Dinsdag 26 oktober, de wekker gaat een trillend geluid komt van het nachtkastje vandaan. José pakt haar telefoon en kijkt naar de tijd, “zeven uur, laat de dag maar beginnen.” Ze rolt haar gordijn omhoog en kijkt starend naar buiten, pikdonker en niemand op straat. José smeert snel een boterham en trekt haar jas aan. Ze stopt haar sleutel in het gat en draait naar rechts. De krakende deur gaat open, José pakt haar zwarte zware koffer en tilt hem in de auto. “Een twee hup”, José tilt een zware stang in haar handen en draait haar lichaam om door de deur te kunnen. Ze doet de achterklep dicht en stapt de auto in, haar werkdag kan beginnen.
José ziet in de verte een oranje stip langzaam omhoogkomen, na 20 minuten in de auto te hebben gereden wordt het al licht buiten. “Hartig en zoet, hier moet ik zijn.” Ze loopt door een klapdeur naar binnen, ziet wit met blauwe muren. Ze knijpt haar ogen iets dicht door het felle TL licht. Lopend ruikt ze gebakjes en koek, José haalt haar neus goed op. Niet zo gek want rechts van haar bevindt zich een bakkerij. Aan het eind van de gang links zal de fotoshoot plaatsvinden. “Een hele goedemorgen José fijn dat je er bent.” “Goedemorgen Cora, lang niet gezien. Ik ga meteen opbouwen, dan kunnen we snel beginnen.” “Koffie?”, vraagt Cora. “Thee is goed.”
Oktober 2016: een grauwe dag en José staat in haar kamer van het zorg hotel. José keek uit haar raam naar buiten en zag de druppels over het raam lopen, “hier kan ik een mooie foto van maken.” Na een tijdje denken stond haar besluit vast, “fotograferen dat ga ik doen.”
Na een aantal weken was José zo goed als hersteld van haar ongeluk. Ze neemt haar laatste hap van haar yoghurt en stapt de auto in onderweg naar school. Er verschijnt een grote lach op haar gezicht, ze staat voor het gebouw waar ze haar fotografie opleiding gaat volgen. Maandagochtend, een zonnige dag en José ziet haar telefoon oplichten die op de tafel ligt. Er verschijnen felicitaties in beeld, José trekt haar wenkbrauwen omhoog en kijkt voor zich uit. Ze opent haar telefoon en ziet dat bekend fotograaf William Rutten haar afstudeeropdracht over daklozen in Rotterdam heeft gedeeld op zijn sociale media. “Oh my god”, zegt José en ze springt in de lucht. Twee weken later stond José ingeschreven bij de Kamer van Koophandel.
José bouwt haar hele set op, lampen verschijnen uit verschillende tassen, een blauw doek uit een grote koffer en verschillende soorten standaarden en lenzen. Ze pakt haar blouse beet en wappert ermee, een rode kleur verschijnt op haar gezicht. Het blauwe achtergrond doek wordt uitgerold, begeleider Cora helpt. Je hoort het doek wapperen, het lijkt net een windstorm. “Wat wil je met de cliënten doen José?” Mensen met een verstandelijke beperking werken bij Hartig en Zoet in Gouda. Voor foto’s op de site van de Gemiva hebben ze fotograaf José benaderd.
Met drie lampen om het grote blauwe doek waarvan er één uitziet als een paraplu, wat dient voor het licht is José bijna zover. Ze plakt het doek vast met tape, in lange stukken hoor je geritst. Ze vraagt een cliënt om een test shot te maken. José drukt op de knop, twee harde piepjes zijn te horen en in de hele ruimte verschijnt een hoop licht. De cliënten komen binnen lopen en stellen zich voor. Ze hebben bakkerij kleding aan. Een zwarte polo, wit schort, een geruite broek en zwarte schoenen. Twee meiden en drie jongens worden vandaag gefotografeerd. “Hebben jullie er zin in?” Een hoop gegil en gelach is te horen. Begeleider Cora brengt bakspullen naar de studio, een spatel, zeef, kookboeken, taarten en nog meer. Roos en Saijd staan voor de camera, ze kijken in een kookboek. Saijd kijkt met grote ogen om zich heen. “En wat zien jullie in het boek?”, vraagt locatiemanager Helene. “Koekjes”, beantwoord Roos.
