Hoewel er in Nederland veel verschillende voetbalclubs zijn die op hoog niveau spelen, wil dat niet altijd zeggen dat de trainer van een club automatisch ook meteen een goede is. Soms is een trainerswissel van belang, maar heeft het wisselen van trainer invloed op de resultaten van een Eredivisieclub?

Nederland telt maar een klein aantal toptrainers. “Arne Slot en Erik ten Hag zijn significant de betere trainers die Nederland rijk is, zij kunnen met bijna elk team wel een verbetering in de resultaten laten zien”, vertelt Arno Vermeulen, chef voetbal en commentator bij NOS Sport.

Of een trainerswissel zin heeft of niet is niet altijd even goed te zeggen. “Soms werkt het, soms werkt het niet. Dat ligt echt aan de clubcultuur”, begint Arno Vermeulen. “Een trainer moet op het juiste moment bij de juiste club zitten om ervoor te zorgen dat het lekker loopt.” Dat is lang niet altijd het geval. Een trainer is namelijk ook erg afhankelijk van spelers binnen een team. Indien er een andere trainer komt maakt dat een speler niet per definitie beter. “Het kan er wel voor zorgen dat de teamspirit groeit of terugkomt, waardoor spelers hun stinkende best gaan doen.”

Daarnaast kan er volgens Teun de Boer, commentator bij ESPN, ook sprake zijn van een shockeffect. “Bepaalde spelers binnen een selectie kunnen opgelucht zijn, of het gevoel hebben dat ze zich opnieuw kunnen of moeten bewijzen door de komst van een nieuwe trainer”.

Instroommoment

Het moment waarop een trainer instroomt maakt ook veel uit, als je kijkt naar de resultaten. In de grafiek hieronder zijn de trainerswissels van de afgelopen vijf seizoenen te zien. Bij enkele hiervan is de wissel uitgelicht. Als een trainer niet vanaf het begin van een seizoen trainer van een club is, is het soms niet voldoende om alleen te kijken naar waar een club eindigt aan het einde van een seizoen. Zo stapte Dick Advocaat in als trainer van Feyenoord toen ze op plek twaalf stonden. Uiteindelijk wist Feyenoord onder zijn leiding derde te eindigen. Alleen kijken naar eindresultaat is in dit geval dus niet genoeg. Dan zou de wissel geen invloed hebben gehad, terwijl dat in werkelijkheid toch echt wel het geval is.

Manier van leiding geven

Wat voor manier van leiding geven een trainer heeft, heeft soms ook effect op de manier van functioneren van een team. “Sommige trainers zijn echte ‘peoples managers’, die zorgen voor plezier en hebben echt grip op de groep.”, vertelt Arno Vermeulen. “Een voorbeeld daarvan is Guus Hiddink, hij heeft echt sociale antennes waardoor hij goed weet waar een probleem ligt tussen spelers”.
De staff om de trainer is dan meer voor het regelen van de training en de trainer managed dan de groep. “Een slimme manier van werken. Het laat dan ook meteen goed zien dat het belangrijk is dat een trainer bij de groep past en weet hoe hij moet omgaan met problemen”.

Een voorbeeld waarbij een trainerswissel nauwelijks effect heeft gehad is bij AZ. De overgang van Arne Slot naar Pascal Jansen nam nauwelijks verandering met zich mee omdat Pascal Jansen al jaren in de leer zat bij Arne Slot. “Hij wist hoe Arne Slot werkte, en zette zijn werk voort”. Soms is het echter zo dat een trainer meer tijd nodig heeft om verschil te laten zien. “In dat soort gevallen krijgen trainers soms ‘the benefit of the doubt’, ze hebben dan gewoon wat langer nodig om hun stempel te drukken”, aldus Arno Vermeulen.

Het proces voordat een trainer wordt aangesteld is ook belangrijk. Soms wordt een trainer aangesteld door resultaten uit het verleden, bijvoorbeeld bij Ajax. Voor het seizoen 2023-2024 werd Maurice Steijn als trainer aangesteld. Maurice Steijn presteerde bij Sparta erg goed, wat ervoor zorgde dat hij door Ajax als trainer werd aangetrokken. Achteraf is gebleken dat Ajax en Maurice Steijn geen goede match waren. Die slechte match is goed te zien in de grafiek hierboven. Ajax staat daarin op een zeventiende positie, waarna Maurice Steijn ontslagen werd als trainer.

Scouting voor trainers

“Voetbalclubs zouden net zo veel energie moeten stoppen in het vinden van een geschikte trainer, als dat ze steken in het aantrekken van spelers”, vindt Arno Vermeulen, “als goede club zou je een soort scouting voor trainers moeten doen, waarbij je een aantal trainers uitnodigt voor een gesprek over de plannen met het team. Dan pas kan je een juiste beslissing maken of een trainer bij de club past”.

Data verantwoording

Voor deze dataset zijn de resultaten van de afgelopen zes seizoenen in de Eredivisie verzameld. Er is alleen gekeken naar de clubs die alle zes de seizoenen in de Eredivisie gespeeld hebben. De resultaten zijn gekoppeld aan de trainers in die seizoenen. Bij een trainerswissel in een seizoen is ook gekeken naar de stand voor en de stand na de wissel om zo een goed beeld te krijgen van het verschil in resultaat per trainer. Zo zijn de verschillen in plaats op de ranglijst in beeld gebracht.
Deze datasets zijn gebruikt om met het programma Flourish grafieken te maken die de bevindingen goed uitbeelden.