ik besef heel erg dat ik ook in een bubbel zit.”

De voorstelling Gaslight, Gatekeep, Girlbos die hij samen met Teuntje heeft gemaakt is dan ook gericht op die jongerendoelgroep die nu vaak toch het theater niet meer bereikt. Het is een modern verhaal over machtsverhoudingen. Raf hoopt zelf ook vooral met zijn voorstellingen in het gat te kunnen springen voor de jongeren tussen de 20 en 30. Dat is volgens hem de groep die nu het theater vaak niet meer bereikt. “Als ik speel zie ik vaak alleen maar oude mensen in de zaal zitten, mensen van 50+. Niet dat dat erg is, maar wij hebben zo’n andere belevingswereld dat ik het lastig vind om voor hen toneel te maken. Zij lachen dan om stukjes die ik niet als grappige stukjes heb geschreven.”

De voorstelling

Op 26 mei was het zover. Gasslight, Gatekeep, Girlboss speelde in Zaal 3 in Den Haag. Na afloop van de voorstelling sprak ik uitgebreid met Kim van Hooijdonk. Kim is al langere tijd werkzaam bij het HNT en heeft door de jaren vele voorstellingen voorbij zien komen. Maar die avond hing er volgens haar toch echt een hele bijzondere sfeer. Mensen moesten lachen maar werden ook echt aan het denken gezet. Het stuk heeft namelijk een diepere maatschappelijk onderbouwde laag. Het heeft op verschillende manieren een kritiek op onze hedendaagse samenleving. Het personage wat Teuntje speelde is vergelijkbaar met Tim Hofman. De om het maar even zo te zeggen “woke” onderzoeksjournalist, die de onderste steen boven probeert te krijgen en de oude (vaak man, wit) gevestigde orde van zijn troon probeert te stoten.

Het personage van Raf is een gewaardeerde kunst held die dreigt gecanceld te worden, wat natuurlijk direct slaat op de maatschappelijke ontwikkeling die we de laatste jaren zien in de kunst en cultuursector. Later in het stuk heeft het personage van Raf het er ook over met zijn manager of ze de irritante journalist niet gewoon kunnen omkopen. Waar natuurlijk rijkelijk om werd gelachen tijdens de voorstelling. Waar men ook heel er van genoot beaamde Kim was het emotionele en dynamische spel van zowel Raf als Teuntje. De emoties, zowel extreme verdriet, als blijdschap liggen in dit stuk niet ver uit elkaar. Ze vond het mooi om te zien hoe snel de acteurs wisten te schakelen daartussen. Dat zorgde voor hele grappige absurdistische scenes. Dat in combinatie met de kritiek op onze generatie werd heel goed omarmd door het publiek.

Ook de titel trok aan. Ik zelf sloeg gelijk aan toen ik deze op de HNT website voorbij zag komen. Het is een ironische refferencie aan de internet generatie. De 3 termen Gaslight, Gatekeep en Girlboss zijn breed bekend onder de GenZ generatie maar zal denk ik voor andere raadsel achtig klinken. Volgens Kim was dat de reden dat zij en een vriendin van haar na werktijd de voorstelling per se wilden bezoeken. Dit aspect was belangrijk tijdens de voorstelling zo werd er bijvoorbeeld ook de draak gestoken met geluidseffecten zoals die van de, nu zo populaire, Van Moof fiets. Wat opnieuw een leuke manier van onderhandse kritiek is op ‘onze’ generatie. Wat aangeeft hoe doordacht en gelaagd het stuk is geschreven door Teuntje en Raf.

In mijn gesprek met Raf kwam natuurlijk naar voren hoe belangrijk het publiek voor hem is. De opkomst was heel erg groot, dat deed hem goed. De voorstelling was uitverkocht en er moesten zelfs mensen worden afgewezen bij de deur. Wat daarbij opvallend is dat ondanks het jonge karakter van de show er toch een aanzienlijk deel van het publiek nog relatief oud was. Opmerkelijk omdat de voorstelling wel echt vanuit een jong perspectief gemaakt is. Voor en door jonge mensen.

Ruim 3 weken na onze eerste ontmoeting sprak ik Raf weer. Ik was benieuwd naar hoe hij zelf het verloop van de voorstelling had ervaren. Hij was heel erg blij met hoe de voorstelling werd ontvangen tot dus ver. “Het gaat beter dan dat ik in eerste instantie had verwacht”. Hij kijkt uit naar de laatste voorstellingen maar ook naar de nieuwe dingen die er komen gaan. Raf gaat namelijk met De Parade mee reizen deze zomer, een door mij zeer geliefd festival. Daar speelt hij de voorstelling Rekepai een voorstelling waarmee hij hoopt de verhouding tussen het publiek en de maker nog meer op te gaan rekken, met behulp van verschillende personages en improvisatie. Hij speelt deze voorstelling aankomende zomer door het hele land. Dus ik acht de kans groot dat wij elkaar binnenkort weer gaan tegenkomen.