Een koude frisse dag in januari 2017, José trekt de deur van haar huis dicht. “Hey buurvrouw”, hoort José van links. “Ik heb een vraag, nu je aan het fotograferen bent, wil je foto’s maken van mijn zoon?” José twijfelt niet en zegt meteen: “Ja natuurlijk.” Zo ontstond in 2017 José haar eerste privé shoot met haar buurjongen, die jongen had down. “Ik was niet zenuwachtig want ik heb 32 jaar ervaring met mensen die verstandelijke beperkingen hebben.” Na haar revalidatie heeft ze nooit meer in de zorg gewerkt maar wel hun gefotografeerd. Maandagavond, de telefoon gaat, het is de Gemiva waar José heeft gewerkt. “Wat leuk dat jullie aan mij denken, tot volgende week”, en ze hangt op. Haar eerste klus met meerdere mensen met down. José wrijft over haar wang en voelt wat nats, van blijdschap.
José pakt haar statief vast waar haar camera op vast is gedraaid, haar linkerhand maakt een draaiende beweging naar rechts. Haar vingers drukt ze nog meer bij elkaar en haar mond is gespannen. Geen beweging. Ze kijkt om zich heen en mompelt in zichzelf. Haar handen maken weer een draaiende beweging, maar het statief gaat niet omhoog. José fotografeert ook bekende personen zoals Rico Verhoeven. Iedereen in de ruimte kijkt ongeduldig naar de fotograaf. “Hey José, je moet nu Rico fotograferen na zijn box wedstrijd met zijn opgezette oog”, zegt begeleider Cora. “Ja het ziet er heftig uit”, beantwoord José terwijl ze nog bezig is met haar statief. Geïrriteerd pakt ze haar camera van het statief af en houdt de camera in haar handen.
Elke keer als een foto wordt gemaakt hoor je een klik van de camera die staat aangesloten op de lichten in de ruimte. Er verschijnt een lichtflits, net als onweer door de ruimte. José kijkt door haar lens en staat voorover gebukt met haar camera, zonder statief. Ze heeft een zwarte blouse aan en een geruit rood witte broek met daaronder leren gelakte schoenen. “Kneedt maar hard in het deeg, waar heb je een hekel aan?”, vraagt José. “Ik heb een hekel aan corona”, beantwoord cliënt Jannie. Er wordt hard gelachen.
“Tijd voor pauze?”, oppert begeleider Cora. “Goed idee”, zegt locatiemanager Helene. De cliënten worden meegenomen naar de bakkerij zelf. José pakt haar meegenomen broodje uit een plastic zakje en gaat rustig zitten. Met in haar rechterhand een broodje en in haar linkerhand een kopje thee. Ze pakt haar telefoon en belt naar Wim, waarbij ze gister haar nieuwe statief heeft gekocht van 500 euro. De telefoon gaat over. “Goedemorgen met Wim.” “Ja Wim, hallo, ik heb gister een nieuw standaard gekocht maar ik krijg die niet omhoog.” Ze neemt een slok van haar thee. “Hij kan niet hoger?”, herhaalt José. Ze zet haar thee op een stoel naast haar en loopt naar het statief. “Omruilen dan, want dit is waardeloos.” Ze zit letterlijk met haar handen in het haar.
2019, José parkeert haar auto en loopt naar de locatie. Het zonnetje schijnt fel in haar gezicht. Ze strekt haar hand uit en stelt zich voor. “Fijn dat je er bent, mijn naam is Rico.” Na een kort moment samen loopt zijn manager, een filmploeg en een bodyguard naar binnen. José is ondergeschikt aan de filmploeg. Ze loopt om de filmploeg heen en blijft klikken. Nadat Rico in een andere outfit de ruimte binnenkomt, legt José snel haar telefoon weg. “Nog zes minuten”, zegt Rico zijn manager streng. José heeft haar laatste foto gemaakt en kijkt Rico recht in zijn ogen. “Stomme vraag, maar mijn zoon is fan van jou, zou je een selfie willen maken?” Rico kijkt naar zijn manager. Zijn manager knikt. “Tuurlijk, kom. Dit vindt hij vast leuk. Bedankt voor de foto’s he”, zegt Rico terwijl hij wordt meegenomen.
