Op 28 oktober beweerde weerpresentatrice Amara Onwuka bij Tijd voor Max dat ‘de helft van de wereld waterschaarste heeft op dit moment. Onwuka is bekend van haar werk als weervrouw bij RTL4 en SBS6. Waterschaarste is een lastige term om te definiëren, maar volgens bronnen en deskundigen is deze uitspraak ongefundeerd.

Let op: Deze fact check is gebaseerd op beschikbare informatie op dat van publicatie

Bewering

‘de helft van de wereld heeft waterschaarste op dit moment’

Oordeel

Onjuist

Bron van bewering

Deze bewering is gedaan tijdens de talkshow Tijd voor Max. Amara Onwuka was hier aanwezig als expert op het gebied van klimaat om reactie te geven op de actie van een aantal mensen om in de eerste week van november geen water te drinken.

Vanuit haar lijkt het dan een betrouwbare uitspraak, maar het is lastig te definiëren. Wat bedoelt ze met de helft van de wereld? Hoe wordt waterschaarste in kaart gebracht?

Waarom dit onjuist is

Nadat mevrouw Onwuka deze uitspraak doet, geeft ze nog een paar voorbeelden van een aantal landen waar waterschaarste een probleem is. ‘Dan kun je ver over de grens kijken naar Zuid-Afrika bijvoorbeeld waar ze in 2018 bijna geen water uit de kraan meer hadden. Maar ook in Europa, in Spanje is veel droogte voorgekomen.’ Het lijkt alsof zij hier droogte aankaart als hetzelfde als waterschaarste, maar dit is niet gelijk waar.

Hoogleraar Geografische Hydrologie en onderzoeker bij Deltares Marc Bierkens zegt daarover: ‘Een gebied kan heel veel droogte ervaren en dat is niet goed voor het risico op waterschaarste, maar als dit gebied ook heel weinig water nodig heeft, is er geen sprake van waterschaarste.’ Waterschaarste wordt volgens hem namelijk bepaald door naar de verhouding te kijken tussen het beschikbare blauw water en de vraag naar schoon water. Blauw water verwijst naar het kostbare drink- en irrigatiewater dat wordt gewonnen uit rivieren, meren of grondwater.

Dit toont dus al aan dat er wat haken en ogen zitten aan de uitspraak van de weervrouw. Ook de cijfers tonen aan dat de uitspraak niet helemaal juist is. Volgens een onderzoek van het World Resources Institute, een non-profit organisatie die data verzameld over het welzijn van mensen en natuur, zijn er 25 landen die kampen met extreem hoge water-stress. Deze landen zorgen voor een kwart van de wereldbevolking. Dit onderzoek is overigens wel uitgevoerd en gepubliceerd in 2023. Water-stress wordt in een aantal onderzoeken en artikelen door elkaar heen gebruikt met waterschaarste. Marc Bierkens zegt hierover dat het vaak als twee termen worden gebruikt die hetzelfde zouden moeten betekenen. Dit is niet helemaal terecht, volgens hem, want bij water-stress wordt er gekeken naar hoeveel van de capaciteit van het beschikbare water wordt gebruikt en bij waterschaarste wordt er gekeken naar hoeveel beschikbaar water er is en hoeveel vraag daarnaar is.

Het percentage water-stress per land

Conclusie

Marc Bierkens heeft gekeken naar een aantal papers die er geschreven zijn over dit onderwerp. Bij deze papers is er een gemiddelde van 2 tot 4 miljard mensen die incidenteel last hebben van waterschaarste. Dit is minder dan de helft van de bevolking. Ook zijn er 25 landen die last hebben van extreme water stress. Deze landen zorgen voor een kwart van de wereldbevolking en zijn 25 van de 195 landen van de wereld. In geen enkele zin heeft, volgens de laatste onderzoeken, de helft van de wereld dus waterschaarste.