Claim

 ‘91% van de mensen met dementie wil dolgraag blijven stemmen.’

Oordeel

Gedeeltelijk waar

Bewering
In het programma De Nieuws BV van NPO Radio 1 werd op 23 oktober 2025 in de uitzending de claim gedaan: ‘91% van de mensen met dementie wil dolgraag blijven stemmen’. Deze uitspraak werd gedaan door Miriam van Mirten, werkzaam bij Alzheimer Nederland. De claim stond in de context van het onderwerp stemmen met dementie. De uitzending vond plaats in de week voorafgaand aan de verkiezingen, waardoor het onderwerp bijzonder relevant was.

Wat maakt een onderzoek valide
‘Er zijn veel verschillende aspecten die een onderzoek sterk maken. Belangrijk om te vermelden is dat er geen wettelijke verplichtingen zijn voor een onderzoek, maar we spreken vooral over betrouwbaarheid; hiervoor zijn vele variabelen,’ vertelt de heer Peter Lugtig, professor Data Quality en Methodology and Statistics aan de Universiteit Utrecht.

Het belangrijkste om de betrouwbaarheid te vergroten, is het aantal respondenten (het aantal onderzochte mensen). ‘Tien is niet veel, want als je daarna weer tien mensen onderzoekt, kan je uitslag totaal veranderen. Daarom is een onderzoek vanaf 1.000 respondenten gedegen en betrouwbaar,’ vertelt professor Lugtig. Ook het moment van onderzoek is essentieel, vooral bij een kwetsbare doelgroep, zoals mensen met dementie. Het onderzoek van Alzheimer Nederland werd gehouden in juni 2024. ‘Hierdoor kan deze vraag niet concreet voelen voor deze doelgroep. Voor het meest betrouwbare resultaat moet je mensen maximaal twee weken voor het relevante onderwerp ondervragen.’ Dit was niet van toepassing in de fase van het onderzoek. Volgens het wetenschappelijk artikel Waardering van kwalitatief onderzoekwordt dit standpunt onderschreven.

Doelgroep
Verder kun je volgens professor Lugtig afvragen of deze doelgroep mensen met dementie geschikt is voor een betrouwbaar onderzoek. In dit onderzoek is er geen onderscheid gemaakt tussen mensen in een beginnend stadium van dementie en mensen in een gevorderd stadium. Bij deze doelgroep is het echter essentieel om wél onderscheid te maken.

Alzheimer Nederland
Het onderzoek waar Mirjam van Mirten naar verwijst, is de peiling Hulp in het stemhokje van Alzheimer Nederland, uitgevoerd tussen 27 mei en 17 juni 2024. In totaal namen 612 mensen deel, waarvan 561 mantelzorgers en slechts 51 mensen met dementie. De vragenlijst werd online verspreid onder het Alzheimer Nederland-panel, een groep die zich vrijwillig aanmeldt voor onderzoeken. Daardoor is de steekproef niet willekeurig en vooral representatief voor mensen die nog in een relatief vroeg stadium van dementie zitten en online een vragenlijst kunnen invullen. Uit het rapport blijkt dat 78 procent van de deelnemers met dementie nog zelfstandig stemt. De uitspraak dat 91 procent “dolgraag wil blijven stemmen” komt dus uit een kleine, zelf geselecteerde groep.

Conclusie
De uitspraak dat ‘91 procent van de mensen met dementie dolgraag wil blijven stemmen’ is deels gebaseerd op feitelijke onderzoeksresultaten, maar schetst een te algemeen beeld. De cijfers komen uit een beperkte online peiling van Alzheimer Nederland, waarbij slechts 51 mensen met dementie deelnamen. Deze groep bestaat waarschijnlijk vooral uit mensen in een vroeg stadium van dementie, waardoor de resultaten niet representatief zijn voor de gehele doelgroep, terwijl dit wel wordt gesuggereerd in de uitzending. Bovendien werd het onderzoek maanden vóór de verkiezingen uitgevoerd, wat invloed kan hebben op de actualiteit van de antwoorden. Hoewel de uitkomst laat zien dat veel mensen met dementie betrokken willen blijven bij verkiezingen, kan de claim niet zonder nuance worden toegepast. De bewering is daarom gedeeltelijk waar, maar mist belangrijke context over de omvang en samenstelling van het onderzoek.