Drie weken later: Tring tring, José haar telefoon gaat af, het is een vreemd nummer. “Hallo met José.” Na tien minuten gebeld te hebben kijkt José erg blij. “Wie was dat”, vraagt haar man. “Het was een blad genaamd The Optimist, ze willen mijn foto van Rico Verhoeven op de cover van hun blad”, zegt José opgewonden.
De pauze is voorbij en de cliënten komen weer naar de studio. José maakt meerdere foto’s achter elkaar, het ‘onweer’ blijft door de ruimte flitsen. Een studiolamp langs ze zijkant van het doek doet het niet. Ze bekijkt haar instellingen, “sorry hoor jongens.” De drie cliënten die met verschillende attributen voor de camera staan wachten. Ze maakt nog een foto en de cliënten poseren weer. “Nee dit werkt niet”, zegt José. De cliënten kijken naar beneden, naar het blauwe doek wat uit ligt. Cora merkt dat ze zich rot beginnen te voelen. José noemt een cliënt bij de verkeerde naam. Cora staat achter José en staat met twee handen in haar zij. “Roos”, benadrukt ze. Ze kijkt omhoog en rolt met haar ogen. Het enthousiasme van voor de pauze is even ver te zoeken.
De lamp doet het weer en José herpakt zichzelf. “Goed bezig jongens nog even volhouden”, zegt José enthousiast. Er wordt weer gelachen naar de camera, behalve door Arjan. Hij kijkt alleen nog maar naar beneden en zijn mond begint te hangen. “Hey Arjan, heb je het nog naar je zin?”, vraagt José. Ze heeft haar zin nog niet afgemaakt en Arjan rent de studio uit. Cora rent achter Arjan aan. “Ik wil niet meer, ik voel me niet meer fijn daar”, schreeuwt Arjan door de gang. Cora legt haar hand op zijn schouder. “Rustig maar.” José die nog in de studio staat met haar camera in haar handen knijpt haar ogen dicht. “Fuck, dit is mijn schuld.”
“Niet aan me trekken”, horen ze in de studio. José krijgt rode wangen. Na vijf minuten stilte verschijnt Arjan in de studio. “Laat Arjan maar even, het werd even te veel. We gaan door met de laatste foto’s en dan mogen jullie naar huis”, vertelt Cora. De drie cliënten inclusief Arjan nemen weer plaats voor de camera. “Het lag net echt niet aan jullie, ik kreeg mijn instellingen niet goed en daarom deed de lamp het niet. Arjan je deed het super”, zegt José voorzichtig. “Op drie gooien jullie meel omhoog”, vertelt Helene. “Drie!” Hun handen gaan langzaam omhoog en voor hun gezicht trekken ze hun armen open. Een wit waas verschijnt op José haar camera, net als sneeuw. Er wordt hard gelachen en opgewonden gereageerd door de cliënten. “Dit was leuk”, vertelt Arjan terwijl hij het meel van zijn gezicht afveegt. “It’s a wrap jongens”, zegt begeleider Cora blij.
2016, “Je moet je wel specialiseren he José. Dan word je ergens de beste in”, zei een docent van haar opleiding. José hield haar lippen op elkaar en keek naar een muur waar verschillende soorten foto’s naast elkaar hingen. Dat was het moment dat ze dacht: “nee ik doe alles wat ik leuk vind om te doen: familie shoot, baby shoot, uitvaart, mensen met down, nachtfotografie. Fotografie heeft José haar leven compleet veranderd. “Van altijd heel onzeker zijn naar sterk in mijn schoenen. Dit maakt me zo gelukkig.” Een fijne sfeer, goede gesprekken, mooie foto’s dan is José tevreden. “Mensen moeten op de foto staan zoals jij dat zelf ook zou willen.”
De cliënten bedanken José en trekken hun normale kleding aan. José ploft op een stoel en ademt diep uit. “José?”, klinkt een stem bij de deur. “Ik vond het echt een leuke ochtend, in de bakkerij werken vind ik altijd heel leuk. Om nu met bakkers spullen op de foto te gaan vind ik heel bijzonder. Dankjewel”, vertelt Jannie. José loopt naar de deur toe, opent haar armen en drukt Jannie tegen haar borst. “Dankje lieverd voor je mooie woorden en graag gedaan”, fluistert José in haar oor.
